Năm 2023, Trung tâm Khuyến nông Lâm Đồng phối hợp Viện Khoa học kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên (WASI) xây dựng mô hình “Canh tác cà phê thông minh thích ứng biến đổi khí hậu”. Các vườn cà phê được lựa chọn đều trồng xen cây ăn trái, đáp ứng đồng thời tiêu chí kinh tế, xã hội và môi trường. Gia đình ông Phạm Duy Hồng (xã Thuận An) tham gia mô hình cà phê xen sầu riêng, duy trì thảm thực vật và áp dụng kỹ thuật mới. Ông Hồng chia sẻ: “Trước đây tôi chỉ dựa vào kinh nghiệm nên hiệu quả chưa cao. Nay được tập huấn kỹ thuật, cây phát triển tốt hơn, năng suất và lợi nhuận cũng cải thiện rõ rệt.”
Tại xã Nam Dong, nông dân được Trung tâm Khuyến nông hướng dẫn sử dụng vật tư nông nghiệp có trách nhiệm. Đây là một trong nhiều giải pháp ngành nông nghiệp Lâm Đồng triển khai nhằm nâng cao chất lượng cà phê, giảm phát thải carbon và thích ứng biến đổi khí hậu. Được sự hướng dẫn, gia đình ông Chu Thế Toàn (Nam Dong) chọn cách quản lý cỏ tự nhiên thay vì dùng thuốc trừ cỏ, nhờ vậy, đất tơi xốp hơn, đa dạng sinh học được duy trì, chất lượng nước cải thiện, đồng thời giảm tác hại đến sức khỏe người lao động và môi trường.
Việc trồng xen và duy trì thảm thực vật là yếu tố quan trọng để thích ứng biến đổi khí hậu, giúp nông dân thay đổi phương thức canh tác theo hướng bền vững. Các vườn được phân tích độ phì nhiêu đất để xây dựng công thức bón phân, tưới nước hợp lý, duy trì độ màu mỡ lâu dài.
Ông Nguyễn Văn Chương – Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Lâm Đồng
TS Nguyễn Xuân Hòa – Trưởng Bộ môn Hệ thống nông nghiệp (WASI) cho biết, viện đang triển khai 3 mô hình cà phê thông minh tại Lâm Đồng. Các mô hình này giúp cải thiện độ phì nhiêu đất, giảm bệnh hại, giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời tiết kiệm nước và nâng cao năng suất. WASI dự kiến đến năm 2025 sẽ ban hành quy trình chuẩn về phân bón, tưới nước cho cà phê trồng xen và trồng thuần, sau đó chuyển giao cho địa phương.
Theo các chuyên gia nhận định, mở rộng diện tích cà phê dễ dẫn đến giảm diện tích rừng, ảnh hưởng đến hệ sinh thái, khả năng hấp thụ carbon và giữ nước. Vì vậy, tại Lâm Đồng, nhiều chương trình, dự án đã chuyển giao cho nông dân biện pháp canh tác có trách nhiệm, từ sử dụng vật tư đầu vào đến áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như Rainforest Alliance, UTZ, Fair Trade, Organic… “Những phương pháp này không chỉ bảo vệ đất, nước mà còn làm giàu hệ sinh thái vườn, bảo vệ sức khỏe nông dân và cộng đồng xung quanh,” ông Thanh nhấn mạnh.
Hiện Lâm Đồng có hơn 323.000 ha cà phê, trong đó diện tích kinh doanh khoảng 310.000 ha, sản lượng ước đạt hơn 1 triệu tấn mỗi năm. Giá trị xuất khẩu cà phê đạt 450 – 500 triệu USD, riêng thị trường EU chiếm 45 – 50%.
