Việc hình thành các vùng phát thải thấp tại Hà Nội, trong đó có quy định hạn chế xe máy chạy xăng theo khung giờ nhất định, đang thu hút nhiều ý kiến trái chiều từ dư luận. Trước những băn khoăn về nguy cơ xáo trộn sinh kế và áp lực hạ tầng, đại diện Sở Xây dựng Hà Nội khẳng định đây là một quá trình dài hơi, được thiết kế theo lộ trình cụ thể, không áp dụng đồng loạt và chỉ tác động tới các phương tiện thay thế hoặc đầu tư mới sau mốc thời gian quy định.
Tại tọa đàm “Hà Nội cấm xe máy xăng theo giờ: Tính toán nào cho hạ tầng và sinh kế?” do UBND TP Hà Nội phối hợp với báo Dân trí tổ chức, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long cho rằng vùng phát thải thấp không phải là một biện pháp đơn lẻ, mà là bước đi tổng hợp trong chiến lược dài hạn nhằm cải thiện chất lượng môi trường đô thị. Theo ông, để chính sách này vận hành hiệu quả, thành phố phải song song chuẩn bị hành lang pháp lý, hạ tầng kỹ thuật, cơ chế hỗ trợ và phương án tổ chức giao thông phù hợp với thực tiễn.
Trong các nội dung liên quan, chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện được đánh giá là khâu tác động rộng nhất, bởi liên quan trực tiếp đến hàng triệu người dân. Chính vì vậy, Hà Nội xác định không thể triển khai vội vàng. Sở Xây dựng đang hoàn thiện dự thảo chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện, với mục tiêu bảo đảm người dân và doanh nghiệp có đủ thời gian thích ứng, không rơi vào tình trạng bị động hoặc phát sinh khó khăn đột ngột.
Cùng với đó, thành phố cũng xây dựng các cơ chế khuyến khích đầu tư bến xe, bãi đỗ, nhất là tại khu vực ngoại vi và các điểm trung chuyển. Hệ thống trạm sạc cho phương tiện điện được nghiên cứu phát triển tại khu dân cư, đi kèm bộ tiêu chuẩn kỹ thuật và phương án cấp điện nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng trong tương lai. Theo lãnh đạo Sở Xây dựng, vùng phát thải thấp chỉ có thể phát huy tác dụng khi được kết nối đồng bộ với hạ tầng gửi xe, mạng lưới trung chuyển và giao thông công cộng.
Ở góc độ tổ chức giao thông, Hà Nội định hướng mở rộng các tuyến xe buýt điện mini, phù hợp với những khu vực có mật độ dân cư cao, mặt cắt đường nhỏ. Song song, mạng lưới đường sắt đô thị với quy mô khoảng 15 tuyến, tổng chiều dài hơn 600 km, được xác định là trục xương sống trong việc giảm dần phương tiện cá nhân, hướng người dân sang các phương thức di chuyển bền vững hơn.
Trước lo ngại cho rằng lộ trình chuyển đổi diễn ra quá nhanh, ông Đào Việt Long cho biết thành phố không triển khai dàn trải mà xác định rõ các nhóm phương tiện ưu tiên chuyển đổi trước, đi kèm chính sách hỗ trợ tương ứng. Theo đó, nhóm mô tô, xe gắn máy tham gia kinh doanh vận tải, bao gồm cả phương tiện hoạt động trên các ứng dụng gọi xe, sẽ thực hiện chuyển đổi theo từng mốc: đạt 20% trước ngày 1/1/2027, 50% trước 1/1/2028 và hoàn tất 100% trước 1/1/2030. Với nhóm taxi và xe kinh doanh vận tải dưới 8 chỗ, yêu cầu sử dụng năng lượng sạch áp dụng đối với các phương tiện thay thế hoặc đầu tư mới từ ngày 1/7/2026; tỷ lệ chuyển đổi đạt 50% trước 1/1/2028 và hoàn thành toàn bộ vào năm 2030.
Theo đại diện Sở Xây dựng, các mốc tỷ lệ này được xây dựng trên cơ sở tham vấn doanh nghiệp và các đơn vị liên quan, bảo đảm giai đoạn 2026–2030 đủ dài để các chủ phương tiện chủ động sắp xếp kế hoạch đầu tư, thay vì phải thay đổi cùng lúc.
Làm rõ thêm về thông tin “cấm xe công nghệ chạy xăng từ 1/7/2026” đang lan truyền, ông Long cho rằng cách hiểu này chưa đầy đủ. Quy định chỉ áp dụng đối với các phương tiện được đầu tư mới hoặc thay thế sau thời điểm trên. Những xe đang hoạt động, còn niên hạn sử dụng và đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật vẫn tiếp tục lưu thông, không bị yêu cầu chuyển đổi ngay.
“Thành phố không chủ trương chuyển đổi đồng loạt hay tạo lợi thế cho bất kỳ loại phương tiện nào. Lộ trình được thiết kế dựa trên chu kỳ thay thế tự nhiên của phương tiện, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực và tránh gây áp lực đột ngột cho người dân cũng như doanh nghiệp”, ông Đào Việt Long nhấn mạnh.
