Sẽ khai trương hệ thống thẻ vé liên thông
Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức Tọa đàm "Giải pháp thanh toán thông minh phục vụ giao thông hiện đại" ngày 20/5 để có cái nhìn tổng thể, toàn diện về thực trạng và giải pháp cho hệ thống thẻ vé trong giao thông công cộng.
Báo cáo đề dẫn và các phát biểu tại tọa đàm cho thấy, những năm gần đây, Chính phủ Việt Nam đã đưa ra nhiều chủ trương, chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy và chuyển đổi hướng tới hệ thống giao thông thông minh, đặc biệt là lĩnh vực giao thông công cộng.
Một trong những bước đi quan trọng là triển khai hệ thống thẻ vé tự động cho giao thông công cộng, đặc biệt là tuyến metro số 01 Bến Thành - Suối Tiên tại thành phố Hồ Chí Minh. Đây là lần đầu tiên người dân có thể sử dụng các phương tiện thẻ vé khác nhau như thẻ vé tháng, thẻ ngân hàng, tài khoản ví điện tử để sử dụng dịch vụ metro tự động mà không cần thu soát vé thủ công. Qua đó, giúp giảm thiểu tình trạng ùn tắc tại các quầy vé, cửa soát vé và tạo ra trải nghiệm thuận tiện hơn cho hành khách.
Tại tọa đàm, ông Đỗ Viết Hải, Phó giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội cho biết từ năm 2024, UBND thành phố đã chấp thuận chủ trương triển khai vé điện tử liên thông đa phương thức ở Hà Nội bằng hình thức thuê dịch vụ công nghệ thông tin. Thời gian thuê dự kiến từ năm 2025 đến 2030.
Theo kế hoạch, ngày 2/9 Sở Xây dựng Hà Nội sẽ khai trương hệ thống thẻ vé liên thông. Hệ thống không chỉ liên thông với vận tải hành khách công cộng mà còn với thu phí tự động, các bến, bãi đỗ xe; hướng tới kết nối nhiều dịch vụ giao thông trên toàn quốc. Thẻ vé liên thông sẽ được tích hợp với các thẻ thanh toán quốc tế như Visa.
Sau khi xây dựng xong khung kỹ thuật, điều kiện tiên quyết để vận hành hiệu quả là xây dựng chính sách giá vé linh hoạt, phù hợp theo khung giờ, mùa vụ và đối tượng hành khách. Mục tiêu cuối cùng là thu hút người dân sử dụng giao thông công cộng nhiều hơn.
“Để xây dựng được hệ thống thẻ vé liên thông này, ngoài các khung kỹ thuật, các đề án về phát triển giao thông đô thị thông minh, cần xây dựng một chính sách vé cụ thể cho từng loại hình vé, từng loại hình dịch vụ và bảo đảm tính mở, tính kết nối không chỉ với các loại hình dịch vụ vận tải hành khách mà còn với các loại hình dịch vụ khác. Hệ thống này không chỉ liên thông với vận tải hành khách công cộng mà còn liên thông với thu phí tự động, các bến bãi đỗ xe và sử dụng dịch vụ không chỉ trên địa bàn Thủ đô”, ông Đỗ Viết Hải nhấn mạnh.
Những bất cập cần sớm giải quyết
Tại toà đàm, ông Hải cho biết vấn đề khó khăn là cần tạo thói quen sử dụng thẻ vé điện tử, đặc biệt ở nhóm người cao tuổi khi tham gia vận tải khách công cộng. Khi hệ thống thẻ vé liên thông vận hành thì khoảng 4.000 lao động trên 2.000 xe buýt dư thừa vì không phải bán vé, cần sắp xếp công việc cho số lao động này.
“Tuy nhiên trên khía cạnh "mềm", tôi nhìn thấy có 2 khó khăn thời gian tới cần phải khắc phục. Thứ nhất là hình thành thói quen tham gia vận tải hành khách công cộng, đặc biệt ở nhóm người cao tuổi trong việc sử dụng thẻ vé điện tử liên thông.
Khó khăn thứ hai bắt nguồn từ tư duy, nhận thức giải quyết bài toán xã hội này như thế nào. Bởi vì khi đưa hệ thống thẻ vé liên thông vào vận hành, có nghĩa rằng đối với Hà Nội có khoảng 2.000 xe buýt, trên mỗi xe buýt sẽ có ít nhất 2 người phục vụ để bán vé. Khi triển khai hệ thống vé điện tử đại trà, sẽ có khoảng 4.000 lao động trên các xe buýt không còn đảm nhận nhiệm vụ bán vé. Việc sắp xếp lại công việc và chuyển đổi việc làm cho lực lượng này là nhiệm vụ chúng tôi cần phải khắc phục trong thời gian tới”, ông Hải nói.
Đồng tình ý kiến, ông Khuất Việt Hùng, Chủ tịch Hội đồng thành viên Metro Hà Nội, chỉ ra bất cập hiện nay là thẻ vé của hai tuyến tàu điện Nhổn - ga Hà Nội và Cát Linh - Hà Đông chưa liên thông được với nhau, hành khách đi tuyến nào sẽ phải mua vé riêng tuyến đó. Hai hệ thống thu soát vé tự động của hai tuyến hoạt động đơn tuyến rất tin cậy, xử lý thông tin chính xác và tốc độ đóng mở cửa nhanh.
"Chúng tôi mong là có thể liên thông giữa các tuyến đường sắt đô thị với nhau, liên thông giữa đường sắt đô thị với xe buýt. Công cụ thanh toán thông minh sẽ giúp người dân không phải sử dụng tiền mặt để mua vé", ông Hùng nói.
Ông Hùng cũng cho biết hiện Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06) là đơn vị chủ lực phối hợp với các thành phố, bộ ngành thực hiện phương án sử dụng VNeID để mua vé tàu điện, dự kiến 15/9 phải đưa hệ thống vào hoạt động.
Trên hai tuyến tàu điện của Hà Nội thì Cát Linh - Hà Đông đã hết bảo hành nên đơn vị sẵn sàng phối hợp để triển khai. Còn tuyến Nhổn - Ga Hà Nội chưa hết bảo hành nên đề nghị chờ đến khi nào hết, bởi trong quá trình nhà thầu đang bảo hành thì phải tôn trọng yêu cầu về mặt kỹ thuật của hợp đồng.
Hướng tới mô hình thẻ thông minh trong giao thông
Nêu kinh nghiệm từ Nhật Bản với gần 100 năm vận hành tại Tokyo, ông Satoru Horiuchi, Tổng giám đốc Công ty Tokyo Metro Việt Nam chia sẻ, Công ty này đã áp dụng hệ thống thu tiền vé tự động (AFC) để nâng cao sự thuận tiện cho hành khách cũng như công tác quản lý và vận hành. Hiện nay thẻ vé thông minh đã được sử dụng thống nhất tại Nhật Bản.
Còn theo ông Fukuda Chihiro, Phó Trưởng Đại diện JICA tại Việt Nam, hệ thống AFC có 3 điểm đáng chú ý, một là tính hiệu quả và minh bạch trong vận hành. Hệ thống này giúp việc đi tàu trở nên thuận tiện nên hiệu suất vận tải được nhân lên, áp lực công việc của nhân viên thu phí được giảm bớt. Đồng thời, tránh được việc bỏ sót thu phí và những hành vi gian lận, quản lý việc thu phí theo thời gian thực bằng việc số hóa dữ liệu doanh thu.
Hai là tính thuận tiện cho người sử dụng tăng lên. Hệ thống sẽ giúp hoàn thiện hạ tầng nhằm tối ưu sự thuận tiện của phương tiện giao thông công cộng. Qua đó nâng cao mức độ hài lòng của người dân, góp phần tăng số lượng người sử dụng lâu dài.
Thứ ba là cải thiện chính sách về giao thông và kế hoạch vận hành. Dựa trên số liệu sử dụng có thể nắm được tình hình vận hành các tuyến và khung giờ đông đúc, điều chỉnh giờ chạy tàu, thiết kế các tuyến đường sắt và xem xét chiến lược cấp phí. Từ đó góp phần xây dựng cơ chế vận hành tốt hơn.
Đại diện Công ty Cổ phần Thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS), ông Nguyễn Hoàng Long, Phó Tổng Giám đốc cho hay, từ năm 2021, NAPAS đã thí điểm thanh toán thẻ ngân hàng thông qua hệ thống giao thông công cộng của Vinbus ở Hà Nội, sau đó đã thanh toán bằng thẻ ngân hàng cho những vé ra vào, vé đỗ xe ở các cảng hàng không kết hợp cùng công ty iPay.
Ngày 14/2 vừa qua, NAPAS phối hợp với các ngân hàng, tổ chức quốc tế triển khai kết nối thẻ ngân hàng, thẻ nội địa NAPAS và các thẻ quốc tế để thanh toán vé tự động của hệ thống Metro số 1 Thành phố Hồ Chí Minh. Người dân Việt Nam và du khách quốc tế đều có thể dùng thẻ ngân hàng để đi metro. Ngành ngân hàng nói chung, NAPAS nói riêng đã chuẩn bị đầy đủ hạ tầng cơ sở kỹ thuật, nghiệp vụ, sản phẩm để khi ngành giao thông có nhu cầu, sẽ tạo thành hệ thống liên thông mở giữa thẻ vé soát vé tự động của các phương tiện giao thông công cộng với hệ thống thẻ thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng.
