Từ Troh Bư, khu bảo tồn lan rừng đậm chất Tây Nguyên...
Năm 1995, sau khi tốt nghiệp đại học, chàng sinh viên Đỗ Tuấn Hưng nối nghiệp bố là một cán bộ lâm nghiệp của Ty Lâm nghiệp tỉnh Đắk Lắk. Với niềm đam mê lan rừng và khi phải chứng kiến cảnh nhiều cánh rừng nghèo ở Buôn Đôn, Ea Súp, Ea H’leo bị khai hoang chuyển đổi mục đích, kéo theo sự huỷ hoại của lan rừng – biểu tượng của vẻ đẹp hoang dã của núi rừng Tây Nguyên, anh rất xót xa. Anh đã nảy sinh ý tưởng mà nhiều người gọi là "điên rồ": vay mượn tiền mua một mảnh rẫy hoang vu rộng khoảng 2 ha tại thung lũng Troh Bư (xã Ea Nuôl, huyện Buôn Đôn), cách Buôn Ma Thuột khoảng 12 km để bảo tồn lan rừng!
Tuấn Hưng bắt đầu thực hiện ý tưởng bằng việc trồng cây rừng tái sinh để tái tạo môi trường tự nhiên, đồng thời lang thang qua nhiều vùng rừng để sưu tầm giống lan quý. Ròng rã gần 20 năm với bao khó khăn vất vả, cuối cùng một khu bảo tồn lan rừng được hình thành với phương pháp bảo tồn tự nhiên: gắn lan lên thân cây sống để chúng sinh sản theo chu kỳ thiên nhiên, không dùng hóa chất hay phân bón nhân tạo. Lúc này, vườn đã có hơn 10.000 giò lan thuộc 200 loài, trong đó nhiều loài đặc hữu và quý hiếm của Tây Nguyên như Vũ nữ, Ngọc điểm, Giáng hương, Thủy tiên, Quế lan hương, Nghinh xuân, Hồng nhạn, Giả hạc, Hoàng thảo thái bình, Long tu…
Cùng với lan rừng, ông Hưng còn sưu tầm nhiều hiện vật văn hoá Tây Nguyên như nhà sàn, chiêng đá, thuyền độc mộc, tượng nhà mồ… biến nơi đây không chỉ là nơi bảo tồn nguồn gen hoa lan, bộ sưu tập lan rừng lớn nhất Việt Nam mà còn là điểm du lịch văn hoá, sinh thái miễn phí, thu hút du khách, các nhà khoa học và cộng đồng. Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) đã xác lập và trao Giấy chứng nhận Kỷ lục Việt Nam cho 3 sản phẩm của ông gồm: Bộ sưu tập bảo tồn lan rừng tự nhiên lớn nhất, Thuyền độc mộc bằng gỗ sao lớn nhất và Dàn chiêng đá cổ xưa, nguyên bản nhiều thanh nhất.
Đến Vườn bách thảo bên bờ hồ thủy điện Sêrêpôk
Do bận bịu công tác cộng với đợt bạo bệnh, năm 2015 ông Hưng cho một người ở Buôn Ma Thuột thuê lại vườn Troh Bư làm du lịch với hy vọng có người hỗ trợ mình tiếp tục việc bảo tồn và phát triển vườn lan. Tuy nhiên, việc cho thuê làm du lịch lại không những không giữ được cho vườn lan tồn tại và phát triển mà còn bị mai một dần. Năm 2019 ông đã tìm mua được khoảng 2 ha đất sát bên hồ thuỷ điện Sêrêpôk 3, tại khu vực người dân quen gọi là Đảo Yến Buôn Đôn với dự định xây dựng nông trại du lịch - Farm Camping và dự tính sẽ chuyển lan từ Troh Bư về đó.
Ông đã cho trồng nhiều loại cây thân gỗ khác nhau – như một vườn “bách thảo”, trong đó có nhiều cây ăn quả, cây lấy hạt, những cây đặc sản của Đắk Lắk, Tây Nguyên như cao su, cà phê, ca cao… và bắt đầu chuyển bớt lan từ Troh Bư về rồi nhân giống. Khi những những cây gỗ đủ lớn ông cho buộc lan lên thân cây để lan phát triển tự nhiên và bất cứ chỗ nào có gỗ (như những gốc lũa, khung cổng vào các khu vực…), ông cũng đều cho gắn lan lên. Đến nay bóng dáng khu bảo tồn lan rừng mới đã bắt đầu thành hình giữa một khu vườn "bách thảo” với công trình điểm nhấn là “lâu đài yến” – nhà nuôi yến.
Ông Hưng cho biết, sản phẩm yến sào sẽ hỗ trợ chi phí cho việc chăm sóc bảo tồn vườn lan; và sau này khi các dịch vụ du lịch đi vào hoạt động, hoa lan sẽ là sản phẩm chính của khu du lịch. “Ở Tây Nguyên mà không có hoa lan rừng cho mọi người ngắm là một thiếu sót lớn” – ông Hưng nói.
