Tại hội thảo xin ý kiến về định hướng chính sách cho dự thảo Luật Quản lý thuế (thay thế) do Bộ Tài chính tổ chức ngày 1/8 tại TP.HCM, đại diện Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chi nhánh TP.HCM đã đề xuất một loạt điều chỉnh nhằm giảm bớt gánh nặng cho hộ kinh doanh, đặc biệt là nhóm có quy mô nhỏ và vừa. Trong đó, đáng chú ý là kiến nghị nâng ngưỡng doanh thu bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế từ 1 tỷ đồng/năm hiện tại lên 2-3 tỷ đồng/năm.
VCCI cũng đề xuất áp dụng hóa đơn điện tử theo hướng đơn giản hơn cho các hộ kinh doanh nhỏ như quán ăn, tạp hóa. Thời gian chuyển tiếp nên được quy định tối thiểu 1 năm để hộ có đủ thời gian chuẩn bị, đồng thời không áp dụng xử phạt trong giai đoạn đầu. Các chính sách hỗ trợ khác như miễn hoặc giảm thuế từ 6 đến 12 tháng, cung cấp phần mềm và thiết bị máy tính tiền giá rẻ cho nhóm hộ kinh doanh dễ bị tổn thương cũng được nhấn mạnh.
Theo VCCI, mặc dù Nghị định 70/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/6 đã quy định việc áp dụng hóa đơn điện tử cho hộ, cá nhân kinh doanh nộp thuế khoán có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên, nhưng thực tế đang cho thấy những bất cập. Dữ liệu từ Bộ Tài chính chỉ ra rằng trong tổng số hơn 5 triệu hộ kinh doanh trên cả nước, chỉ khoảng 37.000 hộ có doanh thu vượt mốc 1 tỷ đồng, tức chiếm chưa tới 1%. Điều này cho thấy ngưỡng doanh thu hiện hành chưa thực sự phù hợp, đặc biệt với nhóm hộ có biên lợi nhuận thấp.
Việc bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử trong khi thuế được tính theo doanh thu khiến nhiều hộ kinh doanh nhỏ rơi vào thế khó: doanh thu cao nhưng lợi nhuận lại thấp, thậm chí thua lỗ. Kết quả khảo sát của VCCI cho thấy, 66% hộ dự báo chi phí sẽ tăng, 56% cho rằng doanh thu giảm, 64% dự báo lợi nhuận sụt giảm, trong khi 63% có thể sẽ thu hẹp quy mô, 23% thậm chí dự định tạm ngừng kinh doanh nếu tình hình không được cải thiện. Nhóm hộ có doanh thu trên 1 tỷ đồng là đối tượng lo ngại nhiều nhất.
Bên cạnh đó, đối với hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới, VCCI đề xuất loại bỏ khái niệm “cơ sở thường trú”, thay vào đó là cơ chế khấu trừ thuế tại nguồn thông qua ngân hàng, trung gian thanh toán hoặc sàn thương mại điện tử. Đồng thời, các nền tảng số nên chịu trách nhiệm kê khai và nộp thay thuế cho người bán. Trong bối cảnh nhiều hộ kinh doanh online trên các nền tảng như Facebook, TikTok, Zalo chưa đăng ký mã số thuế, chưa thực hiện kê khai, VCCI đề xuất bổ sung cơ chế cấp mã số thuế tự động khi mở gian hàng online, cũng như yêu cầu các sàn thương mại, ngân hàng và đơn vị vận chuyển chia sẻ dữ liệu doanh thu với cơ quan thuế.
Một vấn đề khác cũng được quan tâm là yêu cầu song song vừa áp dụng hóa đơn điện tử, vừa lập sổ sách kế toán đối với hộ kinh doanh, điều này tạo áp lực hành chính lớn. VCCI kiến nghị cho phép hóa đơn điện tử thay thế sổ sách kế toán, đồng thời áp dụng chế độ kế toán tối giản nhằm phù hợp với quy mô hoạt động của hộ kinh doanh nhỏ. VCCI cũng đề xuất tăng cường kết nối dữ liệu giữa cơ quan thuế, ngân hàng, kho bạc và cơ quan đăng ký tài sản; áp dụng cơ chế khấu trừ tự động với các khoản nợ thuế; và công khai danh sách nợ thuế lớn để nâng cao tính răn đe.
Thực tế, hiện tượng thanh tra - kiểm tra chồng chéo vẫn còn tồn tại, gây nhiều phiền hà cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh. Trong khi đó, dự thảo luật mới chỉ đề cập đến quản lý rủi ro mà chưa làm rõ giới hạn tần suất kiểm tra. Do đó, VCCI kiến nghị quy định nguyên tắc chỉ kiểm tra một lần mỗi năm, trừ khi có dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng, đồng thời công khai tiêu chí lựa chọn đối tượng kiểm tra để đảm bảo tính minh bạch.
Ngoài ra, các đại biểu tham gia hội thảo cũng đưa ra nhiều ý kiến khác nhằm hoàn thiện dự thảo luật như: quy định chi tiết hơn về việc khai bổ sung hồ sơ thuế, làm rõ cơ sở ấn định thuế trong trường hợp vi phạm, đẩy nhanh cơ chế hoàn thuế tự động và quy định rõ phạm vi kiểm tra thuế đối với giao dịch liên kết. Một số ý kiến cũng đề xuất không tính tiền chậm nộp trong thời gian chờ xét duyệt miễn, giảm thuế theo hiệp định quốc tế. Để khuyến khích người nộp thuế tuân thủ tốt, có thể xem xét miễn phạt, miễn tiền chậm nộp cho các trường hợp tự nguyện rà soát và điều chỉnh thuế trong khoảng thời gian dài như 5 năm.
