Tình trạng hỗn loạn trong những ngày mở bán nhà ở xã hội đang khiến dư luận đặc biệt quan tâm. Nhiều dự án, ngay khi chủ đầu tư thông báo tiếp nhận hồ sơ, lập tức thu hút đông đảo người dân tụ tập từ sớm, thậm chí xếp hàng xuyên đêm để giữ chỗ. Việc tự lập danh sách thứ tự hay tranh nhau vị trí nộp hồ sơ đã không còn là chuyện hiếm, kéo theo bầu không khí căng thẳng và nguy cơ phát sinh mâu thuẫn.
Từ những hiện tượng này, Bộ Xây dựng đánh giá đây là dấu hiệu méo mó của chính sách khi môi trường nảy sinh “cò hồ sơ”, những người đứng ra thu tiền để “lo suất”, hướng dẫn điền đơn, thậm chí rao bán các “suất ngoại giao” trái phép. Hệ quả không chỉ khiến người dân hoang mang, giảm niềm tin vào tính công bằng của chính sách nhà ở xã hội mà còn gây khó khăn cho công tác quản lý của cơ quan chức năng.
Trước diễn biến ngày càng phức tạp, Bộ Xây dựng đã gửi công văn yêu cầu các địa phương siết lại toàn bộ quy trình tiếp nhận hồ sơ mua, bán loại hình nhà ở này. Trọng tâm của yêu cầu là xử lý dứt điểm hành vi môi giới trái quy định, bao gồm thu tiền đặt chỗ, thu phí đảm bảo hồ sơ được duyệt hay quảng cáo suất ngoại giao. Bộ cũng nhấn mạnh cần công bố công khai danh sách các tổ chức, cá nhân vi phạm, như một biện pháp cảnh báo cộng đồng và răn đe hành vi trục lợi.
Không chỉ dừng ở khâu xử lý, Bộ Xây dựng còn yêu cầu tăng cường hậu kiểm. Các trường hợp kê khai không trung thực, chuyển nhượng sai quy định phải được thu hồi căn hộ để đảm bảo quỹ nhà ở xã hội đến đúng đối tượng. Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm ngăn chặn những kẽ hở có thể bị lợi dụng để biến nhà ở xã hội thành hàng hóa trao tay.
Ở chiều ngược lại, Bộ cũng đặt trách nhiệm cụ thể cho các chủ đầu tư. Việc bố trí nhiều điểm tiếp nhận hồ sơ, chia theo khung giờ hoặc theo từng khu dân cư sẽ giúp giảm tải lượng người đổ dồn vào một thời điểm. Chủ đầu tư cũng phải chuẩn bị phương án dự phòng trong trường hợp số lượng người nộp vượt quá năng lực tiếp nhận, tránh tái diễn cảnh chen lấn gây mất trật tự.
Để tạo sự minh bạch và giảm áp lực cho người dân, Bộ Xây dựng khuyến khích mạnh mẽ việc ứng dụng công nghệ: tiếp nhận hồ sơ trực tuyến, cung cấp mẫu đơn online và triển khai hình thức xếp hàng điện tử. Đây được xem là một trong những giải pháp giúp hạn chế tình trạng tập trung đông người cũng như giảm cơ hội để các nhóm “cò mồi” hoạt động.
Thực tế thời gian gần đây cho thấy nhu cầu mua nhà ở xã hội tại các đô thị lớn, đặc biệt là Hà Nội, đang vô cùng cao. Ở nhiều dự án, số lượng người đăng ký vượt xa năng lực giải quyết. Chỉ trong hai ngày mở bán, một dự án ở Đông Anh đã ghi nhận 2.500 lượt đăng ký và phải tăng số hồ sơ xử lý mỗi ngày từ 50 lên 80, rồi lên 100 hồ sơ để đáp ứng nhu cầu. Có những đợt nhận hồ sơ khác, hàng trăm người sẵn sàng chờ đợi từ đêm hôm trước chỉ để kịp nộp giấy tờ sớm nhất.
Các chuyên gia cho rằng sức ép này phản ánh sự thiếu hụt nghiêm trọng của phân khúc nhà ở vừa túi tiền. Giá nhà thương mại liên tục leo thang, nhiều nơi chạm ngưỡng 100 triệu đồng mỗi mét vuông, càng khiến người dân có thu nhập trung bình đổ dồn vào cơ hội mua nhà xã hội. Khi cung không đủ cầu, hiện tượng xô đẩy, chen chân và sự xuất hiện của các nhóm môi giới tự phát là điều dễ hiểu nhưng cần được xử lý gấp để giữ trật tự thị trường và đảm bảo đúng tinh thần an sinh.
