Xăng E10 là gì?
Xăng E10 là nhiên liệu pha trộn giữa 90% xăng A95 với 10% ethanol, một loại cồn sinh học thường được sản xuất từ ngô, sắn, mía, hoặc các phụ phẩm nông nghiệp khác. Công thức hóa học của ethanol là C2H6O hoặc C2 H5(OH), trong khi công thức tổng quá của xăng là CnH2n+ 2.
(Chú ý rằng, hiện nay còn có loại nhiên liệu sinh học khác dùng để pha trộn với dầu diesel được gọi là Biodiesel (diesel sinh học), ký hiệu là B5, B10…. Ví dụ B5 là diesel có pha thêm 5% nhiên liệu sinh học).
Phát thải khí nhà kính của nhiên liệu sinh học như thế nào?
Khi đánh giá về phát thải khí nhà kính của nhiên liệu sinh học, lập luận phổ biến thường cho rằng: “Ethanol có nguồn gốc từ cây trồng, nên nó là năng lượng tái tạo vì đã hấp thụ CO₂ trong quá trình sinh trưởng và phát triển của cây, từ đó khi sử dụng sẽ giảm phát thải khí nhà kính so với xăng.”
Cách diễn giải này có thể đúng về mặt lý thuyết, nhưng thiếu chính xác, thậm chí là sai lầm khi áp dụng vào thực tiễn sản xuất và tiêu dùng.
Để đánh giá tác động phát thải của nhiên liệu sinh học, ta phải xét toàn bộ vòng đời: Từ canh tác, thu hoạch nguyên liệu, đến quá trình chế biến ethanol, vận chuyển, phân phối, và sử dụng cuối cùng là đốt cháy trong động cơ.
Trong trường hợp này, những vấn đề lớn thường bị bỏ qua là:
Thứ nhất: Canh tác nguyên liệu gây phát thải: Quá trình sản xuất phân bón, thuốc trừ sâu, máy móc nông nghiệp phục vụ canh tác… đều sử dụng năng lượng hóa thạch. Các hoạt động bón phân, đặc biệt là phân đạm, tưới tiêu và xử lý đất cũng góp phần tạo ra CH₄ và N₂O, hai loại KNK mạnh, có khả năng gây ra hiệu ứng nhà kính cao gấp 28 và 278 lần so với CO2.
Thứ hai: Thay đổi sử dụng đất: Khi đất rừng hoặc đất tự nhiên bị chuyển sang trồng cây làm nhiên liệu, lượng CO₂ lưu giữ trong đất và sinh khối bị giải phóng vào khí quyển gây hiệu ứng nhà kính.
Thứ ba: Nhiệt trị thấp hơn xăng: Ethanol chỉ có nhiệt trị bằng khoảng 65% so với xăng (bạn đọc có thể tra cứu số liệu này trên các trang thông tin về nhiên liệu). Điều đó có nghĩa là, để có cùng công suất, cần đốt nhiều ethanol hơn, và kết quả là làm tăng lượng CO₂ trên mỗi đơn vị năng lượng.
Thứ tư: Quá trình chế biến ethanol phát thải nhiều nhà kính.
Thứ năm: Giống như các nhiên liệu hóa thạch khác, khi cháy trong động cơ, ethanol cũng phát thải CO2. Tuy nhiên, theo “Chu trình carbon”, lượng CO2 này đã được “giảm trừ” vì trước đó cây đã hấp thụ CO2 trong khí quyển khi sinh trưởng.
Kết luận nhỏ: Nếu tính trong cả quá trình canh tác, thu hoạch, chế biến thì xăng sinh học có thể phát thải nhiều hơn so với xăng truyền thống (phần này tác giả xin phép được tính toán chi tiết trong bài báo sau để bạn đọc dễ theo dõi).
Gợi ý thông điệp truyền thông và quảng bá đúng về xăng E10
Trong trường này, gợi ý thông điệp truyền thông đúng là:
- Xăng E10 là bước chuyển tiếp cần thiết giúp giảm phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch, góp phần bảo vệ môi trường.
- Sử dụng nhiên liệu có pha ethanol giúp hỗ trợ nông dân và ngành trồng trọt trong nước phát triển sản xuất.
- Ethanol có thể là giải pháp bền vững, nếu được sản xuất từ phụ phẩm nông nghiệp và công nghệ tiên tiến
Dẫn chứng quốc tế về sử dụng nhiên liệu sinh học
Brazil: Dẫn đầu thế giới về sử dụng nhiên liệu sinh học với nhiên liệu phổ biến là E27 và đặc biệt là đã sử dụng E100, tức 100% ethanol. Hầu hết ethanol ở Brazil có nguồn gốc từ mía có cường độ phát thải carbon (Carbon Intensity: CI) thấp và được được hỗ trợ bởi hạ tầng và chính sách ổn định.
Thụy Điển: E85 được dùng cho xe taxi, xe buýt ở Stockholm. Ethanol chủ yếu nhập từ Brazil hoặc sản xuất từ phụ phẩm.
Hoa Kỳ: E10 là tiêu chuẩn toàn quốc, E15 và E85 phổ biến với xe flex-fuel (nhiên liệu linh hoạt). Ethanol của Hoa Kỳ chủ yếu sản xuất từ ngô.
Thái Lan: Phổ biến E10, E20 và E85. Chính phủ hỗ trợ canh tác mía, sắn để sản xuất ethanol.
Người tiêu dùng có thực sự được lợi không
Về môi trường:
Trong mọi trường hợp, sử dụng nhiên liệu sinh học là một xu hướng tất yếu và đặc biệt phù hợp với một nước có nền kinh nông nghiệp như Việt Nam. Vì vậy, khi sử dụng xăng E10 là người tiêu dùng đã trực tiếp đóng góp công sức của mình vào sự nghiệp chung, đó là bảo vệ môi trường và phát triển nền kinh tế nông nghiệp của nước nhà.
Về kinh tế:
Theo quan điểm của người viết, lợi ích kinh tế cần được căn cứ vào giá và chất lượng của nhiên liệu, tức năng lượng mà nó cung cấp, chứ không chỉ phụ thuộc vào dung tích. Điều này cũng giống như trường hợp nếu mua với cùng một giá bán, cùng một dung tích thì lọ cồn 96 độ được coi là rẻ hơn hơn lọ cồn 90 độ vì có hàm lượng cao hơn.
Theo giá bán theo niêm yết mới nhất của PVOIL ngày 7/8/2025:
- Giá xăng A95: 20.070 đ/lít
- Giá xăng E10 RON 95-III: 19.830 đ/lít
Với quy định xăng E10 gồm 90% xăng A95 và 10% ethanol, ta tính được:
- Giá 0,9 lít xăng A95: 0,9 × 20.070 = 18.063 đ
- Giá 0,1 lít ethanol: 0,1 × 20.070 × 0,65 = 1.304,55 đ
Tổng giá trị sử dụng thực tế của 1 lít xăng E10 là:
18.063 + 1.304,55 = 19.367,55 đ, làm tròn thành 19.368 đ/lít
Kết luận nhỏ: Xét về năng lượng, người tiêu dùng đang trả thêm: 19.830 - 19.368 = 462 đ/lít cho mỗi lít xăng E10. Điều này là có thể chấp nhận được khi chúng ta sử dụng loại nhiên liệu thân thiện với môi trường hơn.
Nhà nước đã cố gắng như thế nào
Tiếc rằng trong bài viết này, chúng tôi không thể có thông tin về giá của ethanol, nhưng căn cứ vào giá các loại cồn nồng độ cao trên thị trường (thí dụ cồn 96 độ có giá từ 36.000 - 40.000 đ/l) thì ta có thể nội suy là ethanol dùng để pha vào xăng sẽ có giá cao hơn xăng A95. Nghĩa là, khi pha trộn với bất kỳ tỷ lệ nào thì xăng sinh học cũng có giá cao hơn xăng A95 hay nói cách khác đáng lẽ xăng E10 phải đắt hơn xăng A95.
Trong trường hợp này, chúng ta sẽ hiểu rằng, nhà nước đã trợ giá đáng kể cho sản phẩm xăng E10 khi niêm yết giá bán thấp hơn A95./.
