Địa phương thực hiện việc tái hiện không gian “Chợ Ma” Định Yên thời gian qua, với mong muốn khơi dậy giá trị truyền thống, nét văn hóa đặc sắc riêng để phát triển du lịch, vựt dậy làng nghề…

“Lúc trước chợ đông vui lắm”

Đó là những gì mà ông Huỳnh Phước Dũng (67 tuổi), người dân làm nghề dệt chiếu mở đầu câu chuyện về “Chợ Ma” Định Yên khi xưa.

Dẫn phóng viên tham quan sân đình thần Định Yên (Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia), ông Dũng cho biết, hơn 30 năm trước, làng nghề phát triển hưng thịnh, chiếu luôn là vật dụng cần thiết của mỗi gia đình.

Do vậy, nghề dệt chiếu nơi đây phát triển và người dân sống bằng nghề cũng sung túc. Nhà nhà đều làm nghề dệt chiếu và làm nhiều nhất mỗi ngày cũng chỉ được ba đôi, tức là được sáu chiếc chiếu dệt tay.

“Ở đây, người dân bắt đầu dệt chiếu lúc 3h sáng đến 6 - 7h tối. Khi trời sập tối, người dân bắt đầu gom chiếu đem ra chợ bán”, ông Dũng nói.

Ông Dũng cho biết thêm, điều đặc biệt ở khu chợ này là người mua đứng yên một chỗ, còn người bán đi xung quanh để chào hàng. Ưng hàng và được giá, người mua lấy hàng để đem đi bán lại những nơi khác.

Chất lượng sản phẩm tùy thuộc vào kinh nghiệm của người mua. Thương lái chọn bằng cách dùng tay sờ vào mặt chiếu để đánh giá chiếu dày hay mỏng. Ngoài ra, họ còn dùng đèn dầu kê sát mặt chiếu đánh giá độ tinh xảo và màu sắc của chiếu.

“Dưới màn đêm mịt mù, có một nhóm người tụ tập thành chợ. Chợ được chiếu sáng bằng ánh đèn dầu leo lét. Người dân cầm đèn dầu đi tới, đi lui tạo nên khung cảnh huyền bí. Cũng chính vì điều này mà chợ chiếu gọi là “Chợ Ma”, chứ thật ra đâu có ma cỏ gì đâu”, ông Dũng kể lại và cười vui vẻ.

Cũng theo ông Dũng, tại chợ chiếu có ba loại bạn hàng. Loại thứ nhất gọi là chiếu vác. Tức là những thương lái này vốn ít, ghé chợ mua vài đôi chiếu rồi vác lên vai đi chỗ khác bán lại kiếm lời. Đến khi bán hết, quay trở lại mua rồi đi bán tiếp.

Số thương lái khác khá giả hơn, có chiếc xe đạp đi mua chiếu nên được gọi là chiếu xe đạp. Những thương lái này đến “Chợ Ma” mua chiếu nhiều hơn so với những thương lái vác chiếu trên vai. Nhưng số lượng cũng không đáng kể…

Dân ở đây mừng nhất là khi gặp những thương lái chiếu ghe, tức là người đi mua chiếu chạy ghe đến “Chợ Ma” thu gom chiếu với số lượng lớn. Có khi ở nhiều ngày mới gom đủ số lượng cho một chuyến hàng, người dân bán được nhiều nên phấn khởi.

“Nhưng cũng không phải chiếu lúc nào bán cũng hết, có bữa người dân đem ra hai, ba đôi chiếu rồi đem về. Chiếu bị ế, ngày hôm sau đã dệt thêm nữa nên những hộ này phải ra chợ sớm hơn các hộ còn lại.

Dần dà như thế nên chợ cứ xoay vòng, không có thời gian họp chợ cố định. Nhưng dù xoay cỡ nào đi chăng nữa, thì “Chợ Ma” vẫn không xoay vào buổi sáng. Bởi, lúc này, người dân có bán ế đều cũng đem về và bắt đầu đi chợ, lo cơm nước trong nhà”, ông Dũng thông tin.

Tái hiện “Chợ Ma”

Lãnh đạo địa phương cho biết, trước đây, làng chiếu Định Yên - Định An được biết đến nhiều nhất là chợ chiếu. Đến năm 2000, phiên “Chợ Ma” không còn nhóm nữa.

Do vậy, thời gian qua, địa phương tái hiện “Chợ Ma” Định Yên với mong muốn khơi dậy những giá trị truyền thống, nét đặc sắc riêng mang giá trị văn hóa của địa phương.

Bên cạnh đó, nhằm tạo động lực cho sự phát triển kinh tế nông thôn thông qua việc bảo tồn và khôi phục làng nghề dệt chiếu thủ công truyền thống gắn với phát triển du lịch, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân…

Đến thời điểm hiện tại, không gian “Chợ Ma” Định Yên là sản phẩm du lịch đặc trưng của tỉnh Đồng Tháp và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Sản phẩm Văn hóa - Du lịch “Chợ Ma” ra mắt từ tháng 9/2023 đã tạo cho địa phương có thêm điểm đến khá hấp dẫn phục vụ nhu cầu tham quan, trải nghiệm.

Năm 2024, “Chợ Ma” Định Yên được đưa vào khai thác, phát triển và mở cửa phục vụ được 21 kỳ, trong đó có 6 kỳ thực cảnh “Chợ Ma”, đón tiếp trên 11.000 lượt khách trong và ngoài tỉnh đến tham quan, trải nghiệm.

Nhộn nhịp làng nghề dệt chiếu Định Yên

Hiện tại, làng nghề dệt chiếu Định Yên, có khoảng 845 hộ dệt chiếu. Trong đó, khoảng 64 hộ dệt chiếu tay, còn lại là dệt chiếu máy.

Sản phẩm chiếu sản xuất ra trong ngày trên 6.000 chiếc, thu hút hơn 800 lao động tham gia. Trong đó, đối với các hộ dệt chiếu máy thì thu nhập rất cao, vì sản phẩm làm ra từ máy nhanh hơn, hàng ngày sản xuất được nhiều.

Còn đối với các hộ dệt chiếu thủ công truyền thống thì có phần ít hơn, đa số các hộ này là người lớn tuổi, yêu nghề nên duy trì hoạt động, nhưng vẫn đảm bảo thu nhập hàng tháng.

Đối với những hộ dệt chiếu thuê thủ công thì thu nhập cũng được 1,5 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, những người quen với máy móc thì thu nhập cao, với trên 3 triệu đồng/tháng.

Ông Võ Thành Nghĩa (56 tuổi), người dân gắn bó với làng nghề dệt chiếu Định Yên cho biết, so với mấy năm trước, làng chiếu đã nhộn nhịp trở lại. Do vậy, với đơn hàng nhiều hơn nên ông đầu tư thêm máy dệt chiếu.

“Thiết bị hiện đại giúp sản phẩm làm ra trở nên sắc sảo hơn, đáp ứng nhu cầu số lượng lớn cho khách hàng. Hàng tháng, gia đình cung cấp ra thị trường vài trăm chiếc chiếu các loại, tùy theo nhu cầu đặt hàng của khách”, ông Nghĩa cho biết thêm.

Ông Nguyễn Thanh Hùng (61 tuổi, chủ cơ sở dệt chiếu Thanh Hùng) chia sẻ, hiện tại, cơ sở của ông có tới 10 máy dệt chiếu. Sản phẩm làm ra chủ yếu cung cấp cho các mối lớn ở các tỉnh gồm: An Giang, Hậu Giang (cũ) và TP.HCM.

“Mỗi tháng, cơ sở của tôi cung cấp cho các mối hơn 2.500 chiếc chiều tùy loại và nhu cầu khách đặt hàng. Ở đây bây giờ người làm chiếu ai cũng có mối nên yên tâm sản xuất theo đơn đặt hàng của đối tác”, ông Hùng chia sẻ thêm.