Chăn nuôi, một ngành kinh tế quan trọng, đang đối mặt với những thách thức lớn từ biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên và áp lực ngày càng tăng về an toàn thực phẩm. Mô hình chăn nuôi truyền thống, với cường độ sử dụng tài nguyên cao và phát thải lớn, không còn phù hợp với xu thế phát triển bền vững. Từ đó, chăn nuôi xanh nổi lên như một giải pháp toàn diện, hướng tới việc giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, nâng cao phúc lợi động vật, đảm bảo an toàn sinh học và tạo ra sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường ngày càng khắt khe.
Chăn nuôi xanh là một hệ thống sản xuất tích hợp, áp dụng các nguyên tắc sinh thái và kinh tế tuần hoàn vào toàn bộ chuỗi giá trị chăn nuôi. Nó không chỉ là việc sử dụng ít hóa chất hay giảm phát thải, mà là một triết lý về sự hài hòa giữa sản xuất, môi trường và cộng đồng. Các yếu tố cốt lõi của chăn nuôi xanh bao gồm: Hạn chế ô nhiễm nước, không khí, đất do chất thải chăn nuôi, giảm phát thải khí nhà kính (methane, nitơ oxit).
Tối ưu hóa việc sử dụng đất, nước, năng lượng và thức ăn chăn nuôi. Đảm bảo điều kiện sống tốt, ít căng thẳng, giảm thiểu sử dụng kháng sinh. Kiểm soát dịch bệnh hiệu quả, ngăn chặn sự lây lan mầm bệnh từ vật nuôi sang người. Sản phẩm chăn nuôi không tồn dư hóa chất, kháng sinh, đạt các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Xây dựng hệ thống chăn nuôi có khả năng thích ứng và chống chịu tốt hơn với các cú sốc khí hậu, dịch bệnh.
Để chăn nuôi xanh trở thành hiện thực và phát triển mạnh mẽ, cần có sự kết hợp đồng bộ của nhiều giải pháp từ chính sách, công nghệ đến thực tiễn sản xuất. Ban hành các quy định, tiêu chuẩn về chăn nuôi xanh, phúc lợi động vật, quản lý chất thải và sử dụng kháng sinh. Các quy định này cần rõ ràng, minh bạch và có tính khả thi. Áp dụng các ưu đãi về thuế, tín dụng, hỗ trợ kỹ thuật cho các trang trại, doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh, mô hình chăn nuôi tuần hoàn. Phát triển hệ thống chứng nhận chăn nuôi xanh, sản phẩm hữu cơ, truy xuất nguồn gốc để tạo niềm tin cho người tiêu dùng và thúc đẩy thị trường.
Ứng dụng Khoa học Công nghệ, Quản lý chất thải hiệu quả, Đầu tư vào các công nghệ xử lý chất thải hiện đại như hầm biogas để sản xuất năng lượng tái tạo, công nghệ ép tách phân, ủ phân compost để làm phân bón hữu cơ, giảm thiểu ô nhiễm và tận dụng tài nguyên. Nghiên cứu và sử dụng các loại thức ăn bổ sung giảm phát thải methane, thức ăn được sản xuất từ phụ phẩm nông nghiệp, côn trùng hoặc tảo để giảm phụ thuộc vào nguyên liệu truyền thống và giảm áp lực lên đất. Áp dụng hệ thống chuồng trại tự động hóa, kiểm soát khí hậu, thông gió hiệu quả để giảm phát thải khí, cải thiện điều kiện sống cho vật nuôi và giảm chi phí vận hành. Sử dụng công nghệ IoT, AI để giám sát sức khỏe vật nuôi, điều kiện môi trường chuồng trại, tối ưu hóa quy trình chăn nuôi và dự báo dịch bệnh. Tập trung nghiên cứu và sản xuất vaccine, chế phẩm sinh học để phòng ngừa dịch bệnh, giảm sự phụ thuộc vào kháng sinh.
Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn cho nông dân, chủ trang trại về kỹ thuật chăn nuôi xanh, quản lý môi trường, an toàn sinh học và phúc lợi động vật. Triển khai các mô hình chăn nuôi xanh thành công để trình diễn, nhân rộng, giúp người chăn nuôi học hỏi và áp dụng vào thực tế. Tăng cường các chiến dịch truyền thông về lợi ích của chăn nuôi xanh, tầm quan trọng của sản phẩm an toàn, phúc lợi động vật để nâng cao nhận thức của cả người sản xuất và người tiêu dùng.
Phát triển Chuỗi giá trị và Thị trường. Xây dựng chuỗi liên kết từ trang trại đến bàn ăn, đảm bảo sản phẩm chăn nuôi xanh có đầu ra ổn định và được người tiêu dùng đón nhận. Khuyến khích các kênh phân phối sản phẩm hữu cơ, sản phẩm có chứng nhận xanh. Nâng cao ý thức của người tiêu dùng trong việc lựa chọn sản phẩm có trách nhiệm với môi trường và xã hội. Học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia có nền chăn nuôi xanh phát triển, tiếp cận công nghệ mới và các nguồn vốn đầu tư xanh.
Việc chuyển đổi sang chăn nuôi xanh mang lại nhiều lợi ích to lớn:
Đối với môi trường: Giảm ô nhiễm đất, nước, không khí; giảm phát thải khí nhà kính, góp phần chống biến đổi khí hậu.
Đối với vật nuôi: Nâng cao sức khỏe, giảm stress, tăng cường khả năng miễn dịch, giảm dịch bệnh.
Đối với sức khỏe con người: Cung cấp sản phẩm an toàn, không tồn dư hóa chất, kháng sinh, góp phần phòng chống kháng kháng sinh.
Đối với kinh tế: Nâng cao giá trị sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế, tạo ra các mô hình kinh doanh mới (sản xuất năng lượng từ biogas, phân bón hữu cơ).
Đối với xã hội: Tạo ra nông nghiệp bền vững, nâng cao thu nhập cho người dân, cải thiện chất lượng cuộc sống ở khu vực nông thôn.
Chăn nuôi xanh không chỉ là một xu hướng mà là một yêu cầu cấp bách để đảm bảo sự phát triển hài hòa giữa kinh tế và môi trường. Với sự nỗ lực đồng bộ từ chính phủ, doanh nghiệp, nhà khoa học và người chăn nuôi, ngành chăn nuôi Việt Nam hoàn toàn có thể chuyển mình mạnh mẽ, đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của đất nước và hội nhập quốc tế. Đây là con đường để tạo ra những giá trị bền vững, không chỉ cho thế hệ hiện tại mà còn cho các thế hệ tương lai./.
