Tiềm năng chưa phát huy hết
Trải qua nhiều giai đoạn phát triển, ngành cơ khí Đắk Lắk đã ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, trung bình hơn 10% mỗi năm, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Hiện toàn tỉnh có hơn 2.000 doanh nghiệp và cơ sở hoạt động trong lĩnh vực cơ khí. Trong đó, một số đơn vị đã được công nhận là doanh nghiệp khoa học công nghệ. Tuy nhiên, phần lớn vẫn là cơ sở nhỏ lẻ và hộ gia đình, chiếm tới 90%, với quy mô sản xuất hạn chế.
Các sản phẩm cơ khí của Đắk Lắk chủ yếu phục vụ lĩnh vực nông - lâm nghiệp. Nhiều sản phẩm đã xây dựng được thương hiệu trong và ngoài nước, đặc biệt là thiết bị chế biến cà phê và máy bơm nước. Đây là những mặt hàng thế mạnh gắn liền với đặc thù nông nghiệp của địa phương. Năm 2024, sản lượng cơ khí toàn tỉnh đạt kết quả đáng ghi nhận: sản xuất 18.000 thiết bị chế biến nông sản, 68.000 máy bơm nước, 390.000 tấn thép và 820.000 m² tôn.
Tuy nhiên, bên cạnh những tín hiệu tích cực thì ngành cơ khí Đắk Lắk vẫn đang đối mặt với không ít thách thức: quy mô nhỏ, công nghệ chậm đổi mới, khó tiếp cận vốn và thiếu liên kết trong chuỗi giá trị. Tất cả những vấn đề đó khiến cho sức bật của ngành vẫn còn khá khiêm tốn trước yêu cầu chuyển mình vươn lên trong kỷ nguyên công nghiệp - công nghệ 4.0.
Ông Lê Công Đà, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Gold Việt chia sẻ các doanh nghiệp cơ khí tại Đắk Lắk, trong đó có đơn vị của ông Đài đang chịu sức ép cạnh tranh gay gắt từ hàng nhập khẩu giá rẻ, chất lượng ổn định đến từ Trung Quốc, Thái Lan, Nhật Bản.
“Ngành cơ khí trong tỉnh đang thiếu hụt lao động lành nghề, nhất là ở các lĩnh vực gia công chính xác, tự động hóa. Việc đầu tư lại đòi hỏi nguồn vốn lớn, nhưng khả năng tiếp cận tín dụng của doanh nghiệp chúng tôi vẫn còn hạn chế” - ông Đà bày tỏ.
Mặt khác, do chưa có hệ sinh thái sản xuất linh kiện - nguyên liệu trong nước, các doanh nghiệp buộc phải nhập khẩu, làm tăng chi phí sản xuất. Việc tiếp cận thị trường quốc tế cũng gặp khó do rào cản kỹ thuật cao, trong khi hệ thống kiểm định trong nước còn bất cập. Theo Hội Cơ khí Đắk Lắk, các quy định pháp luật, chính sách hỗ trợ còn chồng chéo, thủ tục hành chính phức tạp. Địa phương lại xa trung tâm công nghiệp lớn, thiếu hạ tầng vận chuyển, khiến chi phí logistics tăng cao. Cùng với đó, đào tạo nhân lực chưa sát thực tế, thiếu gắn kết với doanh nghiệp, khiến ngành cơ khí gặp nhiều khó khăn trong phát triển và hội nhập.
Điều kiện để chuyển mình thay đổi
Thị trường cơ khí hiện nay ngày càng gia tăng về nhu cầu lẫn đòi hỏi chất lượng. Đồng thời, Việt Nam cũng đang tích cực hội nhập qua các hiệp định thương mại quốc tế. Các doanh nghiệp cơ khí và ngành công nghiệp hỗ trợ đang đứng trước những cơ hội lớn để mở rộng xuất khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài.
Tuy nhiên, để nắm bắt cơ hội, doanh nghiệp phải nhanh chóng chuẩn hóa quy trình sản xuất – từ nguyên liệu, kỹ thuật đến giá thành sản phẩm. Theo các chuyên gia, muốn đạt được mục tiêu đó, các doanh nghiệp cần một sự chuyển mình mạnh mẽ: tái cấu trúc nguồn nhân lực, đầu tư máy móc hiện đại, đổi mới công nghệ, học hỏi kinh nghiệm và đặc biệt là thúc đẩy liên kết trong ngành.
Ông Nguyễn Đăng Phong, Phó Chủ tịch Hội Cơ khí tỉnh Đắk Lắk, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Dịch vụ Xuất nhập khẩu Đăng Phong khẳng định: “Cơ khí chế tạo là ngành xương sống của nền kinh tế, là nền tảng cực kỳ quan trọng để nhiều ngành nghề khác có thể phát triển ổn định”.
Theo ông Phong, nhu cầu thị trường luôn hiện hữu. Vấn đề là doanh nghiệp phải biết lắng nghe, đồng hành cùng khách hàng và phải tạo ra được những sản phẩm phù hợp với thị trường. Doanh nghiệp cần nhìn thấy cơ hội, đam mê và hành động đầy quyết tâm. Chỉ khi đó, ngành cơ khí mới thực sự phát huy được vai trò trụ cột của mình trong thời kỳ phát triển mới.
Ông Lưu Văn Khôi - Giám đốc Sở Công Thương Đắk Lắk cho rằng để ngành cơ khí phát triển, tỉnh cần đồng bộ cải thiện chính sách, đầu tư hạ tầng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Trước mắt, cần nâng cấp giao thông để kết nối vùng, rút ngắn khoảng cách với cảng biển và trung tâm công nghiệp.
Đồng thời, Ông Khôi cũng nhấn mạnh việc thu hút các tập đoàn lớn đầu tư bằng cơ chế hấp dẫn, tạo động lực phát triển ngành theo hướng hiện đại, bền vững. “Sở đã kiến nghị ban hành các văn bản pháp luật phù hợp thực tiễn để phát triển ngành cơ khí, cải cách thủ tục hành chính, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ và có chính sách ưu đãi riêng cho ngành”- Giám đốc Sở Công Thương Đắk Lắk chia sẻ.
Các doanh nghiệp kỳ vọng rằng trong thời gian tới, cùng với chính sách hỗ trợ, cải cách thủ tục và ưu đãi thuế, … thì tỉnh sẽ đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tăng cường kết nối với người tiêu dùng, đầu tư hạ tầng khu công nghiệp chuyên biệt và tạo điều kiện thuận lợi để mở rộng quy mô sản xuất, phát triển bền vững ngành cơ khí địa phương./.
