Bỏ bàn giấy, về quê làm nông nghiệp sạch
TS. Nguyễn Đức Chinh, từng công tác tại Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, đã từ bỏ công việc ổn định và cơ hội thăng tiến để cùng vợ tìm về mảnh đất trù phú ven sông Đáy (xã Phúc Thọ, Hà Nội). Ngày ngày làm bạn cùng ruộng đồng, anh mong muốn gây dựng nông trại canh tác hữu cơ thuận tự nhiên.
Anh Chinh chia sẻ, trước đây anh cùng 3 đồng sự đều nghiên cứu và làm việc tại Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam. Khi làm trong viện nghiên cứu, anh Chinh cùng các cộng sự đã từng làm đề tài dự án về rau hữu cơ, đến khi nông dân làm ra sản phẩm thì họ lại không bán được, họ kết hợp với nhóm nghiên cứu của anh tại chính viện nghiên cứu. Anh Chinh đã tìm cách đem sản phẩm rau hữu cơ nghiên cứu đó đến tay người tiêu dùng.
Qua quá trình tiêu thụ, anh nhận ra rằng người tiêu dùng họ rất cần những sản phẩm rau hữu cơ như vậy, đặc biệt là phụ nữ có thai, hoặc có con nhỏ, anh cho biết trước đây nhóm phải tự đi giao từng nhà một và tỉ lệ cứ 10 người thì có tới 7 người như vậy.
Anh Chinh nói: “Khi dự án kết thúc, coi như nông dân cũng phá bỏ, không thể triển khai đó do nhiều nguyên nhân, tuy nhiên tại thời điểm đó, nguyên nhân lớn nhất là rau hữu cơ không thể sản xuất trên diện rộng, hơn nữa giá rau quá đắt”.
Sau đó, anh Chinh du học bên Nhật, qua quá trình tiếp xúc, nghiên cứu tài liệu về rau hữu cơ tại nước bạn, anh nhận ra rằng rau hữu cơ hoàn toàn có thể làm trên diện rộng và năng suất không thua kém gì so với năng suất canh tác truyền thống bằng hóa học, giá thành cũng không quá cao. Từ nhận thức ấy phản lại hoàn toàn những gì anh từng biết khi còn công tác tại Viện nghiên cứu.
Đau đáu niềm tin mình có thể làm được, anh về nước cùng những người cộng sự quyết định thuê đất, lập trang trại trồng rau sạch hữu cơ vào năm 2020. Hơn cả một mô hình mới, anh Chinh muốn chứng minh xem giả định của bản thân có đúng hay không, có làm được không.
Hiện tại, anh đã hoàn thành được mô hình canh tác rau sạch hữu cơ trên quy mô rộng với thu nhập ổn định, giá rau cao hơn so với thị trường nhưng vẫn giữ được tệp khách hàng lớn, trang trại có diện tích rộng 3,5 ha, được thuê từ 50 hộ nông dân khác nhau, bên cạnh đó, anh Chinh cũng thuê một số người nông dân về làm cho nông trại, tạo công ăn việc làm cho bà con.
Trang trại trồng nhiều loại nông sản, chủ yếu là rau theo mùa và một số cây ăn quả ngắn ngày như ổi, quất, canh, bưởi,…Với rau, nông trại trồng rất da dạng với hơn 100 chủng loại khác nhau.
Anh Chinh cho biết, toàn bộ nông tranh đều canh tác theo hệ thống hữu cơ, khác với tiêu chuẩn VietGap người ta có thể sử dụng thuốc trừ sâu, hóa học, diệt cỏ, các loại phân bón hóa học theo tỉ lệ cho phép và an toàn với người tiêu dùng. Tại nông trại GenXanh, anh Chinh canh tác hoàn toàn theo tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam, tuyệt đối không sử dụng bất cứ chất hóa học nào từ thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ hay phân bón hóa học.
Tất cả đều sử dụng phân chuồng, phân bón hữu cơ, đối với sâu bệnh, phải dùng sản phẩm sinh học như các loại vi sinh, vi khuẩn có chức năng tiêu diệt sâu hại, hoặc có thể dùng các loại nấm đối kháng, chất chiết suất từ thực vật, tử vỏ tôm như chitosan thay thế hoàn toàn hóa học.
Trang trại hiện đang theo mô hình HTX, với quy trình “từ trang trại đến bàn ăn”, tức khách hàng chủ yếu là khách hàng lẻ, hộ gia đình, thay vì đi mua rau ngoài chợ, người dân có thể thông qua đặt hàng online rau của trang trại trên fanpage, group,..rồi nông trại sẽ ship sản phẩm đến tận nhà cho người dân. Tuy theo đầu ra nhỏ lẻ, chủ yếu là khách hàng nội thành nhưng bù lại trang trại sẽ có một tệp khách hàng trung thành riêng, hơn nữa mình không phải mất chi phí trung gian, cả khách hàng và nông trại đều được lợi.
Theo anh Chinh, chủ trang trại GenXanh cho biết, nông sản hiện nay có một đặc tính “được mùa thì mất giá, mất mùa thì được giá” tuy nhiên đối với mô hình như trang trại của anh thì giá nông sản luôn ổn định quanh năm. Thời điểm 1 cây bắp cải ở ngoài chợ bán từ 5.000 – 8.000 đồng thì trang trại vẫn bán 1kg bao tải ít nhất từ 25.000 – 30.000 đồng, còn đầu vụ lên tới 50.000 đồng/ 1kg.
“Một bó rau muống đi vào siêu thị mua phải khoảng độ 40.000 đồng/ 1 kg, đó là giai đoạn này sau khi tình hình mưa lũ vừa qua khiến rau củ thiệt hại, còn giai đoạn trước trung bình khoảng 30.000 đồng/ 1 kg thì rau tại trang trại bán chỉ khoảng 40.000 đồng/ 1kg, tức là mức giá ổn định quanh năm nhưng vẫn lời hơn so với giá rau thông thường”.
Anh Chinh cho biết, đối với các siêu thị lớn có các loại rau theo tiêu chuẩn VietGap, chưa có chứng chỉ hữu cơ thì mức giá rau xanh của anh cao gấp 1/2 đến 1/3 giá rau của họ, tùy từng loại rau. Nhưng ngược lại, khi so sánh với các chuỗi thực phẩm hữu cơ khác như Bác Tôm, Sói Biển, Organica,…thực tế giá rau của họ cao gấp 1/3 giá rau hữu cơ của trang trại.
Nông nghiệp hữu cơ là xu hướng tất yếu
Qua quá trình nghiên cứu lâu dài, anh Chinh vốn đã nhìn thấy tiềm năng của rau sạch hữu cơ với xu thế phát triển trong tương lai. Theo anh, những nước đã phát triển, tỷ lệ nông nghiệp sử dụng đạm, lân, kali ngày càng giảm, ngược lại những nước đang phát triển như Việt Nam, tỷ lệ sử dụng hóa học trong nông nghiệp lại ngày càng đi lên.
Từ đó, anh nhận định xu hướng tất yếu của các nước phát triển nói riêng và thế giới nói chung là hướng sản xuất theo mô hình nông nghiệp xanh, nói không với chất hóa học. Đây là một hướng đi đúng xu hướng của thời đại, hội tụ rất nhiều yếu tố mà quốc gia nào cũng cần phải nghiên cứu một cách bài bản, có ứng dụng.
“Khi còn nghiên cứu, với cương vị của mình, tôi cùng các cộng sự tìm hiểu, phát triển rất nhiều dự án từ cơ bản đến ứng dụng, tuy nhiên tất cả những dự án đó chỉ dừng lại ở mô hình, để đưa ra áp dụng thực tế thì cần rất nhiều yếu tố. Qua sự mạnh dạn và niềm đau đáu trong tim, tôi cùng các cộng sự đã từ bỏ công việc bàn giấy để tiến tới với thực địa”, anh Chinh nói.
Hiện nay, trang trại của vị Tiến sĩ nông nghiệp đã áp dụng nhiều khoa học kỹ thuật như hệ thống nhà lưới, đảm bảo mô hình canh tác hữu cơ. Hệ thống tưới nhỏ giọt cũng được anh Chinh tự lắp đặt, áp dụng tại Gen Xanh từ quá trình học hỏi trong thời gian làm tu nghiệp sinh tại Israel, kết hợp với sử dụng cơ giới hoá trong quá trình làm đất sau thu hoạch. Cây trồng cũng được trồng luân phiên liên tục nhằm tăng năng suất.
Anh Chinh chia sẻ: “Đối với nông nghiệp hữu cơ, khoa học kỹ thuật chính là công nghệ vi sinh để ứng dụng trong canh tác, từ ủ phân, tạo ra dinh dưỡng rồi đến dùng vi sinh vật để phòng trừ sâu bệnh. Hiện các công ty thương mại họ đã phân loại ra từng chủng với tác dụng khác nhau, nên mình hoàn toàn có thể dễ dàng tiếp cận và ứng dụng”.
Tổng hoà những giải pháp trên giúp trang trại của anh tiết giảm chi phí đầu vào cho sản xuất. Nhờ đó, các loại rau củ hữu cơ từ nông trại được cung ứng đến tay người tiêu dùng Thủ đô với mức giá tốt nhất. Không chỉ vậy, sản phẩm từ Gen Xanh đã được đánh giá và xác nhận phù hợp với tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam TCVN 11041.
Sản phẩm từ trang trại hữu cơ Gen Xanh của anh Chinh ngày càng được nhiều người biết đến. Vị Tiến sĩ nông nghiệp bảo đó là may mắn lớn, bởi làm nông nghiệp hữu cơ đã vất vả, việc tiêu thụ sản phẩm đôi khi còn khó khăn hơn nhiều.
Anh Chinh cho biết, về lau dài trang trại cũng sẽ đầu tư thêm nhiều trang thiết bị như hệ thống tưới tiêu cảm biến độ ẩm, toàn bộ đều tự động hóa. Ngoài ra, các trang thiết bị máy móc được sử dụng trong nông trại cũng sẽ được anh tính toán lại sao cho giảm công lao động trong nông nghiệp hữu cơ, được coi là phần chiếm chi phí lớn nhất
