Trước bối cảnh ô nhiễm không khí và phát thải khí nhà kính ngày càng gia tăng, việc chuyển đổi phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch đang trở thành xu hướng tất yếu. Mới đây, Sở Xây dựng TP.Hồ Chí Minh đã có văn bản kiến nghị Cục Đăng kiểm Việt Nam nghiên cứu, đề xuất bổ sung và hoàn thiện các quy định, tiêu chuẩn kỹ thuật, quy chuẩn an toàn đối với hoạt động hoán cải động cơ điện cho mô tô, xe máy, một hướng đi được đánh giá là khả thi, tiết kiệm và thân thiện môi trường.
Động thái này xuất phát từ sáng kiến của Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Motorcycles TV, doanh nghiệp đề xuất mô hình cải tạo xe máy chạy xăng sang chạy điện mà không cần thay đổi khung sườn hay kết cấu chính. Giải pháp sử dụng hệ thống điện lai (hybrid) gồm ba bộ phận: động cơ điện, khối pin và bộ chuyển đổi năng lượng. Trong đó, pin được đặt trong cốp hoặc thùng chứa, tích trữ năng lượng điện; động cơ điện gắn trực tiếp vào bánh xe trước hoặc sau; còn bộ chuyển đổi năng lượng có nhiệm vụ điều phối, thu hồi năng lượng phanh và phân phối điện tới động cơ.
Theo tính toán của doanh nghiệp, hệ thống này có thể giúp giảm đến 50% lượng khí thải CO2 so với xe máy xăng truyền thống, đồng thời hạn chế rác thải công nghiệp do không cần sản xuất xe mới. Khi vận hành trong khu vực nội đô hoặc điều kiện tốc độ thấp, xe có thể chuyển sang chế độ điện để di chuyển êm ái, giảm tiếng ồn và khí thải. Trên những hành trình dài, xe quay lại chế độ xăng, đồng thời thu hồi năng lượng phanh để sạc pin, giúp tiết kiệm năng lượng và chi phí nhiên liệu.
Sau khi tiếp nhận sáng kiến, Sở Xây dựng TP.Hồ Chí Minh đã tổ chức cuộc họp liên ngành với sự tham gia của Cục Đăng kiểm Việt Nam, Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy, Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới cùng các hội chuyên môn để nghe doanh nghiệp trình bày và đánh giá tính khả thi. Hầu hết ý kiến từ các chuyên gia đều đánh giá cao tính sáng tạo và tiềm năng ứng dụng của giải pháp, cho rằng đây là hướng đi phù hợp với chiến lược chuyển đổi năng lượng xanh trong giao thông vận tải.
Tuy nhiên, Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết hiện vẫn chưa có quy định cụ thể về việc cải tạo mô tô, xe máy sang động cơ điện. Các văn bản pháp lý hiện hành cũng chưa đề cập chi tiết nội dung này, dẫn đến việc thiếu hành lang pháp lý cho các hoạt động thử nghiệm, đánh giá và triển khai chính thức các mô hình chuyển đổi.
Trong bối cảnh cả nước có hơn 70 triệu phương tiện giao thông cá nhân, trong đó riêng TP.Hồ Chí Minh chiếm khoảng 10 triệu xe, gồm hơn 7,6 triệu xe máy, việc chuyển đổi sang phương tiện xanh được xem là giải pháp cần thiết để giảm phát thải khí nhà kính, góp phần hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng 0. Thành phố hiện cũng đang triển khai Đề án “Vùng phát thải thấp” (Low Emission Zone - LEZ) giai đoạn đầu, dự kiến áp dụng từ năm 2026 tại khu vực trung tâm, hạn chế lưu thông xe dưới chuẩn khí thải.
Theo lộ trình chuyển đổi năng lượng xanh được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định 876/QĐ-TTg, đến năm 2030, 50% xe buýt của TP.Hồ Chí Minh sẽ sử dụng điện hoặc năng lượng sạch; đến năm 2050, 100% xe buýt và taxi sẽ chạy bằng năng lượng xanh.
Với đề xuất từ Motorcycles TV, lãnh đạo Sở Xây dựng TP.Hồ Chí Minh nhận định đây là ý tưởng phù hợp với định hướng phát triển bền vững và mục tiêu giảm phát thải của thành phố. Tuy nhiên, để triển khai rộng rãi, cần có cơ sở pháp lý rõ ràng, đảm bảo an toàn kỹ thuật và môi trường. Do đó, Sở đã kiến nghị Cục Đăng kiểm Việt Nam trong quá trình sửa đổi các thông tư, cần sớm bổ sung quy định, tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật cho hoạt động cải tạo, hoán đổi động cơ điện.
Cùng với đó, Sở Xây dựng cũng đề nghị Cục Đăng kiểm hỗ trợ, hướng dẫn doanh nghiệp đăng ký thử nghiệm, đánh giá chất lượng sản phẩm hoán cải xe máy điện, bước đi quan trọng nhằm hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi xanh, giảm phát thải trong lĩnh vực giao thông vận tải của TP.Hồ Chí Minh và cả nước.
