Bộ Xây dựng đang đề xuất tăng mạnh mức xử phạt đối với các hành vi sử dụng, mua bán hoặc cho thuê nhà ở xã hội sai mục đích, nhằm chấn chỉnh tình trạng trục lợi chính sách và đảm bảo quỹ nhà ở này đến đúng tay người cần.
Trong dự thảo Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng, Bộ Xây dựng đề xuất mức phạt từ 80 đến 120 triệu đồng đối với người mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội nhưng không sử dụng để ở mà cho thuê lại. Đây là quy định mới, được xem là biện pháp mạnh tay nhằm ngăn chặn tình trạng đầu cơ, cho thuê trái phép. Mức phạt tương tự cũng được áp dụng cho những trường hợp tự ý bán, cho thuê lại hoặc chuyển nhượng nhà ở xã hội không đúng quy định. So với Nghị định 16/2022 hiện hành, mức phạt lần này được điều chỉnh tăng để phù hợp hơn với thực tế và tính răn đe.
Không chỉ dừng ở đó, hành vi cho thuê lại hoặc chuyển nhượng hợp đồng thuê nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp cũng bị phạt từ 80 đến 120 triệu đồng. Ngoài tiền phạt, người vi phạm còn buộc phải hoàn trả toàn bộ khoản thu không đúng quy định và chấm dứt hợp đồng thuê hoặc thuê mua. Đây được xem là giải pháp cần thiết trong bối cảnh thị trường nhà trọ công nhân còn nhiều bất cập, dễ phát sinh tình trạng trục lợi từ nhu cầu bức thiết về chỗ ở của người lao động.
Bên cạnh đó, dự thảo cũng nêu rõ, chủ cho thuê nhà lưu trú công nhân nếu áp giá sai, không lập hợp đồng hoặc cho người không đủ điều kiện thuê sẽ bị phạt từ 60 đến 80 triệu đồng. Theo Bộ Xây dựng, đây là những vi phạm phổ biến tại nhiều khu công nghiệp, khi giá thuê biến động và việc kiểm soát đối tượng thuê chưa chặt chẽ, dẫn đến việc một số chủ nhà cố tình lợi dụng để thu lợi bất hợp pháp.
Với các chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, dự thảo quy định mức xử phạt lên tới 200-260 triệu đồng nếu bán nhà cho người không thuộc diện được hưởng chính sách, như lao động thu nhập thấp hoặc công nhân. Trong trường hợp chủ đầu tư xây vượt 20% diện tích cho phép dành cho công trình kinh doanh, dịch vụ thương mại hoặc không bố trí đủ quỹ đất để xây nhà ở xã hội, mức phạt có thể tăng lên 260-280 triệu đồng. Ngoài việc nộp phạt, chủ đầu tư buộc phải khắc phục hậu quả bằng cách bố trí lại quỹ đất hoặc nộp khoản tiền tương ứng theo quy định.
Các chuyên gia bất động sản cho rằng việc tăng chế tài xử phạt là bước đi cần thiết trong bối cảnh nhu cầu nhà ở xã hội đang ngày càng lớn, trong khi nguồn cung hạn chế. Chính sách mới sẽ góp phần ngăn chặn hành vi trục lợi, đảm bảo nhà ở xã hội thực sự phục vụ người có nhu cầu thực sự, thay vì bị mua đi bán lại để hưởng chênh lệch giá.
Theo kế hoạch, Chính phủ đặt mục tiêu hoàn thành 1 triệu căn nhà ở xã hội vào năm 2030. Riêng trong 9 tháng đầu năm nay, cả nước đã triển khai xây dựng hơn 132.600 căn và khởi công 73 dự án với hơn 57.800 căn mới. Dự kiến đến cuối năm, khoảng 89.000 căn sẽ hoàn thành, đạt 89% mục tiêu trong đề án phát triển ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030.
