Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D)
Ngày 12/5 vừa qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã trình báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp. Trong đó, các ý kiến tập trung đề xuất nhiều ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho hoạt động R&D nhằm thể chế hóa Nghị quyết 57-NQ/TW.
Điểm nổi bật của nội dung này là đề xuất cho phép doanh nghiệp tài trợ cho phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được trừ khoản tài trợ này vào chi phí khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp. Bên cạnh đó, doanh nghiệp nhận tài trợ cũng được miễn thuế đối với khoản thu nhập này, không phân biệt nguồn tài trợ từ doanh nghiệp độc lập hay có quan hệ liên kết.
Bên cạnh đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị cho phép miễn thuế áp dụng cho mọi khoản tài trợ như đề xuất của Chính phủ. Ủy ban đề nghị Chính phủ ban hành đầy đủ các quy định cần thiết và chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện, bảo đảm mục tiêu của việc chống chuyển giá, chuyển lợi nhuận giữa các bên có quan hệ liên kết, tránh việc bị lợi dụng chính sách.
Trong quá trình tổ chức thực hiện, Chính phủ chịu trách nhiệm theo dõi, đánh giá chi tiết về các khoản tài trợ được cho - nhận giữa các bên có quan hệ liên kết, sự thay đổi về nghĩa vụ thuế thu nhập doanh nghiệp và số nộp ngân sách của các đơn vị này trước và sau khi chính sách được ban hành để kịp thời báo cáo Quốc hội xem xét, điều chỉnh trong trường hợp mức độ tác động là đáng kể.
Đối với quy định cho phép doanh nghiệp được bù trừ lãi của hoạt động kinh doanh bất động sản, chuyển nhượng dự án đầu tư với lỗ từ hoạt động kinh doanh khác khi xác định thu nhập tính thuế, với tinh thần ủng hộ Chính phủ trong việc tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng GDP đạt 8%, Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo Quốc hội đồng ý với đề xuất này. Ủy ban đề nghị Chính phủ chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện đạt mục tiêu, tránh việc bị lợi dụng chính sách.
Nhìn chung, chính sách này được đánh giá là một bước tiến quan trọng, thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong việc khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào R&D.
Tránh lợi dụng để chuyển lợi nhuận, chuyển giá và trốn thuế
Bên cạnh những kỳ vọng về chính sách, cũng có không ít lo ngại về khả năng bị lợi dụng để chuyển lợi nhuận, chuyển giá và trốn thuế.
Báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thừa nhận một số đại biểu có ý kiến lo ngại các khoản chi cho phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thường rất lớn, phạm vi rộng và hiện còn thiếu các quy định pháp luật cụ thể, việc định giá theo thị trường trong các lĩnh vực này là khó khả thi.
Điều này cho thấy quy định này có thể tiềm ẩn rủi ro bị lợi dụng để thực hiện chuyển lợi nhuận, chuyển giá, trốn thuế khi giữa doanh nghiệp cho và nhận tài trợ là các bên có quan hệ liên kết. Trong khi, các nội dung này chưa được phân tích, đánh giá tác động kỹ lưỡng.
Trước những lo ngại này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội xem xét, bổ sung quy định cho phép miễn thuế thu nhập doanh nghiệp áp dụng cho mọi khoản tài trợ như đề xuất của Chính phủ, song cần có đầy đủ các quy định cần thiết về chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện, bảo đảm mục tiêu chống việc bị lợi dụng chính sách.
Bên cạnh đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng yêu cầu Chính phủ chịu trách nhiệm theo dõi, đánh giá chi tiết về các khoản tài trợ được cho-nhận giữa các bên có quan hệ liên kết, sự thay đổi về nghĩa vụ thuế thu nhập doanh nghiệp và số nộp ngân sách Nhà nước của các đơn vị này trước và sau khi chính sách được ban hành, để kịp thời báo cáo Quốc hội xem xét, điều chỉnh trong trường hợp mức độ tác động là đáng kể.
