Từ ngày 1/6, Nghị định 70/2025 có hiệu lực. Khoảng 37.000 hộ có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm thuộc một số ngành nghề (ăn uống, khách sạn, bán lẻ, vận tải hành khách, thẩm mỹ, vui chơi giải trí...) phải dùng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.
Thuế khoán là loại thuế tính theo tỷ lệ trên doanh thu khoán do cơ quan thuế xác định, được áp dụng đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán. Quy định về mức thuế khoán có thể được tính theo năm dương lịch hoặc theo tháng đối với trường hợp kinh doanh thời vụ.
Sau khi bỏ thuế khoán, các hộ sẽ chuyển sang hình thức tự khai và nộp thuế trên doanh thu thực tế. Bên cạnh đó, việc kê khai doanh thu với cơ quan thuế sẽ thực hiện hàng tháng hoặc hàng quý, thay vì nộp một lần mỗi năm như hình thức khoán.
Theo quy định, các hộ kinh doanh vẫn phải nộp 3 loại thuế, gồm thuế môn bài, thu nhập cá nhân và giá trị gia tăng (VAT).
Trong đó, thuế môn bài bắt buộc mà các tổ chức, cá nhân, hộ kinh doanh phải nộp hàng năm khi sản xuất, kinh doanh hàng hóa hoặc dịch vụ. Đây là khoản cố định hàng năm, không phụ thuộc vào lợi nhuận của người kinh doanh, mà được ấn định dựa trên vốn điều lệ hoặc doanh thu.
Với doanh thu trên 500.000 triệu đồng/năm, mức thuế môn bài hàng năm là 1 triệu đồng. Doanh thu từ 300 - 500 triệu đồng/năm, mức thuế môn bài là 500.000 đồng/năm. Doanh thu hàng năm từ 100-300 triệu đồng sẽ chịu mức thuế môn bài 300.000 đồng/năm.
Ngoài ra, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh sẽ phải nộp thuế VAT và thu nhập cá nhân nếu có doanh thu từ 100 triệu đồng một năm. Số thuế được cơ quan quản lý tính trên tổng doanh thu, tỷ lệ thuế VAT hàng hóa, dịch vụ và thu nhập cá nhân, với từng hoạt động kinh doanh.
Ví dụ, cá nhân phân phối, cung cấp hàng hóa, thuế phải nộp = doanh thu X (1% thuế VAT + 0,5% thu nhập cá nhân).
Nếu hộ kinh doanh ăn uống sẽ chịu mức thuế 4,5%, gồm cả VAT (3%) và thu nhập cá nhân (1,5%).
Hộ kinh doanh lưu trú: nhà nghỉ, khách sạn nộp thuế VAT 5% và thu nhập cá nhân 2%.
Dịch vụ karaoke, may đo, giặt là, cắt tóc, gội đầu nộp thuế VAT 5% và thu nhập cá nhân 2%.
Hộ kinh doanh vận tải nộp thuế VAT 3% và thu nhập cá nhân 1,5%.
Hộ cho thuê nhà đất, kho bãi nộp thuế VAT 5% và thu nhập cá nhân 5%.
Theo số liệu của Cục Thống kê (Bộ Tài chính) đến cuối 2024, cả nước có 3,6 triệu hộ kinh doanh được quản lý thuế, đóng góp 25.953 tỷ đồng vào ngân sách. Trong số này, gần hai triệu hộ đóng thuế khoán, bình quân nộp 700.000 đồng mỗi tháng. Theo lộ trình, Việt Nam sẽ bỏ hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh chậm nhất trong 2026, theo yêu cầu tại Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị.
Những năm qua, thuế khoán được áp dụng như một giải pháp hỗ trợ, phù hợp với điều kiện quản lý, khả năng tuân thủ của hộ kinh doanh. Tuy nhiên, theo lãnh đạo Cục Thuế, hình thức này bộc lộ một số hạn chế, chưa đem lại động lực cần thiết để các hộ kinh doanh phát triển quy mô. Chưa kể, nền kinh tế ngày càng phát triển sẽ yêu cầu càng cao về minh bạch, công bằng và hiện đại hóa trong quản lý thuế.
"Việc xóa bỏ hình thức thuế khoán là một bước ngoặt mang tính cách mạng trong quản lý thuế với hộ kinh doanh", ông Sơn nói, thêm rằng việc chuyển đổi này thay đổi không chỉ về phương thức tính, mà còn là tư duy quản lý và cách thức đồng hành với người nộp thuế.
Tuy nhiên, thực tế, nhiều hộ kinh doanh quen với nộp thuế khoán nên chưa chú trọng ghi chép sổ sách, minh bạch doanh thu. Khi bỏ thuế khoán, họ buộc phải thực hiện chế độ sổ sách kế toán, hóa đơn chứng từ theo phương pháp kê khai hay doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ.
Điều này có thể gây phức tạp với nhiều hộ kinh doanh, đặc biệt những hộ có doanh thu dưới 1 tỷ mỗi năm, khi họ vốn thiếu tư duy về quản trị. Do đó, giới chuyên môn cho rằng cơ quan quản lý nên có sự thay đổi về chính sách thuế và thủ tục hành chính để thuận tiện cho người nộp thuế, giúp họ dễ dàng chuyển đổi.
Để hỗ trợ các hộ kinh doanh tuân thủ, ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa, đề xuất Nhà nước cung cấp một ứng dụng (app) kế toán miễn phí. Ứng dụng này sẽ giúp các hộ kinh doanh dễ dàng tự kê khai đầu vào, đầu ra và nộp thuế, từ đó giảm tải cho cơ quan thuế trong việc quản lý hơn 5 triệu hộ kinh doanh.
