Trong bối cảnh Hà Nội bước vào giai đoạn tăng tốc phát triển với hàng loạt dự án quy mô lớn, việc xây dựng và triển khai các cơ chế, chính sách đặc thù đang được đặt ra như một yêu cầu cấp thiết. Tuy nhiên, cùng với kỳ vọng tạo đột phá, yêu cầu về tính minh bạch, chặt chẽ và phòng ngừa trục lợi chính sách cũng được nhấn mạnh xuyên suốt quá trình hoàn thiện chính sách.
Ngày 12/12, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam TP Hà Nội đã tổ chức Hội nghị phản biện xã hội đối với dự thảo ba nghị quyết của HĐND TP nhằm triển khai Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô. Hội nghị do Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội Bùi Huyền Mai và Phó Chủ tịch Thường trực Phạm Anh Tuấn chủ trì, với sự tham gia của nhiều chuyên gia, nhà khoa học và nhà quản lý.
Trước đó một ngày, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết thí điểm các cơ chế đặc thù cho Hà Nội, có hiệu lực từ 12/12 và được áp dụng trong thời hạn 5 năm. Đây được xem là khuôn khổ pháp lý quan trọng, mở đường cho việc tháo gỡ những vướng mắc kéo dài trong triển khai các dự án trọng điểm, đồng thời tạo dư địa để Thủ đô bứt phá trong giai đoạn 2026 - 2035, tầm nhìn đến năm 2045.
Để cụ thể hóa Nghị quyết của Quốc hội, UBND TP Hà Nội đã xây dựng ba dự thảo nghị quyết trình HĐND TP, tập trung vào các nội dung then chốt: quy trình lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt; trình tự, thủ tục quyết định và điều chỉnh chủ trương đầu tư đối với các dự án lớn; cũng như quy định về chi phí, đơn giá và quy trình lập, thẩm định, phê duyệt Quy hoạch tổng thể Thủ đô.
Đóng góp ý kiến tại hội nghị, các chuyên gia thống nhất đánh giá đây là những văn bản có ý nghĩa nền tảng, tác động trực tiếp đến định hướng phát triển dài hạn của Hà Nội. Theo TS Lê Xuân Rao, Chủ tịch Liên hiệp các Hội khoa học và Kỹ thuật TP Hà Nội, quy định mới về lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt có thể tháo gỡ “điểm nghẽn” tồn tại nhiều năm, khi không ít dự án quan trọng bị kéo dài do quy trình chuẩn bị và lựa chọn nhà đầu tư quá phức tạp. Việc rút ngắn thủ tục, nếu được thực hiện đúng cách, sẽ góp phần đẩy nhanh tiến độ các công trình trọng điểm, tạo động lực cho mục tiêu tăng trưởng cao trong giai đoạn tới.
Đáng chú ý, dự thảo nghị quyết cho phép lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư ngay cả khi dự án chưa được phê duyệt, đồng thời xác lập rõ trách nhiệm của từng cơ quan, cá nhân trong quá trình thẩm định. Tuy vậy, nhiều ý kiến cho rằng cần làm rõ hơn các tiêu chí lựa chọn, bảo đảm tính khách quan và minh bạch, tránh tạo dư luận về sự tùy nghi trong quyết định.
Ở góc nhìn khác, GS.TS Hoàng Văn Cường, đại biểu Quốc hội, cho rằng việc trao quyền lớn phải song hành với cơ chế kiểm soát chặt chẽ. Ông đề xuất vận dụng tối đa các quy định hiện hành của Luật Đấu thầu, hạn chế đưa thêm những quy định chi tiết không thật sự cần thiết, nhằm tránh chồng chéo và tăng gánh nặng thực thi.
Liên quan đến nghị quyết về thẩm định và quyết định chủ trương đầu tư, nhiều ý kiến nhấn mạnh vai trò then chốt của khâu thẩm định. Theo ông Phạm Ngọc Thảo, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ - Pháp luật (Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội), cần làm rõ trách nhiệm của hội đồng thẩm định và người đứng đầu, bởi chỉ một sai sót ở khâu này cũng có thể kéo theo hệ lụy lớn trong suốt vòng đời dự án.
Các chuyên gia đánh giá cao những cải tiến mang tính đột phá của dự thảo, như rút ngắn mạnh thời gian thẩm định, tăng trách nhiệm cá nhân, đẩy mạnh số hóa hồ sơ. Tuy nhiên, để bảo đảm “nhanh mà không ẩu”, nhiều kiến nghị đề xuất bổ sung tiêu chí chuẩn về chất lượng hồ sơ, xây dựng hệ thống dữ liệu dùng chung cho các dự án và tăng cường phản biện xã hội ngay từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư.
Kết luận hội nghị, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội Bùi Huyền Mai khẳng định MTTQ TP sẽ tiếp tục đồng hành cùng các cơ quan của thành phố trong việc hoàn thiện chính sách, trên tinh thần “đã nói là làm, làm nhanh, làm đúng, làm hiệu quả”. Bà đề nghị cơ quan soạn thảo nghiêm túc tiếp thu đầy đủ các ý kiến phản biện, bảo đảm cơ chế đặc thù phải thực sự minh bạch, rõ ràng về hồ sơ, trình tự, tiêu chí; vừa rút gọn thủ tục hành chính, vừa giữ được sự chặt chẽ cần thiết.
Theo Chủ tịch Ủy ban MTTQ TP, rút ngắn thời gian chỉ có ý nghĩa khi đi kèm cơ chế bảo vệ cán bộ dám làm, dám chịu trách nhiệm; đồng thời tăng cường công khai, ứng dụng công nghệ số trong giám sát, kiểm tra, tạo niềm tin cho xã hội và nhà đầu tư. Đây cũng là nền tảng để các cơ chế thí điểm không chỉ phát huy hiệu quả trước mắt, mà còn trở thành động lực lâu dài cho sự phát triển bền vững của Thủ đô.
