Trong quá trình xây dựng dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Bộ Tài chính đang xem xét một loạt thay đổi liên quan đến nghĩa vụ thuế của hộ và cá nhân kinh doanh, trong đó trọng tâm là việc nâng mức doanh thu không phải nộp thuế. Động thái này xuất phát từ yêu cầu đảm bảo sự tương đồng giữa các sắc thuế và phản ánh sát hơn thực tiễn hoạt động của khu vực kinh doanh nhỏ lẻ.
Hiện nay, theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân đang áp dụng, mức doanh thu không phải nộp thuế được ấn định là 100 triệu đồng mỗi năm, đồng thời áp dụng thống nhất với thuế giá trị gia tăng.
Tuy nhiên, Quốc hội đã thông qua Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15, nâng ngưỡng doanh thu không phải chịu thuế từ 100 lên 200 triệu đồng/năm, và dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Để đảm bảo tính đồng bộ giữa hai sắc thuế, Chính phủ đã trình phương án điều chỉnh mức miễn thuế thu nhập cá nhân của người kinh doanh lên tương ứng 200 triệu đồng.
Trong các phiên thảo luận của Quốc hội, nhiều ý kiến cho rằng mức 200 triệu đồng/năm chưa thật sự phù hợp trong bối cảnh giá cả, chi phí sản xuất - kinh doanh và thu nhập xã hội có nhiều thay đổi. Một số đại biểu và chuyên gia đã đề xuất nâng ngưỡng này lên 500 triệu đến 1 tỷ đồng mỗi năm nhằm tạo điều kiện cho hoạt động của hộ kinh doanh nhỏ, đồng thời giảm áp lực hành chính về thuế.
Bộ Tài chính cho biết đã ghi nhận đầy đủ các góp ý và sẽ tiếp tục nghiên cứu để đề xuất mức doanh thu không chịu thuế hợp lý hơn, bảo đảm sự công bằng tương đối giữa nhóm người kinh doanh và người làm công ăn lương. Bộ cũng cho biết việc xem xét điều chỉnh ngưỡng doanh thu miễn thuế giá trị gia tăng sẽ được tiến hành song song nhằm bảo đảm tính thống nhất trong chính sách.
Không chỉ dừng ở ngưỡng miễn thuế, Bộ Tài chính còn dự kiến hoàn thiện phương pháp tính thuế đối với hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu dưới 3 tỷ đồng.
Theo hướng nghiên cứu, việc thu thuế sẽ dựa trên phần thu nhập thực tế, tức doanh thu trừ chi phí, thay vì chỉ đánh trực tiếp trên doanh thu như trước. Cách tiếp cận này được kỳ vọng phản ánh đúng bản chất của thuế thu nhập cá nhân và phù hợp hơn với thực tế hoạt động của nhiều ngành nghề.
Phương án đang được Bộ chuẩn bị báo cáo Chính phủ quy định: cá nhân kinh doanh có doanh thu trên ngưỡng miễn thuế và không quá 3 tỷ đồng/năm sẽ nộp thuế theo mức thuế suất tương ứng với thuế thu nhập doanh nghiệp đang áp dụng cho nhóm doanh nghiệp có doanh thu dưới 3 tỷ đồng. Điều này nhằm tạo sự tương thích giữa hai khu vực kinh doanh, hạn chế chênh lệch nghĩa vụ thuế giữa hộ cá thể và doanh nghiệp siêu nhỏ.
Đối với các trường hợp có doanh thu dưới 3 tỷ đồng nhưng không xác định được chi phí, Bộ Tài chính đề xuất tiếp tục áp dụng phương pháp tính thuế trên tỷ lệ doanh thu như hiện hành, với các mức 0,5%, 1% và 2% tùy từng lĩnh vực kinh doanh. Tuy nhiên, các hộ và cá nhân này sẽ được trừ phần doanh thu không chịu thuế trước khi xác định số thuế phải nộp, thay vì đánh thuế từ đồng doanh thu đầu tiên như quy định cũ.
Việc sửa đổi chính sách thuế đối với khu vực kinh doanh nhỏ được đánh giá là cần thiết trong bối cảnh hàng triệu hộ kinh doanh đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế nhưng vẫn gặp nhiều khó khăn do biến động kinh tế - xã hội.
Bộ Tài chính khẳng định mục tiêu của việc điều chỉnh lần này không chỉ là hoàn thiện hệ thống thuế mà còn hướng đến hỗ trợ an sinh, chia sẻ gánh nặng với nhóm có doanh thu khiêm tốn, nhất là các hộ làm ăn nhỏ lẻ.
