Trong văn bản góp ý gửi Bộ Tài chính mới đây, VCCI bày tỏ nhiều lo ngại về Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp. Theo VCCI, nếu một số nội dung trong Dự thảo được giữ nguyên, chúng có thể tạo ra những gánh nặng chi phí bất hợp lý, làm giảm khả năng đầu tư và kìm hãm sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp.
Một trong những điểm đáng chú ý là quy định liên quan đến thu nhập được miễn thuế. Cụ thể, khoản d, Điều 4 của Dự thảo quy định chỉ miễn thuế đối với khoản bồi thường của Nhà nước theo pháp luật về trách nhiệm bồi thường.
Tuy nhiên, VCCI cho rằng nội dung này chưa phản ánh đầy đủ thực tiễn, bởi nhiều doanh nghiệp khi bị Nhà nước thu hồi đất vẫn phải nộp thuế cho khoản bồi thường, hỗ trợ mà họ nhận được. Trên thực tế, đây không phải là khoản thu từ hoạt động kinh doanh mà là giá trị Nhà nước hoàn trả quyền sử dụng đất cùng chi phí hỗ trợ do thiệt hại.
Nếu vẫn đánh thuế, doanh nghiệp vừa mất đất sản xuất, vừa buộc phải chi thêm cho việc mua đất mới, di dời, thậm chí có trường hợp phải ngừng hoạt động. VCCI kiến nghị cần bổ sung khoản bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất vì mục tiêu quốc phòng, an ninh hay phát triển kinh tế - xã hội vào diện miễn thuế để tránh bất công.
Ngoài bồi thường đất đai, cộng đồng doanh nghiệp cũng đặc biệt quan tâm đến quy định về chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế. Hiện có nhiều khoản chi hợp lý, phát sinh thường xuyên nhưng chưa được tính đến trong Dự thảo. Đó là chi phí cho những dự án nghiên cứu, phát triển sản phẩm mới nhưng thất bại; chi phí thành lập hoặc tiền chi trước khi doanh nghiệp chính thức hoạt động; chi phí tài trợ quy hoạch cho địa phương, các hoạt động xã hội, trách nhiệm cộng đồng; chi phí phải nộp bổ sung theo quyết định cơ quan chức năng đã có doanh thu ghi nhận; hay chi phí thanh lý, huỷ bỏ tài sản cố định hư hỏng, lỗi thời.
Theo VCCI, nếu không bao quát, doanh nghiệp sẽ khó chứng minh tính hợp lệ, dễ dẫn đến tranh chấp khi quyết toán thuế. Do đó, cần mở rộng danh mục chi phí để phản ánh sát thực tế.
Đối với khoản chi xây dựng công trình công cộng, Dự thảo yêu cầu chỉ được tính khi công trình không phục vụ mục đích kinh doanh, không thu tiền. VCCI cho rằng quy định này không cần thiết, bởi Nghị định 06/2021/NĐ-CP đã có điều kiện rõ ràng. Trên thực tế, những công trình công cộng dù không thu phí trực tiếp vẫn góp phần thúc đẩy môi trường kinh doanh và mang lại giá trị xã hội. Nếu tiếp tục đặt thêm ràng buộc sẽ gây khó khăn cho doanh nghiệp và làm trùng lặp quy định.
Một điểm gây nhiều tranh luận khác là việc khống chế chi phí lãi vay theo tỷ lệ doanh thu đối với các hợp đồng BT, BOT, BTO mà không giới hạn phạm vi. VCCI cảnh báo rằng trong giai đoạn chưa có doanh thu, chi phí lãi vay thường được vốn hóa; nếu áp dụng trần khống chế sẽ thiếu hợp lý.
Hơn nữa, chi phí lãi vay hiện đã bị giới hạn theo EBITDA tại Nghị định 132/2020/NĐ-CP về giao dịch liên kết. Khi cùng lúc áp dụng hai trần, doanh nghiệp có nguy cơ rơi vào tình trạng chồng chéo, khó khăn trong xác định nghĩa vụ thuế. Vì vậy, VCCI đề nghị bãi bỏ quy định này hoặc thu hẹp áp dụng trong một số lĩnh vực đặc thù.
Từ các ý kiến trên, VCCI nhấn mạnh rằng tinh thần của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp là khuyến khích hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh, chứ không phải đặt thêm gánh nặng cho doanh nghiệp. Do đó, Dự thảo cần điều chỉnh theo hướng linh hoạt, hợp lý và bám sát thực tế, vừa bảo đảm nguồn thu ngân sách, vừa tạo điều kiện để doanh nghiệp có thêm dư địa phát triển bền vững.
