Sàn thương mại điện tử nhỏ chỉ nên cần thủ tục thông báo trước khi hoạt động
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) mới đây đã có một số đề xuất đóng góp cho Dự thảo Quyết định về phương án cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh năm 2025 do Bộ Công Thương xây dựng.
Một trong những nội dung đáng chú ý liên quan đến thủ tục cấp phép cho các sàn thương mại điện tử quy mô nhỏ. Theo quy định hiện hành, mọi sàn thương mại điện tử, bất kể quy mô hay phương thức hoạt động đều phải thực hiện thủ tục xin cấp phép trước khi triển khai. Tuy nhiên, VCCI nhận định cách tiếp cận này là chưa phù hợp, đặc biệt với các nền tảng nhỏ hoặc các dự án khởi nghiệp mới chỉ đang trong giai đoạn thử nghiệm.
VCCI lập luận rằng việc áp dụng cùng một cơ chế quản lý cho tất cả các sàn có thể gây cản trở cho sự phát triển của các doanh nghiệp nhỏ. Để làm rõ quan điểm, tổ chức này đưa ra dẫn chứng từ lĩnh vực mạng xã hội, một lĩnh vực có đặc điểm tương đồng, nơi mà các nền tảng nhỏ với lưu lượng truy cập thấp chỉ cần thực hiện thủ tục thông báo thay vì xin cấp phép, theo quy định tại Nghị định 147/2024.
Bên cạnh đó, VCCI cũng cho rằng cần cân nhắc đến đặc điểm hoạt động của một số sàn thương mại điện tử vốn chỉ đóng vai trò như nơi giới thiệu sản phẩm. Trên các nền tảng này, giao dịch không diễn ra trực tiếp mà chủ yếu là hoạt động quảng bá, tiếp thị, tương tự như các trang đăng tin rao vặt trực tuyến. Vì vậy, mô hình này tiềm ẩn ít rủi ro và không cần thiết phải áp dụng cơ chế quản lý quá chặt chẽ.
Từ những phân tích trên, VCCI kiến nghị xây dựng cơ chế phân loại và quản lý linh hoạt hơn. Cụ thể, với các sàn nhỏ hoặc sàn chỉ có chức năng trưng bày sản phẩm, chỉ nên yêu cầu thủ tục thông báo trước khi hoạt động. Chỉ khi các sàn này phát triển vượt qua một ngưỡng nhất định về quy mô hoặc phạm vi ảnh hưởng, thủ tục cấp phép mới cần được áp dụng.
Đề xuất xóa bỏ thủ tục thông báo website thương mại điện tử
Theo VCCI, website thương mại điện tử thực chất chỉ là một hình thức mở rộng kênh bán hàng trên môi trường internet, chứ không phải một loại hình kinh doanh mới hoàn toàn. Trên thực tế, các thương nhân khi hoạt động kinh doanh đã hoàn tất các thủ tục pháp lý cần thiết như đăng ký kinh doanh, chứng nhận điều kiện kinh doanh và đảm bảo chất lượng sản phẩm.
Vì vậy, việc yêu cầu các doanh nghiệp phải thông báo thêm khi triển khai website bán hàng bị xem là thủ tục chồng chéo, tạo ra gánh nặng hành chính không cần thiết.
VCCI dẫn chứng rằng trước đây, Nghị định 52/2013 từng quy định tất cả các website thương mại điện tử, kể cả chỉ đơn thuần giới thiệu sản phẩm, đều phải thực hiện thủ tục thông báo. Sau đó, Nghị định 85/2021 đã thu hẹp phạm vi áp dụng, chỉ còn các trang có chức năng đặt hàng trực tuyến. Tuy nhiên, theo VCCI, sự điều chỉnh này chưa mang lại tác động thực sự đáng kể.
Trong bối cảnh chuyển đổi số lan rộng, việc xây dựng website bán hàng đã trở nên phổ biến với cộng đồng doanh nghiệp. Số liệu từ Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho thấy, 44% doanh nghiệp hiện sở hữu website, trong đó có tới 42% tích hợp chức năng đặt hàng. Năm 2023, tổng số hồ sơ thông báo website thương mại điện tử lên đến hơn 105.000 trường hợp.
Đáng chú ý, dù quy mô lớn như vậy, chưa có bằng chứng nào cho thấy việc doanh nghiệp không thực hiện thông báo gây ra tác động tiêu cực đến kinh tế - xã hội. Từ đó, VCCI nhận định rằng, những thủ tục hành chính hiện tại không mang lại lợi ích quản lý rõ ràng, thậm chí còn trở thành rào cản đối với sự phát triển thương mại điện tử.
Trên cơ sở đó, VCCI kiến nghị bãi bỏ hoàn toàn quy định thông báo đối với các website bán hàng trực tuyến. Thay vào đó, cần chuyển trọng tâm sang cơ chế hậu kiểm – một phương thức linh hoạt hơn, phù hợp với đặc điểm của môi trường số.
VCCI cũng nhấn mạnh rằng, sau hơn 10 năm phát triển mạnh mẽ, thương mại điện tử đã trở thành một phần tất yếu trong hoạt động kinh doanh hiện đại, với sự tham gia sâu rộng của doanh nghiệp lẫn cá nhân. Song song đó, các công cụ kiểm tra, giám sát cũng như trình độ của người tiêu dùng ngày càng được nâng cao. Vì vậy, đã đến lúc các cơ quan chức năng cần xem xét lại mức độ rủi ro trong hoạt động thương mại điện tử, từ đó tinh giản thủ tục và đẩy mạnh áp dụng hậu kiểm trong quản lý.
