Tích cực triển khai

Thực hiện đề án này, thời gian qua, Bộ NN&MT đã phối hợp với các đơn vị và địa phương triển khai thực hiện 7 mô hình thí điểm với diện tích 50 ha/mô hình trong hai vụ Hè Thu, Thu Đông tại 5 tỉnh, thành vùng ĐBSCL.

Trong buổi làm việc mới đây tại thành phố Cần Thơ, ông Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ NN&MT cho biết, tính đến nay, tổng diện tích các địa phương ĐBSCL đăng ký triển khai đề án là 312.000ha, tăng 112.000ha so với kế hoạch đề án (khoảng 200.000ha vào năm 2025).

Đặc biệt, 60% diện tích này đã liên kết được với các doanh nghiệp để cung ứng vật tư đầu vào và tiêu thụ đầu ra. Cụ thể, tại thành phố Cần Thơ, tính đến tháng 6/2025, diện tích triển khai đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao đã đạt khoảng 76.000ha, với 12 mô hình.

Còn tỉnh Kiên Giang (cũ), lãnh đạo ngành nông nghiệp thông tin, năm 2025, ngoài nhân rộng diện tích vụ Đông Xuân 2024 - 2025 là 5.500ha, tỉnh tổ chức sản xuất thí điểm và nhân rộng trong vụ Hè Thu đạt 7.500ha để cả năm đạt 13.000ha.

Tỷ lệ số hộ áp dụng quy trình canh tác bền vững, giảm phát thải đạt trên 80% tại các hợp tác xã liên kết sản xuất với doanh nghiệp.

Vụ lúa Hè Thu 2025, tỉnh Trà Vinh (cũ) có 37 hợp tác xã đăng ký trồng lúa chất lượng cao, giảm phát thải theo Đề án "Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030" trên tổng diện tích hơn 5.121ha.

Đây là vụ sản xuất thứ 3 liên tiếp tỉnh Trà Vinh tham gia đề án và cả 3 vụ đều mang lại hiệu quả cao cho nông dân. Theo kế hoạch, năm 2025, tỉnh Trà Vinh có 10.550ha diện tích áp dụng quy trình canh tác của đề án và đến cuối năm 2030 là 30.736ha.

Lãnh đạo ngành nông nghiệp tỉnh Sóc Trăng (cũ) cho biết, thực hiện đề án 1 triệu ha lúa, tỉnh đã và đang triển khai 8 mô hình canh tác lúa chất lượng và phát thải thấp (50ha/mô hình).

Trong đó, các mô hình sử dụng ST25 đều được hỗ trợ giống có nguồn gốc rõ ràng, uy tín và chất lượng, các HTX tham gia mô hình mạnh dạn áp dụng quy trình canh tác giảm phát thải theo hướng dẫn của Bộ NN&MT.

Hầu hết các HTX thực hiện mô hình đều có liên kết tiêu thụ với doanh nghiệp từ đầu vụ nên việc sản xuất và tiêu thu cơ bản thuận lợi, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho nông dân trên địa bàn tỉnh.

Riêng tại Đồng Tháp, năm 2025, tỉnh phấn đấu đạt 50.000ha chuyên canh lúa chất lượng cao theo “Đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030”.

Cùng với đó là tổ chức lại sản xuất, 100% diện tích sản xuất vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp có liên kết giữa doanh nghiệp với tổ hợp tác, HTX hoặc các tổ chức của nông dân trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Tỷ lệ cơ giới hóa đồng bộ đạt trên 50% diện tích, trên 45.000 hộ áp dụng quy trình canh tác bền vững. Trong mục phấn đấu đạt 50.000ha, Đồng Tháp cũng đặt ra các mục tiêu về bảo vệ môi trường và tăng trưởng xanh, phấn đấu tỷ lệ thất thoát sau thu hoạch dưới 10%.

70% rơm tại các vùng chuyên canh được thu gom khỏi đồng ruộng, được chế biến tái sử dụng và giảm trên 10% lượng phát thải khí nhà kính so với canh tác lúa truyền thống.

Bên cạnh đó, giá trị gia tăng trong chuỗi lúa gạo tăng 30%, trong đó tỷ suất lợi nhuận của người trồng lúa đạt trên 40% và lượng gạo xuất khẩu chất lượng cao và phát thải thấp chiếm trên 20% tổng lượng gạo xuất khẩu của toàn vùng chuyên canh.

Hiệu quả thiết thực

Việc triển khai thực hiện Đề án "Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030" bước đầu cho thấy mang lại những lợi ích rõ rệt cả về kinh tế lẫn môi trường.

Minh chứng rõ nhất cho vấn đề này là chi phí sản xuất giảm từ 8,2% - 24,2% nhờ giảm 30 - 50% lượng giống, tiết kiệm 30 - 70kg phân bón/ha, giảm từ 1 - 4 lần phun thuốc bảo vệ thực vật và cắt giảm 30 - 40% lượng nước tưới.

Quan trọng hơn, mô hình đã góp phần giảm phát thải khí nhà kính, với mức giảm trung bình từ 2 - 12 tấn CO₂ tương đương/ha. Đặc biệt, toàn bộ sản lượng lúa thu hoạch đều được các doanh nghiệp cam kết bao tiêu với giá cao hơn từ 200 - 300 đồng/kg

Vụ Hè Thu 2025, Bộ NN&MT phối hợp với các đơn vị và địa phương tiếp tục triển khai 6 mô hình (trừ mô hình lúa tôm) và mở rộng thêm 5 mô hình mới, đồng thời phối hợp với Viện nghiên cứu lúa gạo quốc tế và Ngân hàng Thế giới thí điểm quy trình MRV.

Dự kiến cuối tháng 8, đầu tháng 9 tới sẽ kết thúc thu hoạch ở các mô hình. Kết quả bước đầu cho thấy, việc triển khai thực hiện quy trình MRV khá thuận lợi, được người dân và chính quyền địa phương hưởng ứng, đánh giá cao.

Ngoài các mô hình trên, các địa phương cũng đã chủ động triển khai 101 mô hình thí điểm với tổng diện tích hơn 4.500ha. Kết quả, các mô hình này đều giảm được lượng giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, giảm nước…

Thời gian tới, Bộ NN&MT sẽ rà soát, hoàn thiện quy trình canh tác giảm phát thải cho vùng đề án. Bên cạnh đó, hoàn thiện và ban hành hướng dẫn về đo đạc, báo cáo và thẩm định phát thải (MRV) cho canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp trong phạm vi đề án.

Đồng thời, xây dựng và triển khai chiến lược phát triển thương hiệu gạo Việt phát thải thấp (giảm phát thải); Hướng dẫn các địa phương rà soát tổng thể lại phần diện tích tham gia đề án tại 5 tỉnh, thành và tiếp tục mở rộng diện tích tham gia đề án, nhằm đảm bảo đạt 1 triệu ha vào năm 2030…