Trong bối cảnh nhiều ý kiến từ các đại biểu Quốc hội và giới chuyên gia kinh tế yêu cầu điều chỉnh chính sách thuế để phù hợp thực tiễn, Bộ Tài chính đã đề xuất nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng mỗi năm. Đi kèm với đó là việc cho phép các hộ quy mô nhỏ lựa chọn phương pháp nộp thuế theo doanh thu, một hướng đi được kỳ vọng sẽ giảm áp lực sổ sách và tạo sự linh hoạt cho phần lớn hộ kinh doanh cá thể.
Đề xuất mới nhấn mạnh quyền lựa chọn của người nộp thuế. Những hộ có doanh thu dưới 3 tỷ đồng được quyền quyết định nộp thuế dựa trên lợi nhuận, tức tính theo doanh thu trừ chi phí hợp lệ hoặc theo tỷ lệ phần trăm trên phần doanh thu vượt ngưỡng miễn thuế. Quy định này được đánh giá là bước thay đổi tích cực, giúp hộ kinh doanh nhỏ lẻ bớt lo ngại về nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân, đồng thời phù hợp với thực tế hoạt động vốn đơn giản của họ.
Thực tế cho thấy nộp thuế theo doanh thu là phương thức dễ tiếp cận nhất đối với những hộ không có hệ thống sổ sách bài bản. Họ chỉ cần theo dõi một con số duy nhất: tổng doanh thu trong năm. Việc này vừa tiết kiệm thời gian, vừa giảm gánh nặng chứng minh chi phí, vốn là điểm khó nhất khi áp dụng phương pháp tính thuế theo lợi nhuận. Trong bối cảnh hoạt động kinh doanh ngày càng gắn liền với phần mềm bán hàng và thanh toán số, doanh thu được ghi nhận tự động, càng giúp việc kê khai theo doanh thu trở nên thuận tiện hơn.
Trong khi đó, phương pháp tính thuế dựa trên lợi nhuận tuy có vẻ hợp lý về lý thuyết nhưng lại chứa nhiều rủi ro về thực tế. Để chứng minh chi phí, hộ kinh doanh phải thu thập và lưu giữ đầy đủ hóa đơn, chứng từ cho mọi khoản chi, từ nguyên vật liệu, thuê mặt bằng đến vận chuyển. Với những hộ tự quản lý, không có kế toán chuyên trách, việc này tốn kém thời gian, dễ sai sót và đôi khi khiến số thuế phải nộp cao hơn thực tế chỉ vì một số chi phí không được chấp nhận. Với các hộ có mô hình nhỏ, chi phí phát sinh linh hoạt và không phải lúc nào cũng có hóa đơn hợp lệ, việc nộp thuế theo doanh thu trở thành lựa chọn an toàn.
Việc nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế lên 500 triệu đồng mỗi năm được xem là điểm nhấn của đề xuất lần này. Phần lớn hộ kinh doanh nhỏ sẽ không phải lo đến thuế thu nhập cá nhân, giúp họ tập trung mở rộng hoạt động thay vì mải mê với nghiệp vụ kế toán. Với nhóm hộ vượt ngưỡng nhưng dưới 3 tỷ đồng doanh thu, nếu mô hình kinh doanh đơn giản và chứng từ cơ bản đầy đủ, nộp thuế theo doanh thu vẫn là lựa chọn hợp lý và dễ triển khai.
Tuy nhiên, không thể khẳng định một phương án phù hợp với tất cả. Những hộ có biên lợi nhuận thấp, chi phí đầu vào có chứng từ đầy đủ và được quản lý chặt chẽ có thể hưởng lợi hơn nếu kê khai thuế theo lợi nhuận. Ngược lại, đa số hộ kinh doanh cá thể, vốn hoạt động dựa trên mô hình truyền thống, ít sổ sách, sẽ phù hợp với cách tính thuế theo doanh thu rõ ràng, minh bạch và ít rủi ro tranh luận.
Điều quan trọng nằm ở sự đơn giản và minh bạch trong phương pháp kê khai. Khi người kinh doanh hiểu rõ cách tính thuế và có thể dự đoán trước nghĩa vụ của mình, họ sẽ yên tâm tập trung phát triển hoạt động buôn bán. Một hệ thống thuế giản tiện không chỉ giúp giảm áp lực cho hộ kinh doanh, mà còn giúp cơ quan thuế xử lý hiệu quả, hạn chế sai sót, tăng tính minh bạch.
Thời gian qua, ngành Thuế đã đẩy mạnh việc thay thế cơ chế thuế khoán bằng thuế dựa trên doanh thu thực tế, coi đây là bước tiến nhằm hiện đại hóa quản lý thuế và giảm gánh nặng kê khai đối với hộ kinh doanh. Việc Bộ Tài chính tiếp tục đề xuất nâng ngưỡng miễn thuế và mở rộng quyền lựa chọn phương pháp nộp thuế cho thấy nỗ lực thiết kế chính sách sát thực tế hơn, tạo điều kiện để hộ kinh doanh nhỏ phát triển bền vững mà vẫn đảm bảo nghĩa vụ với ngân sách nhà nước.
