Ngày 23/5, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã ký ban hành Công điện số 71 của Thủ tướng Chính phủ về thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu sầu riêng bền vững. Đây là động thái quyết liệt của Chính phủ trong bối cảnh xuất khẩu sầu riêng – một trong những mặt hàng chủ lực của ngành rau quả – đang gặp nhiều trở ngại.
Theo nội dung Công điện, thời gian gần đây, hoạt động xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam bị ảnh hưởng bởi một số nguyên nhân như: Các thị trường nhập khẩu siết chặt kiểm soát dư lượng hóa chất; biến đổi khí hậu tác động tiêu cực đến sản lượng, chất lượng; diện tích trồng sầu riêng tăng nhanh, thiếu quy hoạch đồng bộ;...
Tình trạng này khiến kim ngạch xuất khẩu sầu riêng có dấu hiệu giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến mục tiêu tăng trưởng của toàn ngành hàng rau quả.
Trước tình hình đo, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì đàm phán với Tổng cục Hải quan Trung Quốc nhằm thống nhất quy trình kiểm tra, thông quan đối với sầu riêng Việt Nam, đảm bảo thuận lợi trong xuất khẩu. Đồng thời, Bộ cũng được yêu cầu mở rộng thị trường xuất khẩu khác ngoài Trung Quốc để tránh phụ thuộc.
Cùng với đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần khẩn trương hoàn thiện các quy định liên quan đến mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói; hướng dẫn quy trình sản xuất sầu riêng an toàn, bền vững và hoàn thành trong quý III/2025.
Thủ tướng đề nghị ngành nông nghiệp cần cơ cấu lại vùng trồng sầu riêng, tập trung vào các khu vực trồng hiệu quả, hạn chế mở rộng ồ ạt. Cần tăng tỷ trọng sản phẩm đông lạnh, chế biến sâu để giảm áp lực tiêu thụ quả tươi trong thời gian cao điểm; khẩn trương triển khai hệ thống kiểm soát mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói và an toàn vệ sinh thực phẩm từ khâu sản xuất đến xuất khẩu.
Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các địa phương tăng cường giám sát việc sử dụng mã số vùng trồng, kiểm tra định kỳ, xử lý nghiêm vi phạm, tránh gian lận, ảnh hưởng đến uy tín sầu riêng Việt Nam.
Thủ tướng giao Bộ Công Thương chủ trì phát triển thương hiệu quốc gia cho sầu riêng Việt Nam, tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối doanh nghiệp xuất khẩu với đối tác quốc tế; thúc đẩy tiêu thụ qua các sàn thương mại điện tử và hệ thống bán lẻ hiện đại.
Bộ Tài chính được giao ưu tiên thủ tục hải quan cho các lô hàng sầu riêng xuất khẩu trong mùa vụ. Đồng thời, xem xét hỗ trợ tài chính, tín dụng, giãn thuế cho doanh nghiệp chế biến, bảo quản sầu riêng.
Thủ tướng giao Bộ Công an phối hợp với các bộ, ngành, địa phương điều tra, xử lý nghiêm các hành vi gian lận mã số vùng trồng, làm giả hồ sơ xuất khẩu, gây tổn hại đến uy tín hàng nông sản Việt Nam. Đồng thời, đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng, ngăn chặn các hành vi thao túng thị trường.
UBND các tỉnh, thành có vùng trồng sầu riêng được yêu cầu kiểm soát chặt quy hoạch phát triển cây sầu riêng, không để xảy ra tình trạng phát triển nóng, phá vỡ cân đối cung - cầu. Việc sản xuất phải tuân thủ đúng quy định, hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và phù hợp thực tế địa phương.
Các địa phương cũng cần xây dựng hệ thống giám sát từ vùng trồng đến cơ sở đóng gói, nâng cao hiệu quả trong quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc phục vụ xuất khẩu.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường năm 2024, diện tích sầu riêng cả nước đạt gần 180.000 ha, sản lượng ước đạt 1,5 triệu tấn. Kim ngạch xuất khẩu ước đạt gần 3,2 tỷ USD, chiếm khoảng 47% tổng giá trị xuất khẩu rau quả. Tốc độ tăng trưởng diện tích trồng sầu riêng giai đoạn 2015–2024 lên đến 19,5%/năm, và vẫn đang tiếp tục tăng mạnh./.
