Theo quy định mới tại Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, chủ hộ kinh doanh cá thể sẽ thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Đây là một điểm mới quan trọng, mở rộng phạm vi tham gia BHXH bắt buộc so với quy định hiện hành.
Cụ thể, theo khoản 1 Điều 2 Luật BHXH 2024, chủ hộ của các hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh theo quy định của Chính phủ sẽ phải tham gia BHXH bắt buộc. Trong khi đó, theo Luật BHXH năm 2014 – hiện vẫn còn hiệu lực đến ngày 30/6/2025 – chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, mà chỉ có thể đóng BHXH theo hình thức tự nguyện nếu có nhu cầu.
Về mức đóng BHXH bắt buộc, theo quy định tại điểm a và b khoản 4 Điều 33 Luật BHXH 2024, chủ hộ kinh doanh sẽ phải đóng tổng cộng 25% trên mức lương làm căn cứ đóng BHXH. Trong đó, 3% được đóng vào quỹ ốm đau và thai sản, và 22% đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất.
Theo điểm d khoản 1 Điều 31 của luật này, chủ hộ kinh doanh được quyền lựa chọn mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, nhưng phải đảm bảo nằm trong giới hạn quy định: không thấp hơn mức tham chiếu và không vượt quá 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng.
Luật BHXH 2024 cũng quy định tại khoản 13 Điều 141 rằng, khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở, thì mức tham chiếu được xác định bằng mức lương cơ sở. Hiện nay, mức lương cơ sở là 2.340.000 đồng/tháng. Như vậy, mức đóng BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh sẽ dao động trong khoảng từ 585.000 đồng/tháng (25% x 2.340.000 đồng) đến tối đa 11.700.000 đồng/tháng (25% x 46.800.000 đồng – tức 20 lần mức lương cơ sở).
Để tạo thuận lợi cho người tham gia, luật cũng cho phép chủ hộ kinh doanh lựa chọn phương thức đóng linh hoạt, có thể theo tháng, theo quý (3 tháng), hoặc theo 6 tháng một lần, tùy theo điều kiện và nhu cầu thực tế.
Việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh thể hiện chủ trương đảm bảo an sinh xã hội toàn diện, giúp nhóm lao động này được tiếp cận đầy đủ hơn với các quyền lợi về hưu trí, thai sản, và ốm đau trong tương lai.
