Sáng nay (10/5), tại tỉnh Quảng Nam, đã diễn ra Hội nghị triển khai Quyết định của Thủ tướng phê duyệt Đề án "Phát triển và hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với sâm Ngọc Linh là cây chủ lực".
Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long, lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan Trung ương và địa phương; các chuyên gia, doanh nghiệp, nhà đầu tư dự Hội nghị.
Đây là sự kiện có ý nghĩa quan trọng, đánh dấu bước tiến mới trong chiến lược phát triển ngành dược liệu Việt Nam, góp phần quan trọng khơi thông, huy động các nguồn lực, thúc đẩy hình thành và phát triển nhanh, bền vững Trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới.
Kỳ vọng bước tiến mới trong chiến lược phát triển ngành dược liệu Việt Nam
Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, Việt Nam là một trong những quốc gia có nguồn tài nguyên dược liệu phong phú, với hơn 5.000 loài thực vật có công dụng làm thuốc, trong đó nhiều loài có giá trị dược liệu cao, được đánh giá là tiềm năng lớn để phát triển thành ngành công nghiệp dược liệu hiện đại.
Vùng Duyên hải miền Trung – Tây Nguyên có nhiều loại dược liệu quý có giá trị kinh tế và y tế, có tiềm năng nuôi trồng và khai thác bao gồm: Bách bộ, Câu đằng, Cẩu tích, Chè dây, Cốt toái bổ, Dành dành, Dây đau xương… Đặc biệt trong đó phải kể đến Sâm Ngọc Linh – “được mọi người thường nói là báu vật quốc gia” và hiện nay đang là động lực phát triển công nghiệp dược liệu, một trong những loài sâm quý nhất thế giới, chỉ có ở vùng núi Ngọc Linh của tỉnh Quảng Nam và Kon Tum. Đây là loại sâm có giá trị y học và tiềm năng kinh tế rất lớn.
Ông Đỗ Xuân Tuyên cho biết thêm, phát triển các trung tâm công nghiệp dược liệu theo hướng hiện đại, gắn với nghiên cứu khoa học, chế biến sâu và xây dựng thương hiệu là hướng đi cấp thiết. Đặc biệt, khu vực miền Trung – Tây Nguyên có điều kiện tự nhiên đặc thù, thổ nhưỡng, khí hậu phù hợp để phát triển nhiều loài dược liệu quý hiếm. Đây cũng là vùng có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao, nên việc phát triển công nghiệp dược liệu không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần tạo sinh kế bền vững, xóa đói giảm nghèo. Đẩy mạnh việc trồng cây Sâm Ngọc Linh nói riêng và các cây dược liệu nói chung tại các huyện trung du, miền núi... là hướng ưu tiên để phát triển kinh tế trong những năm tới.
Tại đây, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Hồ Quang Bửu đã công bố Đề án “Phát triển và hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực” đã được Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long ký, ban hành tại Quyết định số 463/QĐ-TTg ngày 28/02/2025. Đây là tiền đề để Quảng Nam vươn mình trở thành trung tâm thu hút các doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư sản xuất, chế biến và tiêu thụ dược liệu mà chủ lực là Sâm Ngọc Linh, đồng thời thúc đẩy phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, đặc biệt là thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, xóa đói, giảm nghèo vùng Tây của tỉnh.
Viện Dược liệu (Bộ Y tế) cũng trình bày báo cáo về tiềm năng phát triển dược liệu tại vùng Duyên hải miền Trung và Tây Nguyên. Với diện tích 98.974 km², chiếm 30% cả nước, khu vực này sở hữu địa hình đa dạng và nguồn tài nguyên dược liệu phong phú, bao gồm 832 loài tại Quảng Nam như Sâm Ngọc Linh, quế, ba kích, đảng sâm, đinh lăng. Sâm Ngọc Linh, với 19/52 loại saponin damaran và các hợp chất quý như Majonosid R2, Gingsenosid Rg1, Rb1, được đánh giá cao về giá trị y học và kinh tế.
Vậy làm cách nào để triển khai Quyết định của Thủ tướng về phát triển trung tâm công nghiệp dược liệu tại Quảng Nam? Ý kiến của ông Tuyên cũng như nhiều đại biểu cho rằng, phải thu hút đầu tư vào nuôi trồng, chế biến các sản phẩm từ dược liệu. "Cần hỗ trợ thành lập hợp tác xã, các hiệp hội sản xuất và tiêu thụ sản phẩm từ sâm Ngọc Linh và dược liệu", đại diện Viện Dược liệu, Bộ Y tế nói.
Các ý kiến cho rằng, cần gắn phát triển dược liệu với sinh kế người dân, bảo vệ rừng. Đề xuất giải pháp phát triển lâu dài, ông Nguyễn Huy Văn, Phó Tổng Giám đốc Traphaco, một trong số ít doanh nghiệp Việt Nam đã xây dựng thành công chuỗi dược liệu chuẩn hóa, có năng lực cao trong xuất khẩu và hợp tác quốc tế cho rằng, cần thành lập Trung tâm bảo tồn và phát triển văn hóa thảo dược các dân tộc Quảng Nam.
Trong trung tâm này, sẽ có vườn cây thuốc mẫu các dân tộc. Cần xây dựng chính sách cụ thể phát triển thị trường dược liệu giải quyết đầu ra một cách ổn định, đại diện Traphaco nói, tránh tình trạng như năm 2018 khi dịch sốt xuất huyết bùng phát thì lại 'cháy hàng' với cây cỏ mực, mã đề…
Đề án chứa nhiều kỳ vọng, với nhiều mục tiêu phấn đấu, góp phần phát triển ngành dược liệu
Kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh, dược liệu là nguồn tài nguyên thiên nhiên quý, đóng vai trò ngày càng quan trọng trong chăm sóc và bảo vệ sức khỏe con người.
Với nguồn tài nguyên và hệ động thực vật phong phú đa dạng trải dài khắp cả nước, Việt Nam là một trong 15 nước trên thế giới có tên trong bản đồ dược liệu với hơn 5.000 loài thực vật có công dụng chữa bệnh.
Đảng, Nhà nước ta luôn quan tâm, xác định dược liệu là lĩnh vực có tiềm năng lớn, không chỉ góp phần bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân, mà còn mở ra hướng đi bền vững cho kinh tế nông nghiệp. Theo Phó Thủ tướng, sự quan tâm như vậy là có cơ sở.
Những năm qua, nhiều chủ trương, đường lối, cơ chế, chính sách về phát triển dược liệu đã được ban hành, Phó Thủ tướng nêu rõ. Và việc Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Phát triển và hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với sâm Ngọc Linh là cây chủ lực" mới là điểm khởi đầu, chứ chưa phải đích đến cuối cùng. "Còn nhiều việc phải làm trong thời gian tới và chúng ta phải tổ chức thực hiện tốt", Phó Thủ tướng nói.
Bên cạnh các thế mạnh chung của Việt Nam, Quảng Nam còn có thế mạnh riêng, với đa dạng loài, họ thực vật làm thuốc, trong đó có 36 loài cây thuốc hiện nằm trong "Sách đỏ Việt Nam". Quảng Nam được mệnh danh là "Thủ phủ sâm Ngọc Linh" với trên 15.000 ha được quy hoạch để trồng sâm Ngọc Linh; có đặc điểm, điều kiện thuận lợi để phát triển dược liệu quý, trong đó có sâm Ngọc Linh.
Do đó, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho rằng, Đề án này chứa nhiều kỳ vọng, với nhiều mục tiêu phấn đấu, góp phần phát triển ngành dược liệu, đóng góp vào sự phát triển của tỉnh Quảng Nam nói riêng, của Việt Nam nói chung.
Đề án xác định rõ 6 nhóm nhiệm vụ, giải pháp về: Thể chế chính sách; quy hoạch phát triển; xây dựng và phát triển vùng trồng; thu hút đầu tư; nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ; (vi) thông tin, tuyên truyền, quảng bá. Đồng thời, Đề án đưa ra những nhiệm vụ cụ thể đối với các bộ, cơ quan và địa phương.
Để tổ chức triển khai hiệu quả Đề án, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, trước hết, về cơ chế, chính sách, xuất phát đầu tiên phải từ Quảng Nam và các địa phương lân cận có điểm mạnh về trồng, chế biến, thương mại hóa sâm Ngọc Linh. Phải chủ động rà soát, xem còn cần chính sách nào khi mà ngành dược liệu, chuỗi sản phẩm sâm Ngọc Linh ngày càng phát triển.
"Chính phủ sẵn sàng lắng nghe, cùng các đồng chí xem còn cơ chế, chính sách nào đặc thù hơn nữa", Phó Thủ tướng nêu rõ và cho rằng, cần sự chủ động phối hợp giữa các tỉnh. "Đây là câu chuyện nhìn xa, làm lớn chứ không phải câu chuyện của một địa phương.
UBND tỉnh Quảng Nam phối hợp với các địa phương liên quan xây dựng và tổ chức thực hiện các giải pháp liên kết, phát triển chuỗi sản xuất, chế biến, kinh doanh dược liệu, các sản phẩm dược liệu.
Trong thẩm quyền của mình, Quảng Nam cùng các địa phương trong vùng sớm hoàn thiện, công bố các quy hoạch sử dụng đất và các quy hoạch liên quan, xác định mặt bằng.
Quan tâm đầu tư hoàn chỉnh hệ thống hạ tầng kỹ thuật khu vực trung tâm dược liệu. Trung tâm dược liệu cần được hiểu là một khu vực, một vùng, chứ không phải là một thiết chế.
Cần đa dạng hóa các hình thức hợp tác, các nguồn lực tài chính, con người… để xúc tiến, thu hút đầu tư. Ứng dụng rộng rãi công nghệ tiên tiến, trí tuệ nhân tạo vào quá trình sản xuất dược liệu. Chú trọng phát triển, đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu lao động cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư trong quá trình trồng, khai thác, chế biến dược liệu.
Đề cập đến sự phối hợp của '4 nhà' (gồm Nhà nước, doanh nghiệp, nhà khoa học, người nông dân), Phó Thủ tướng nhấn mạnh vai trò hết sức quan trọng của tỉnh Quảng Nam. "Các đồng chí làm sao có cơ chế để định kỳ các nhà ngồi lại với nhau", như tổ chức hội nghị định kỳ bởi "nhiều cơ chế chính sách được đề xuất từ đây".
Bày tỏ vui mừng chứng kiến ký kết các thỏa thuận hợp tác, Phó Thủ tướng đề nghị các doanh nghiệp cùng tỉnh vì mục tiêu chung, "đã ký rồi thì phải thực hiện sớm".
Hội nghị hôm nay là bước khởi đầu và đánh dấu một bước tiến quan trọng trong quá trình hiện thực hóa mục tiêu phát triển công nghiệp dược liệu Việt Nam, với tỉnh Quảng Nam là trung tâm và sâm Ngọc Linh là cây chủ lực. Phó Thủ tướng bày tỏ tin tưởng rằng, "với khí thế quyết tâm và nỗ lực của tất cả chúng ta, với các thỏa thuận đã ký kết, đồng hành của Chính phủ, biến Đề án thành hiện thực, đóng góp quan trọng đưa tỉnh Quảng Nam trở thành trung tâm của ngành công nghiệp dược liệu của cả nước; đóng góp vào mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của cả nước".
Tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Lê Thành Long đã chứng kiến ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác và thoả thuận nghiên cứu khảo sát đầu tư giữa lãnh đạo tỉnh với các cơ quan, đơn vị, nhà đầu tư đang nghiên cứu đầu tư tại Quảng Nam./.
