Trong định hướng cải cách hệ thống y tế, Bộ Y tế cho rằng chỉ khi quỹ bảo hiểm y tế (BHYT) đủ mạnh mới có thể tiến gần mục tiêu miễn viện phí cho người dân. Đây là lý do việc điều chỉnh mức đóng được đặt ra trong bối cảnh hơn 95,5 triệu người đã tham gia BHYT, đạt 94,2% dân số.
Suốt hơn một thập kỷ qua, mức đóng giữ nguyên 4,5% lương cơ sở trong khi nhu cầu khám chữa bệnh, mô hình bệnh tật và chi phí điều trị đều liên tục tăng. Sự mất cân đối giữa quyền lợi mở rộng và nguồn lực có hạn khiến việc nâng mức đóng theo lộ trình trở thành yêu cầu cấp thiết.
Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà cho biết, để giảm tối đa gánh nặng tài chính cho người dân và tiến tới mục tiêu miễn viện phí, chính sách phải dựa trên nền tảng trụ cột là BHYT. Ngân sách nhà nước cùng nguồn xã hội hóa sẽ phối hợp để chi trả các dịch vụ cơ bản và thiết yếu. Việc miễn phí trước hết được ưu tiên cho nhóm yếu thế, người thu nhập thấp và các đối tượng cần hỗ trợ. Tuy vậy, những dịch vụ theo yêu cầu hoặc vượt quá phạm vi cơ bản vẫn sẽ do người bệnh tự chi trả một phần nhằm bảo đảm sử dụng hợp lý và tránh lạm dụng. Khái niệm “mức cơ bản” hiện vẫn chưa được Bộ Y tế công bố cụ thể.
Theo lý giải của Bộ Y tế, chính sách miễn viện phí không thể tách rời mục tiêu bao phủ BHYT toàn dân. Cơ chế này đảm bảo tính chia sẻ rủi ro, người có điều kiện hỗ trợ người kém may mắn, người khỏe giúp người yếu. Với phạm vi hưởng ngày càng rộng, áp lực chi trả của quỹ BHYT cũng lớn hơn. Hiện người dân phải tự thanh toán khoảng 40% tổng chi phí khám chữa bệnh do cơ chế đồng chi trả, chưa tính vật tư, thuốc và dịch vụ nằm ngoài danh mục BHYT. Đây là con số được đánh giá là khá cao và gây khó khăn cho nhiều bệnh nhân. Vì vậy, Bộ Y tế muốn giảm dần tỷ lệ này về 0 trong tương lai.
Theo Vụ trưởng Bảo hiểm Y tế Trần Thị Trang, tăng mức đóng BHYT là “giải pháp bắt buộc” để quỹ có đủ nguồn lực đáp ứng nhu cầu chi trả ngày càng lớn. Việc điều chỉnh sẽ không diễn ra đột ngột mà theo lộ trình, hướng tới mức 6% vào năm 2032, bảo đảm hài hòa giữa khả năng của người dân - doanh nghiệp - ngân sách và mục tiêu mở rộng quyền lợi.
Khi nguồn tài chính được củng cố, gói quyền lợi trong lộ trình miễn viện phí mới có thể thiết kế toàn diện hơn, đồng thời vẫn duy trì phần đồng chi trả nhất định nhằm tránh lạm dụng dịch vụ miễn phí. Đây cũng là mô hình chung của các quốc gia đã áp dụng chính sách này, bà Trang cho biết.
Trước đó, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan từng nhấn mạnh việc miễn viện phí không phải là tuyệt đối, mà là giảm sâu chi phí mà người dân phải đồng chi trả, đồng thời tăng bao phủ BHYT, giảm tử vong do phát hiện bệnh muộn và xây dựng hệ thống y tế công bằng, bền vững. Mục tiêu cuối cùng là đảm bảo mọi người đều được tiếp cận dịch vụ y tế mà không ai bị bỏ lại phía sau.
