Hà Nội đang chuẩn bị trình HĐND thành phố tại kỳ họp thứ 28 diễn ra từ ngày 26 đến 28/11 một nghị quyết quan trọng về chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện sang sử dụng năng lượng sạch.
Đây được coi là bước đi cụ thể nhằm thực thi Luật Thủ đô 2024 về bảo vệ môi trường, đồng thời bám sát Chỉ thị 20 của Thủ tướng, trong đó quy định lộ trình hạn chế và tiến tới cấm xe máy chạy xăng tại các khu vực trung tâm thành phố từ năm 2026.
Theo dự thảo, người dân sở hữu xe máy chạy xăng khi chuyển sang xe điện trị giá từ 10 triệu đồng trở lên sẽ được hỗ trợ tối đa 5 triệu đồng, tương đương 20% giá trị phương tiện mới. Riêng hộ nghèo có thể nhận mức hỗ trợ tới 20 triệu đồng, còn hộ cận nghèo là 15 triệu đồng.
Điều kiện áp dụng dành cho những cá nhân có hộ khẩu thường trú hoặc tạm trú liên tục từ hai năm trở lên và mỗi người chỉ được hỗ trợ cho một xe trong giai đoạn từ khi nghị quyết có hiệu lực đến trước 1/1/2031. Mức hỗ trợ này cao hơn đáng kể so với đề xuất hồi tháng 7 của Sở Xây dựng và tương đương chính sách mà TP HCM đang xem xét.
Ngoài hỗ trợ trực tiếp, Hà Nội cũng dự kiến giảm 50% lệ phí cấp giấy chứng nhận đăng ký và biển số đối với xe máy sử dụng năng lượng sạch; các hộ nghèo và cận nghèo được miễn toàn bộ khoản này. Thành phố đồng thời hỗ trợ 30% lãi suất trong hợp đồng mua trả góp xe điện đối với các khoản vay tối đa 12 tháng, áp dụng cho người dân mua xe thông qua các đơn vị bán hàng có liên kết với ngân hàng hoặc công ty tài chính.
Không chỉ hướng đến người dân, chính sách mới còn nhắm tới việc “xanh hóa” đội xe vận tải công cộng. Các doanh nghiệp taxi và xe buýt khi chuyển đổi sang phương tiện điện và tiếp tục sử dụng biển số định danh đã cấp sẽ được miễn 100% lệ phí liên quan. Những doanh nghiệp cho thuê xe giao thông xanh để tự lái, khi sử dụng tạm thời lòng đường, vỉa hè làm nơi đỗ và tập kết phương tiện phục vụ nhu cầu công cộng, cũng sẽ được miễn phí trong tối đa 5 năm.
Song song với việc giảm phương tiện cá nhân, Hà Nội dự kiến miễn vé cho nhiều nhóm đối tượng khi sử dụng phương tiện vận tải hành khách công cộng khối lượng lớn như metro hoặc BRT. Những nhóm này bao gồm người có công, người khuyết tật, người cao tuổi, trẻ em dưới 6 tuổi, nhân khẩu thuộc hộ nghèo, học sinh, sinh viên và công nhân khu công nghiệp.
Một nội dung quan trọng khác là phát triển hệ thống trạm tiếp năng lượng sạch công cộng. UBND cấp xã sẽ rà soát và đề xuất vị trí phù hợp để đầu tư trạm sạc nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng ngày càng tăng. Các bãi đỗ xe trong khu chung cư, trung tâm thương mại, bệnh viện và những công trình công cộng khác nằm trong vành đai 3 sẽ phải bố trí tối thiểu 15% chỗ đỗ có trạm sạc trước năm 2030; công trình xây mới phải dành ít nhất 30%. Yêu cầu tương tự áp dụng cho hạ tầng đường bộ như cầu, hầm, bến xe, bãi đỗ và trạm dừng nghỉ.
Để thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư vào hệ thống trạm sạc, thành phố sẽ hỗ trợ 30% lãi vay ngân hàng hoặc cho phép vay từ Quỹ đầu tư phát triển thành phố trong thời hạn tối đa 5 năm.
Ngoài ra, ngân sách sẽ chi trả 50% chi phí giải phóng mặt bằng và miễn tiền thuê đất trong năm năm đầu cho các dự án này. Đặc biệt, dự án xây dựng trạm sạc được phép triển khai ngay công tác lập và thẩm định đầu tư mà không cần trải qua thủ tục quyết định chủ trương đầu tư như thông thường.
Những chính sách trên được xây dựng trong bối cảnh Hà Nội hiện có khoảng 6,9 triệu xe máy, riêng khu vực trong vành đai 1 đã có khoảng 450.000 chiếc. Các nghiên cứu được lãnh đạo thành phố dẫn lại cho thấy xe máy chạy xăng dầu chiếm tới 60% nguồn ô nhiễm không khí đô thị, trong khi khoảng 70% phương tiện đang lưu thông là xe cũ, khó kiểm soát khí thải.
Do đó, việc chuyển đổi sang phương tiện sử dụng năng lượng sạch được coi là giải pháp cấp thiết, vừa giảm ô nhiễm, vừa chuẩn bị cho lộ trình cấm xe máy xăng vào năm 2026 ở vành đai 1, mở rộng ra vành đai 2 vào năm 2028 và toàn bộ vành đai 3 từ 2030, đi kèm các biện pháp hạn chế ôtô sử dụng xăng dầu.
