Với chất lượng ngày càng được nâng cao, quy trình sản xuất chuẩn hóa và sự hỗ trợ từ chính quyền, xoài Việt đang từng bước chinh phục các thị trường xuất khẩu khó tính trên thế giới.
Tổ chức lại sản xuất theo hướng kinh tế hợp tác
Để xây dựng nền tảng vững chắc cho việc xuất khẩu chính ngạch trái xoài sang các thị trường khó tính, tỉnh Tiền Giang và Đồng Tháp đã quy hoạch hơn 10.000 ha vùng trồng xoài chuyên canh, đồng thời được cấp 353 mã số vùng trồng đạt chuẩn phục vụ xuất khẩu.
Trong đó, tỉnh Tiền Giang đang nổi bật với việc phát triển giống xoài Cát Hòa Lộc – đặc sản nổi tiếng của địa phương. Tại xã Hòa Hưng, huyện Cái Bè, Hợp tác xã xoài Cát Hòa Lộc được hình thành, hiện có 139 thành viên, quản lý 80 ha xoài, trong đó có 19,5 ha đạt chuẩn VietGAP và đang dự kiến mở rộng thêm 20 ha. Sự hình thành của hợp tác xã này góp phần quan trọng trong việc kết nối thị trường, hỗ trợ đầu ra cho sản phẩm và nâng cao hiệu quả sản xuất của nông dân.
Việc tổ chức lại sản xuất theo hướng kinh tế hợp tác đã thay đổi đáng kể nhận thức và tập quán canh tác của người dân địa phương. Nông dân giờ đây chủ động áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong chăm sóc, xử lý ra hoa, thâm canh, bao trái… giúp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Cụ thể, năng suất xoài Cát Hòa Lộc hiện đạt trung bình từ 10–15 tấn/ha, mang lại lợi nhuận hơn 200 triệu đồng/ha mỗi năm. Đặc biệt, đối với các vườn xử lý cho trái nghịch vụ, lợi nhuận có thể tăng gấp 1,5 lần so với bình thường.
Tuy nhiên, để phát triển cây xoài theo hướng bền vững, Tiền Giang không chỉ chú trọng vùng trồng mà còn triển khai nhiều giải pháp tổng thể nhằm nâng cao chuỗi giá trị và đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm. Ông Trần Hoàng Nhật Nam – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Tiền Giang – cho biết, tỉnh đang định hướng phát triển cây ăn trái thành ngành hàng chiến lược phục vụ xuất khẩu, trong đó ưu tiên các loại trái cây có lợi thế cạnh tranh và đã khẳng định được thương hiệu trong nước lẫn quốc tế.
Nhằm hiện thực hóa mục tiêu đó, Tiền Giang đang triển khai Dự án chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ xoài Cát Hòa Lộc giai đoạn 2020–2025, định hướng đến năm 2030. Dự án hướng đến xây dựng chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất, thu hoạch đến sơ chế, bảo quản và xuất khẩu. Song song, tỉnh đẩy mạnh hướng dẫn nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp áp dụng quy trình sản xuất đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP, thực hiện truy xuất nguồn gốc điện tử nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm của thị trường thế giới.
Tăng lượng xoài xuất khẩu sang các thị trường nước ngoài
Để xoài Tiền Giang và Đồng Tháp nói riêng, cũng như xoài vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói chung, có thể xuất khẩu chính ngạch sang các thị trường khó tính, việc xây dựng vùng nguyên liệu ổn định, liên kết chuỗi giá trị và tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn sản xuất là yếu tố then chốt. Bên cạnh sự nỗ lực của người dân, ngành nông nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tổ chức sản xuất, nâng cao năng lực tuân thủ và gia tăng giá trị sản phẩm.
Tại tỉnh Đồng Tháp, công tác chuẩn hóa vùng trồng đang có những bước tiến rõ nét. Tính đến nay, địa phương đã được cấp 296 mã số vùng trồng xoài trên diện tích hơn 8.000 ha. Trong đó, 6.220 ha phục vụ xuất khẩu sang Trung Quốc, còn 1.110 ha đáp ứng yêu cầu các thị trường phát triển. Đặc biệt, Đồng Tháp là địa phương tiên phong ứng dụng nền tảng số VDAPES để đăng ký mã số vùng trồng và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Hiện có khoảng 473 ha xoài canh tác theo các tiêu chuẩn an toàn như VietGAP, GlobalGAP và hướng tới hữu cơ.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang, ông Phạm Văn Trọng, nhấn mạnh rằng trước thời cơ xuất khẩu xoài – một trong những nông sản có lợi thế cạnh tranh của địa phương – Sở Công Thương cần phối hợp chặt chẽ với Sở Nông nghiệp & Môi trường, UBND huyện Cái Bè và các đơn vị liên quan để nhanh chóng hoàn thiện kế hoạch phát triển các vùng trồng theo đặc thù thổ nhưỡng từng địa bàn. Đồng thời, tỉnh cũng cần đầu tư hạ tầng sản xuất thích ứng và đẩy mạnh xúc tiến thương mại nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ xoài tươi trên thế giới.
Bên cạnh vùng trồng, phát triển theo chuỗi giá trị sản phẩm cũng được xác định là trọng tâm. Các cơ sở sản xuất, thu mua, đóng gói, bảo quản và doanh nghiệp xuất khẩu phải liên kết chặt chẽ, đảm bảo chất lượng sản phẩm đạt chuẩn quốc tế. Đặc biệt, cần tăng cường cung cấp thông tin cho các hợp tác xã, doanh nghiệp và nhà sản xuất về rào cản kỹ thuật, khó khăn trong xuất khẩu nhằm kịp thời hỗ trợ, nâng cao năng lực tuân thủ và giá trị gia tăng cho xoài Việt.
Một trong những giải pháp đột phá tại Đồng Tháp chính là mô hình trồng xoài rải vụ. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, hình thức này không chỉ giúp nông dân bán được giá cao hơn mà còn khắc phục được tình trạng rớt giá do thu hoạch đồng loạt. Hiện có khoảng 60% diện tích xoài tại Cao Lãnh và TP Cao Lãnh đã áp dụng mô hình này. Nhờ đó, giá xoài rải vụ cao hơn xoài chính vụ từ 10.000 đồng/kg, thậm chí tăng gấp 1,5–2 lần so với mùa thu hoạch chính.
Kết quả thực tế cho thấy, lợi nhuận từ xoài rải vụ đạt từ 200–220 triệu đồng/ha/năm, trong khi xoài chính vụ chỉ đạt 150–160 triệu đồng/ha. Điều này cho thấy khả năng tăng thu nhập rõ rệt nếu người dân chủ động tổ chức lại sản xuất và ứng dụng kỹ thuật mới như xử lý ra hoa trái vụ, bao trái, canh tác theo hướng an toàn và hữu cơ.
Song song với sản xuất tươi, Đồng Tháp còn phát triển mạnh sản phẩm chế biến từ xoài, mang lại giá trị gia tăng cao và khai thác được tối đa tiềm năng tài nguyên bản địa. Chủ tịch Hội ngành hàng xoài Đồng Tháp – ông Võ Thanh Tuấn – cho biết, nhiều sản phẩm đặc sản từ xoài như xoài sấy dẻo, bánh tráng xoài, rượu xoài, kem xoài, kẹo xoài… đã tạo nên dấu ấn riêng cho tỉnh. Nhiều sản phẩm khởi nghiệp từ xoài hiện đã đạt chứng nhận OCOP 3–4 sao, mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế nông thôn.
Trong bối cảnh thị trường xuất khẩu ngày càng cạnh tranh và đòi hỏi khắt khe, những nỗ lực đồng bộ từ quy hoạch vùng trồng, tổ chức lại sản xuất, đến chế biến sâu và chuyển đổi số là nền tảng quan trọng giúp ngành hàng xoài của Tiền Giang, Đồng Tháp tiếp tục vươn ra thị trường quốc tế một cách bền vững và hiệu quả hơn.
