Xoài chín đầy gốc, không ai thu mua
Tại các vùng trồng xoài trọng điểm của tỉnh như Định Quán, Vĩnh Cửu, Tân Phú, hàng loạt vườn xoài bước vào giai đoạn thu hoạch rộ. Nhưng trái ngược với mọi năm, khung cảnh tại các vườn năm nay lại đầy xót xa: xoài chín rụng đầy gốc, không người thu hái, thương lái vắng bóng.
Anh Đào Văn Cảnh – chủ vườn xoài 2ha ở xã La Ngà, huyện Định Quán – chia sẻ trong nỗi thất vọng: “Năm nay vườn tôi cho sản lượng khoảng hơn 10 tấn, nhưng từ đầu mùa đến giờ chỉ bán được chừng 700kg, với giá 1.000 đồng/kg. Cả vụ mới thu về chưa đầy một triệu đồng. So với chi phí đầu tư, phân bón, công chăm sóc thì lỗ nặng”.
Không chỉ không bán được hàng, nhiều nông dân còn đứng trước nguy cơ trắng tay khi thời tiết thất thường khiến năng suất giảm nghiêm trọng. Theo ông Phạm Văn Tuyên, cùng xã La Ngà, sản lượng vườn xoài nhà ông giảm từ 30-50% so với năm ngoái. Nhưng điều khiến ông lo lắng nhất không phải là mất mùa, mà là việc thương lái đã đặt cọc trước Tết thì nay lại đột ngột hủy mua.
“Trước kia, họ tranh nhau đặt cọc, còn mình thì yên tâm chăm sóc. Năm nay cũng cọc như mọi năm, nhưng khi đến vụ thì lại bảo giá thấp, không mua nữa. Còn mình thì không thể giữ trái lâu, gặp mưa là hỏng hết. Cuối cùng, đành hái bỏ để dưỡng cây, chờ vụ sau”, ông Tuyên ngao ngán.
Thực tế, tình trạng thương lái bỏ cọc không phải là cá biệt năm nay. Theo chị Nguyễn Thị Mai, một thương lái chuyên gom xoài tại Định Quán, việc rút lui của các đầu mối thu mua diễn ra trên diện rộng. Lý do được đưa ra là thị trường xuất khẩu gần như “đóng băng”, trong khi tiêu thụ nội địa lại yếu, chi phí vận chuyển tăng cao khiến nhiều người buộc phải dừng cuộc chơi.
“Mọi năm, tôi có thể gom vài chục tấn xoài mỗi chuyến để xuất sang Trung Quốc hoặc Campuchia. Năm nay, hàng xuất gần như đứng im, chi phí lại đội lên, nên gom hàng về cũng không tiêu thụ nổi. Nhiều lô tôi phải đổ bỏ vì xoài không thể trữ lâu”, chị Mai cho biết.
Đặc thù của xoài là thời gian bảo quản ngắn, khó vận chuyển xa nếu không có hệ thống kho lạnh hoặc tiêu chuẩn sơ chế phù hợp. Điều này khiến người mua lẫn người bán đều dè chừng, nhất là trong bối cảnh đầu ra bấp bênh và giá cả xuống đáy.
Giá xoài lao dốc do đâu?
Theo phân tích từ các thương lái và ngành nông nghiệp địa phương, nguyên nhân chính khiến giá xoài rơi tự do là do mất cân đối cung – cầu. Cụ thể, nguồn cung xoài trong nước năm nay tăng mạnh, nhưng sức tiêu thụ nội địa không tăng tương ứng. Trong khi đó, các thị trường xuất khẩu truyền thống như Trung Quốc, Hàn Quốc… lại siết chặt các tiêu chuẩn kỹ thuật, kiểm dịch và truy xuất nguồn gốc, khiến lượng hàng xuất khẩu bị hạn chế.
Ngoài ra, thời điểm thu hoạch xoài năm nay trùng với mùa mưa, khiến chất lượng trái giảm, khả năng bảo quản kém, từ đó càng khó tiêu thụ. Giá xoài vì thế càng bị ép xuống.
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Đồng Nai, toàn tỉnh hiện có khoảng 12.000ha trồng xoài, chủ yếu là giống xoài Đài Loan và xoài ba mùa. Sản lượng hàng năm đạt khoảng 115.000 tấn. Tuy nhiên, đầu ra phần lớn phụ thuộc vào thương lái – vốn thiếu ổn định và dễ bị tác động bởi thị trường bên ngoài.
Trước thực trạng trên, chính quyền địa phương đang nỗ lực tìm giải pháp. Bà Nguyễn Thị Kim Loan – Chủ tịch Hội Nông dân xã La Ngà – cho biết, xã đang phối hợp với các đơn vị liên quan để hỗ trợ nông dân kết nối với doanh nghiệp, thúc đẩy mô hình sản xuất xoài theo hướng hữu cơ, an toàn, có chứng nhận để nâng cao giá trị sản phẩm.
“Chúng tôi khuyến khích bà con tham gia các tổ hợp tác, hợp tác xã để dễ tiếp cận thông tin thị trường và quy trình sản xuất chuẩn. Có như vậy mới có thể vào được các chuỗi phân phối lớn, hoặc xuất khẩu chính ngạch. Nếu cứ trồng tự phát và bán cho thương lái như hiện nay thì khó mà bền vững”, bà Loan nói.
Các chuyên gia nông nghiệp cũng nhấn mạnh, nông dân cần chủ động thay đổi tư duy sản xuất, tập trung vào chất lượng và truy xuất nguồn gốc. Việc đầu tư vào bảo quản sau thu hoạch, đa dạng kênh tiêu thụ, kết nối thương mại điện tử… là hướng đi tất yếu để tránh phụ thuộc quá nhiều vào thương lái.
