Theo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long, hai nghị định được ban hành từ tháng 3/2025 đã tạo nền tảng quan trọng, giúp định hình khung khổ pháp lý cho cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) và phát triển năng lượng tái tạo. Ngay sau đó, Bộ Công Thương đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn nhằm thúc đẩy triển khai.
Tuy nhiên, quá trình thực hiện trên thực tế lại bộc lộ nhiều vướng mắc. Báo cáo tại hội nghị, Cục trưởng Cục Điện lực Phạm Nguyên Hùng cho biết, cả địa phương và doanh nghiệp đều phản ánh nhiều điểm bất cập, nhất là liên quan đến cơ chế giá, thủ tục hành chính và điều kiện ưu đãi cho các dự án năng lượng.
Riêng đối với Nghị định 57, ba nhóm vấn đề nổi bật được chỉ ra gồm: khung giá bán điện trong cơ chế DPPA qua lưới kết nối riêng vẫn chưa được xác định rõ ràng, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc hoạch định chi phí; chi phí thanh toán bù trừ chênh lệch khi thực hiện DPPA qua lưới điện quốc gia còn nhiều tranh cãi về tính hợp lý và công bằng; cùng với đó là thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký phát triển điện mặt trời mái nhà còn phức tạp, mất nhiều thời gian, khiến quá trình triển khai thực tế chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng. Cục Điện lực cho rằng việc xây dựng khung giá phải bám sát Luật Điện lực 2024 và cần đánh giá kỹ lưỡng tác động trước khi quyết định loại bỏ chi phí bù trừ chênh lệch.
Với điện mặt trời mái nhà, nhiều doanh nghiệp đề nghị mở rộng đối tượng được mua sản lượng dư, đồng thời bổ sung quy định về thiết bị giám sát, điều khiển theo quy mô công suất. Một số ý kiến cũng đề xuất giao thẩm quyền tiếp nhận thông báo phát triển nguồn điện cho UBND cấp xã, nhằm đơn giản hóa thủ tục.
Riêng với điện gió ngoài khơi, doanh nghiệp kiến nghị cần làm rõ điều kiện để dự án được hưởng ưu đãi; bổ sung quy định về khảo sát, giới hạn diện tích vùng biển; đồng thời tham khảo kinh nghiệm quốc tế để đảm bảo tính khả thi và thu hút đầu tư.
Thảo luận tại hội nghị, nhiều đại biểu nhấn mạnh yêu cầu phải đảm bảo tính minh bạch, đồng bộ và khả thi trong quá trình triển khai. Nếu không tháo gỡ kịp thời, các rào cản về giá, chi phí và thủ tục có thể khiến cơ chế DPPA không phát huy được vai trò thúc đẩy thị trường điện cạnh tranh, đồng thời hạn chế dòng vốn đầu tư vào năng lượng sạch.
Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long đề nghị UBND các tỉnh, thành phố tăng cường quản lý, kiểm tra và giám sát tình hình triển khai. Các địa phương cần sớm gửi báo cáo về khó khăn, vướng mắc để Bộ tổng hợp, trình Chính phủ sửa đổi theo thủ tục rút gọn.
Việc tháo gỡ các điểm nghẽn hiện nay được coi là điều kiện tiên quyết để DPPA và các chính sách năng lượng tái tạo phát huy hiệu quả thực chất. Nếu khung pháp lý được hoàn thiện, minh bạch và ổn định, cơ chế này không chỉ tạo động lực cho doanh nghiệp đầu tư vào năng lượng sạch mà còn góp phần hình thành thị trường điện cạnh tranh, bền vững – yếu tố quan trọng cho quá trình chuyển dịch năng lượng và cam kết giảm phát thải của Việt Nam./.
