Cuộc sống của những cư dân quanh Bến En được dệt nên từ chính mạch nguồn của tự nhiên. Hồ Sông Mực, với làn nước trong xanh và sự trù phú về thủy sản, là trái tim nuôi dưỡng cộng đồng. Mỗi bình minh, những con thuyền nhỏ nhẹ nhàng lướt trên mặt hồ, thả lưới trong tĩnh lặng, tạo nên một khung cảnh bình yên đến nao lòng. Cá tôm đánh bắt được không chỉ là nguồn thực phẩm chính mà còn là cầu nối mang lại thu nhập khi được bán cho du khách, tạo nên vòng tuần hoàn kinh tế bền vững.
Ngoài việc gắn bó với sông nước, người dân Bến En còn canh tác nông nghiệp nhỏ lẻ. Những cánh đồng lúa, nương ngô, sắn xen kẽ cùng các cây công nghiệp ngắn ngày, đảm bảo lương thực và sự ổn định cho cuộc sống. Nhiều gia đình còn khéo léo chăn nuôi gia súc, gia cầm và trồng rau sạch, vừa phục vụ nhu cầu sinh hoạt, vừa cung ứng cho các khu du lịch.
Người dân sinh sống ở đây hiểu rất rõ về việc bảo vệ rừng, giữ gìn thiên nhiên chính là bảo vệ cuộc sống và tương lai của chính mình. Những người Thái, Mường, Thổ vốn là con cháu lâu đời ở vùng đất này. Họ luôn tích cực tham gia giữ rừng, ngăn chặn nạn chặt phá cây rừng và săn bắt thú rừng trái phép. Ngoài ra, nhiều người dân nơi đây còn làm hướng dẫn viên, chủ nhà homestay hay thuyết minh viên cho khách du lịch, giúp du khách hiểu hơn về thiên nhiên và con người Bến En.
Khách đến Bến En không chỉ được ngắm cảnh đẹp của núi rừng, đi thuyền khám phá hồ Sông Mực hay tìm hiểu về các loài động vật, thực vật quý hiếm. Họ còn được thưởng thức những món ăn dân dã do chính người dân địa phương nấu, được sống cùng nhịp sinh hoạt đời thường giản dị, chân thật. Qua những trải nghiệm gần gũi đó, người dân vừa có thêm thu nhập từ du lịch, vừa bớt phải khai thác quá nhiều tài nguyên thiên nhiên.
Để phát triển du lịch lâu dài, bền vững, chính quyền địa phương đang đầu tư nâng cấp đường sá, dịch vụ du lịch một cách hợp lý, hạn chế làm tổn hại đến môi trường. Đồng thời, các chương trình tuyên truyền, giáo dục về bảo vệ rừng và phát triển kinh tế xanh cũng được tổ chức thường xuyên, giúp người dân nâng cao ý thức và cùng nhau hướng tới một cuộc sống bền vững hơn.
Ngày nay, Bến En đã trở thành một điểm du lịch sinh thái cộng đồng độc đáo của miền Trung, góp phần làm phong phú thêm bức tranh du lịch của Thanh Hóa. Những công trình, dự án phát triển ở đây đều được thực hiện một cách thận trọng, vừa phục vụ đời sống, du lịch, vừa bảo vệ cảnh quan thiên nhiên và giữ gìn nét văn hóa truyền thống của người dân bản địa.
Người dân Bến En, với tình yêu quê hương sâu sắc, vẫn đang bền bỉ xây dựng các mô hình homestay, gìn giữ nghề thủ công, nuôi dạy con cháu biết trân quý rừng núi, sông hồ, những giá trị quý giá mà thiên nhiên ban tặng.
Bến En là một câu chuyện đẹp về sự hòa hợp giữa thiên nhiên và con người, giữa bảo tồn và phát triển. Đây không chỉ là hình mẫu du lịch bền vững, mà còn là minh chứng rõ ràng rằng con người và thiên nhiên có thể cùng nhau phát triển, nếu biết sống hài hòa và giữ gìn những gì quý giá quanh mình.
