Đột phá chiến lược đưa nông nghiệp cất cánh
Chuyển đổi số giờ đây không chỉ là một xu hướng mà đã trở thành ưu tiên hàng đầu của đất nước, được Bộ Chính trị xác định là bước đột phá chiến lược. Trong nông nghiệp, Chính phủ cũng có những chính sách rõ ràng để xây dựng một nền nông nghiệp hiện đại, minh bạch và cạnh tranh. Điển hình là Quyết định 749/QĐ-TTg và Quyết định 2151/QĐ-BNN-VP nhằm đẩy mạnh ứng dụng công nghệ. Mục tiêu đến năm 2025: 80% dữ liệu nông nghiệp sẽ được số hóa, tạo kho dữ liệu lớn phục vụ dự báo mùa vụ, truy xuất nguồn gốc và quản lý vùng trồng hiệu quả.
Nắm bắt định hướng chung, Ninh Bình nhanh chóng biến chủ trương thành hành động cụ thể, có tính đột phá. Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Nghị quyết số 01-NQ/TU của Tỉnh ủy Ninh Bình đã đưa chuyển đổi số vào vị trí trọng tâm. Đặc biệt, tháng 4/2024, HĐND tỉnh tiếp tục ban hành Nghị quyết số 23/NQ-HĐND, thông qua Đề án chuyển đổi số giai đoạn 2024–2025. Đề án này ưu tiên hỗ trợ các hợp tác xã (HTX) nông nghiệp ứng dụng công nghệ thông tin, cấp mã số vùng trồng, tem truy xuất nguồn gốc và đẩy mạnh thương mại điện tử.
Nhờ những nỗ lực này, Ninh Bình đã gặt hái được nhiều kết quả ấn tượng trong chuyển đổi số toàn diện. Tính đến nay, 100% đơn vị trực thuộc đã vận hành Hệ thống Quản lý văn bản điện tử từ năm 2017, cho thấy sự chủ động và tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ vào quản lý hành chính. Tỉnh cũng đã cấp 23 tập thể và 158 cá nhân chứng thư số, tạo điều kiện thuận lợi cho việc ký số và liên thông văn bản điện tử giữa 4 cấp hành chính, góp phần nâng cao hiệu quả và minh bạch trong điều hành.
Đặc biệt, công tác đào tạo nhân lực số cũng được chú trọng. Năm 2024, hơn 130 cán bộ, công chức đã được đào tạo chuyển đổi số qua hình thức MOOC (khóa học trực tuyến mở rộng) với mức tiếp thu trên 94%. Ngoài ra, việc ra mắt Zalo Official Account đã tạo kênh hỗ trợ hiệu quả cho các dịch vụ công và tăng cường tương tác giữa doanh nghiệp, người dân với chính quyền, giúp thông tin được truyền tải nhanh chóng và thuận tiện hơn.
Trong lĩnh vực nông nghiệp, từ tháng 9/2022, hệ thống dữ liệu kiểm soát truy xuất nguồn gốc và chất lượng (check.ninhbinh.gov.vn) đã đi vào hoạt động, quản lý 134 cơ sở với 348 sản phẩm OCOP và sản phẩm chủ lực, đồng thời hỗ trợ quảng bá tiêu thụ trên các sàn thương mại điện tử như Voso và Postmart.
Hiện tại, gần 119 xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), trong đó có 53 xã NTM nâng cao và 18 xã NTM kiểu mẫu. Đặc biệt, cả 6/6 huyện của tỉnh đã hoàn thành tiêu chí NTM, cho thấy sự phát triển đồng đều và bền vững. Những thành quả này góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn, tạo nền tảng vững chắc cho việc tiếp tục ứng dụng công nghệ số.
Những "cánh đồng số" tiên phong và lộ trình phát triển bền vững
Nhờ chính sách hỗ trợ, nhiều nông dân và hợp tác xã (HTX) ở Ninh Bình đã mạnh dạn "lên sàn", "lên mạng". Họ biến công nghệ thành lợi thế, giúp tăng năng suất, mở rộng thị trường và nâng cao giá trị sản phẩm. Điều này đang tạo ra những mô hình kinh tế nông nghiệp mới mẻ.
Điển hình là anh Đinh Văn Hợp (Nho Quan) với trang trại dưa lưới công nghệ cao. Anh không chỉ dùng nhà màng, cảm biến tự động điều khiển độ ẩm, nhiệt độ mà còn bán hàng qua Facebook, Zalo và dán tem QR để khách hàng dễ dàng truy xuất nguồn gốc. Nhờ đó, trang trại thu về gần 1 tỷ đồng mỗi năm, phần lớn từ bán hàng online, cho thấy hiệu quả rõ rệt của số hóa trong kinh doanh nông sản.
Tại TP. Tam Điệp, anh Đoàn Văn Ba của HTX Yên Sơn đã áp dụng mã truy xuất nguồn gốc cho bột sắn dây đặc sản. Sản phẩm được bán trên các sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso, giúp tăng niềm tin khách hàng và mở rộng thị trường. Năm 2024, HTX đã bán được 17 tấn bột sắn dây, thu về hơn 300 triệu đồng.
Không chỉ vậy, HTX Mật ong núi đá Xích Thổ cũng bán 60–70% sản lượng mật ong (trên 10 tấn/năm) qua Facebook, Zalo, TikTok và xây dựng sản phẩm đạt chuẩn OCOP. Nhiều HTX và hộ nông dân khác cũng đang số hóa nhật ký sản xuất, đăng ký mã vùng trồng, và kết nối với các hệ thống kho vận, thương mại số. Rất nhiều sản phẩm OCOP của Ninh Bình đã có mặt trên các sàn thương mại điện tử quốc gia, khẳng định thương hiệu nông sản địa phương.
Cùng với công nghệ, Ninh Bình cũng đang mạnh tay chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Huyện Yên Mô là một ví dụ khi đã chuyển 916 ha lúa kém hiệu quả sang trồng cây ăn quả, rau củ, thủy sản. Các mô hình này mang lại thu nhập từ 250–500 triệu đồng/ha, cao gấp 3–5 lần so với trồng lúa. Năm 2024, huyện tiếp tục chuyển đổi 587,56 ha, thể hiện sự quyết tâm tái cơ cấu nông nghiệp.
Dù có nhiều thành công ban đầu, chuyển đổi số nông nghiệp ở Ninh Bình vẫn đối mặt với không ít thử thách. Đa số nông dân chưa được đào tạo về công nghệ, nhiều vùng nông thôn thiếu internet ổn định. Một số HTX còn lúng túng khi dùng phần mềm, thiếu người quản lý dữ liệu hoặc không đủ vốn đầu tư ban đầu.
Bên cạnh đó, sự kết nối giữa nhà nước, doanh nghiệp công nghệ, HTX và người sản xuất đôi khi còn chưa chặt chẽ. Việc dùng mã vùng trồng hay tem QR có lúc vẫn còn hình thức, nếu không có kế hoạch đồng bộ và hỗ trợ bền vững. Để chuyển đổi số đi vào chiều sâu, cần sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bên.
Chuyển đổi số nông nghiệp là hành trình dài, cần kiên trì và đầu tư bài bản. Ninh Bình đang đi đúng hướng. Khi chuyển đổi số thành nền tảng phát triển đồng bộ cho toàn ngành nông nghiệp, công nghệ sẽ không chỉ giúp tăng năng suất mà còn nâng cao chất lượng, minh bạch hóa sản phẩm, mang lại lợi ích bền vững cho bà con nông dân.
