Vườn quốc gia Bến En, tọa lạc tại vùng Tây Nam Thanh Hóa, không chỉ là một khu bảo tồn thiên nhiên với vẻ đẹp đặc trưng của hệ sinh thái rừng núi đất thấp mà còn là minh chứng cho sự hài hòa giữa bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương.
Với diện tích tự nhiên 14.305,09 ha, đây là nơi cư trú của 1.417 loài thực vật và 1.536 loài động vật, bao gồm nhiều loài quý hiếm và có nguy cơ tuyệt chủng.
Trong giai đoạn 2021-2025, Vườn Quốc gia Bến En đã có những bước tiến đáng kể trong công tác bảo tồn, đặc biệt sau khi UBND tỉnh Thanh Hóa phê duyệt Phương án bảo tồn và phát triển bền vững. Ban quản lý Vườn đã triển khai đồng bộ nhiều dự án nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn, hướng tới mục tiêu kiến tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng dựa trên nền tảng bảo tồn đa dạng sinh học.
Trong lĩnh vực bảo tồn động vật, dự án điều tra và bảo tồn các loài khỉ thuộc giống Macaca đã cung cấp thông tin chi tiết về số lượng, mật độ và phân bố của ba loài khỉ tại Vườn. Dựa trên dữ liệu này, các biện pháp quản lý và bảo tồn hiệu quả đã được triển khai, cùng với công tác truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ các loài linh trưởng quý hiếm.
Việc nghiên cứu và phát triển bền vững các loài cây thuốc bản địa cũng được đặc biệt chú trọng. Một danh lục chi tiết với 374 loài cây thuốc, bao gồm nhiều loài quý hiếm và đặc hữu, đã được xây dựng, chuyển giao kỹ thuật và nhân rộng tại các xã miền núi, mở ra hướng phát triển kinh tế dựa trên tiềm năng dược liệu và bảo tồn tri thức bản địa.
Trong giai đoạn tới, Vườn Quốc gia Bến En tiếp tục triển khai các nhiệm vụ bảo tồn quan trọng đối với các loài Culi, Mai vàng, các loài lưỡng cư bản địa, đồng thời mở rộng nghiên cứu về giảm thiểu rác thải nhựa, các loài họ Dẻ, nấm lớn có giá trị kinh tế, cây thuốc quý và các loài Rái cá, cầy.
Những kết quả cụ thể đã được ghi nhận với việc sản xuất thành công 12.600 cây Bương mốc và 51.700 cây Khôi tía giống. Trên cơ sở đó, 20,0 ha mô hình trồng Bương mốc đã được xây dựng cho 24 hộ gia đình và 4,0 ha mô hình trồng Khôi tía cho 32 hộ gia đình tại các xã vùng đệm. Các mô hình này bước đầu cho thấy hiệu quả trong việc nâng cao thu nhập và giảm áp lực khai thác tài nguyên rừng.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực phát triển kinh tế, những nỗ lực của Vườn Quốc gia Bến En không chỉ bảo vệ "lá phổi xanh" của Thanh Hóa mà còn là hình mẫu cho sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn và phát triển bền vững, xây dựng sinh kế vững chắc trên nền tảng trân trọng và bảo vệ thiên nhiên.