Liên kết để hạn chế rủ ro

Trong vài năm trở lại đây, ngành chăn nuôi gia cầm ở Thanh Hóa có bước phát triển khá nhanh về quy mô và sản lượng, góp phần quan trọng vào tăng trưởng ngành nông nghiệp của tỉnh. Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy bức tranh này chưa thực sự bền vững, bởi phần lớn hộ chăn nuôi vẫn sản xuất theo phương thức nhỏ lẻ, manh mún, phụ thuộc nhiều vào thương lái và thị trường tự do.

Ông Nguyễn Văn Hòa, Giám đốc Hợp tác xã chăn nuôi gà an toàn xã Xuân Du chia sẻ: “Những năm trước, người dân trong xã nuôi gà chủ yếu để bán cho thương lái, giá cả bấp bênh, có khi được mùa mất giá, thậm chí bán dưới giá thành. Từ ngày HTX đứng ra tổ chức sản xuất theo chuỗi liên kết, bà con được cung cấp giống, thức ăn đảm bảo chất lượng, được tập huấn kỹ thuật và quan trọng hơn cả là có hợp đồng bao tiêu sản phẩm với doanh nghiệp”.

Không chỉ mình Xuân Du, hiện nay tại nhiều địa phương, các HTX chăn nuôi gia cầm đã chứng minh hiệu quả rõ rệt khi tổ chức liên kết sản xuất – tiêu thụ. Nhờ có sự tham gia của doanh nghiệp, nông dân được tiếp cận quy trình chăn nuôi an toàn sinh học, áp dụng tiêu chuẩn VietGAP, sản phẩm đạt chất lượng cao và được đưa vào hệ thống siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch. Đây chính là con đường giúp ngành chăn nuôi gia cầm của tỉnh thoát khỏi vòng luẩn quẩn “nuôi tự phát – tiêu thụ manh mún – giá cả bấp bênh”.

Theo thống kê, toàn tỉnh hiện có 425 trang trại chăn nuôi gà quy mô lớn, chiếm 37,5% tổng đàn gà. Trong số đó, 94,5% trang trại đã áp dụng quy trình chăn nuôi theo tiêu chuẩn VietGAP. Các chủ trang trại, doanh nghiệp và HTX tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chí về thiết kế chuồng trại, quản lý dịch bệnh, nguồn thức ăn – nước uống, chăm sóc đàn gà cũng như khâu thu hoạch, vận chuyển và bảo quản sản phẩm. Nhờ vậy, ngành chăn nuôi đã tạo ra nguồn thịt, trứng sạch, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng, được người tiêu dùng tin tưởng và đánh giá cao.

Dù triển vọng phát triển còn rất lớn, nhưng việc xây dựng chuỗi liên kết trong chăn nuôi gia cầm ở Thanh Hóa vẫn đối mặt nhiều thách thức. Phần lớn hộ chăn nuôi quy mô nhỏ, trong khi chi phí con giống, thức ăn và vốn đầu tư ban đầu đều cao, khả năng tiếp cận tín dụng lại hạn chế. Bên cạnh đó, không ít nông hộ vẫn giữ tâm lý “được chăng hay chớ”, e ngại tham gia liên kết vì lo ngại ràng buộc hợp đồng và sợ mất quyền chủ động trong sản xuất.

Ngoài ra, số lượng doanh nghiệp “đầu tàu” tham gia chuỗi liên kết hiện còn rất hạn chế. Để hình thành chuỗi giá trị bền vững, cần có những doanh nghiệp đủ năng lực, sẵn sàng đầu tư vùng nguyên liệu, hỗ trợ kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm. Thực tế tại Thanh Hóa, nhiều doanh nghiệp vẫn tỏ ra e dè, lo ngại rủi ro nên chưa gắn bó chặt chẽ với nông dân.

Ông Hà Văn Ứng, một hộ chăn nuôi ở xã Thanh Kỳ, chia sẻ: “Nhiều lần nghe HTX vận động tham gia chuỗi liên kết, nhưng chúng tôi vẫn lo. Bởi nếu doanh nghiệp không giữ cam kết bao tiêu, người dân sẽ là người chịu thiệt.” Đây cũng là lý do khiến một số mô hình liên kết chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng.

Giải pháp từ chính sách đến thực tiễn

Để hỗ trợ bà con trong việc hình thành chuỗi liên kết chăn nuôi bền vững, tỉnh Thanh Hóa đã triển khai đồng bộ các giải pháp từ chính sách đến thực tiễn. Theo đó, Quyết định 3978/QĐ-UBND hỗ trợ đầu tư cho các trang trại chăn nuôi quy mô lớn, với mức hỗ trợ từ 600–700 triệu đồng để xây dựng cơ sở hạ tầng, khuyến khích phát triển quy mô hiện đại. Bên cạnh đó, tỉnh cũng ban hành các quyết định nhằm chuẩn hóa và cải cách thủ tục hành chính, giúp đơn giản hóa quy trình cho nông dân và doanh nghiệp.

Ngoài ra, chương trình khuyến nông được triển khai nhằm hỗ trợ chuyển giao khoa học kỹ thuật, áp dụng quy trình chăn nuôi an toàn sinh học và kết nối thị trường tiêu thụ sản phẩm. Nhờ những giải pháp này, ngành chăn nuôi gia cầm tỉnh Thanh Hóa đang từng bước xây dựng chuỗi liên kết bền vững, nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm rủi ro cho người nông dân và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Việc ứng dụng khoa học và công nghệ cũng được đẩy mạnh, từ sử dụng con giống chất lượng cao, kiểm soát chặt chẽ thức ăn công nghiệp, đến việc áp dụng công nghệ số trong quản lý trang trại, góp phần giảm chi phí, tăng năng suất và cải thiện chất lượng sản phẩm. Cùng với đó, việc xây dựng nhãn hiệu và thương hiệu gà đặc sản địa phương, kết hợp truy xuất nguồn gốc, giúp nâng cao giá trị sản phẩm trên thị trường.

Phát triển chuỗi liên kết trong chăn nuôi gia cầm không chỉ là ký kết hợp đồng giữa nông dân và doanh nghiệp, mà còn là quá trình tổ chức, sắp xếp lại từ sản xuất đến tiêu thụ. Khi Nhà nước, doanh nghiệp, hợp tác xã và người nông dân cùng tham gia và chia sẻ lợi ích, chuỗi liên kết có thể mang lại hiệu quả kinh tế cao, ổn định đầu ra, đảm bảo an toàn thực phẩm và đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp.

Với tiềm năng sẵn có và sự phối hợp đồng bộ của các bên, Thanh Hóa có thể xây dựng những chuỗi liên kết chăn nuôi gia cầm vững mạnh, từng bước khẳng định thương hiệu trên thị trường trong nước, tiến tới chinh phục các thị trường quốc tế. Đây vừa là cơ hội nâng cao thu nhập cho người nông dân, vừa là hướng đi tất yếu để ngành chăn nuôi của tỉnh phát triển bền vững trong tương lai./.