Thông tin trên được công bố tại Phiên thảo luận chuyên đề “Đổi mới tài chính và chiến lược huy động vốn cho tăng trưởng xanh toàn cầu” vừa được tổ chức trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh P4G lần thứ tư tại Việt Nam.
Phiên thảo luận có sự tham gia của lãnh đạo một số bộ, ngành Việt Nam, đại diện chính phủ các quốc gia, các tổ chức tài chính quốc tế, các định chế phát triển đa phương, doanh nghiệp và chuyên gia trong lĩnh vực tài chính và môi trường. Phiên thảo luận thu hút gần 300 đại biểu tham dự.
Cần đẩy mạnh phối hợp chính sách và xây dựng chiến lược tài chính xanh
Phát biểu tại phiên thảo luận, Thứ trưởng Bộ Tài chính Việt Nam Đỗ Thành Trung nhấn mạnh rằng tăng trưởng xanh không còn là lựa chọn, mà là xu hướng toàn cầu không thể đảo ngược. Chính phủ Việt Nam đã thể hiện cam kết mạnh mẽ trong định hướng phát triển xanh, với mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, phù hợp với Chương trình nghị sự 2030 và Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu.
Một trong những điểm sáng trong chiến lược xanh của Việt Nam là sự phát triển nhanh chóng của thị trường tín dụng xanh. Dư nợ tín dụng xanh đã tăng từ 71.000 tỷ đồng năm 2015 lên 564.000 tỷ đồng năm 2023 – gấp gần 8 lần – và hiện chiếm 4,4% tổng dư nợ nền kinh tế.
Thứ trưởng Đỗ Thành Trung nhận định, để đạt được các mục tiêu toàn cầu về phát triển bền vững, các quốc gia cần đẩy mạnh phối hợp chính sách và xây dựng chiến lược tài chính xanh hài hòa với cấu trúc tài chính toàn cầu. Trong tiến trình đó, việc định vị lại sứ mệnh và vai trò của các định chế tài chính quốc gia cần được xem là một bước đi mang tính đột phá.
“Các định chế tài chính cần đi đầu trong việc xây dựng khung pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án xanh và phát triển thị trường tài chính bền vững”, ông Trung đề xuất. Đồng thời, các công cụ tài chính như trái phiếu xanh, sản phẩm tài chính bền vững, chính sách ưu đãi… sẽ là lực đẩy quan trọng để thu hút đầu tư vào các sáng kiến khí hậu.
Ngoài ra, ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết của một cấu trúc tài chính toàn cầu hiệu quả hơn, trong đó tiếng nói của các nước đang phát triển phải được lắng nghe và thể hiện rõ trong các cam kết quốc tế.
Tăng cường công bằng tài chính và tạo điều kiện tiếp cận tài chính xanh cho mọi quốc gia
Phiên thảo luận nhận được nhiều ý kiến đóng góp từ các đại biểu quốc tế. Bà Rebeca Grynspan, Tổng Thư ký Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) nhấn mạnh vai trò then chốt của việc cải cách cấu trúc tài chính toàn cầu nhằm đảm bảo nguồn vốn đến được đúng nơi, đúng lúc, đặc biệt tại các nước đang phát triển. Bà kêu gọi tăng cường công bằng tài chính và tạo điều kiện tiếp cận tài chính xanh cho mọi quốc gia.
Ông Chuop Paris, Thứ trưởng Bộ Môi trường Campuchia, Ông Chung Keeyong, Thứ trưởng kiêm Đại sứ về Biến đổi khí hậu Hàn Quốc, Bà Amelia Tang, Thứ trưởng Văn phòng Thủ tướng Singapore, ông Kees van Baar, Đại sứ Hà Lan tại Việt Nam là những diễn giả chính trong Phiên thảo luận.
Các diễn giả nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác công-tư và sự cần thiết của việc kết nối chính sách giữa các nước trong khu vực, hướng đến việc hình thành một hành lang tài chính xanh xuyên biên giới tại châu Á. Sự cần thiết trong việc chia sẻ kinh nghiệm thành công của nhóm nước ASEAN trong việc thiết kế các gói khuyến khích tài chính cho phát hành trái phiếu xanh và tín dụng bền vững và đề xuất mở rộng hợp tác khu vực để đồng phát triển các chuẩn mực chung về tài chính xanh. Khẳng định cam kết đồng hành của của các nước trong chuyển đổi xanh tại Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực quản lý nước và nông nghiệp thông minh với khí hậu, tầm quan trọng của việc đầu tư dài hạn và tiếp cận tài chính với chi phí hợp lý.
Trong khi đó, Thứ trưởng – Đại sứ về Biến đổi khí hậu Hàn Quốc, ông Chung Keeyong, kêu gọi chuyển đổi xanh cần đặt con người vào trung tâm và đề xuất ba trọng tâm cho P4G: (1) hiệu quả chi phí, (2) cơ chế giảm thiểu rủi ro và (3) phát triển hệ thống phân loại xanh cùng các dự án thí điểm hằng năm.
Đại sứ Hà Lan tại Việt Nam, ông Kees van Baar, cũng cam kết tiếp tục chia sẻ kinh nghiệm và thúc đẩy các cơ chế tài chính xanh thông qua hợp tác công – tư trong khuôn khổ P4G, đặc biệt tại Việt Nam.
Đại diện cho địa phương, ông Nguyễn Văn Dũng, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh, cho biết thành phố đang tích cực chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh và số. Là trung tâm kinh tế – tài chính lớn nhất cả nước, TP.HCM đã ban hành nhiều chính sách thúc đẩy tài chính xanh và khuyến khích đầu tư vào các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, công trình xanh, đô thị thông minh.
"TP.HCM có tiềm năng rất lớn để trở thành đầu tàu trong thu hút đầu tư xanh thông qua các cơ chế tài chính mới, quỹ đầu tư xanh và mô hình PPP", ông Dũng nói.
Cần có khung pháp lý vững chắc để xây dựng một thị trường tài chính xanh hiệu quả
Tại phiên thảo luận, các diễn giả từ các tổ chức tài chính hàng đầu thế giới như IFC, HSBC, MUFG Bank và Kenya Climate Ventures đã chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn, thách thức và đề xuất sáng kiến mới trong việc huy động tài chính xanh.
Ông Thomas Jacobs, Giám đốc Quốc gia IFC tại Việt Nam, Campuchia và Lào cho rằng nhu cầu tài chính của Việt Nam để thực hiện lộ trình phát thải ròng bằng 0 đến năm 2040 ước tính lên tới 368 tỷ USD. Những hạn chế trong hệ thống tài chính hiện tại như: Tín dụng xanh chiếm chưa tới 5% tổng dư nợ, thị trường trái phiếu khí hậu chưa phát triển, và kêu gọi các giải pháp như cải thiện quy định, tăng cường năng lực ngân hàng, thúc đẩy công cụ tài chính sáng tạo như trái phiếu xanh dương.
Ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc Quốc gia Việt Nam, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cũng chia sẻ một loạt sáng kiến đột phá như: Cơ sở tài chính khí hậu đổi mới (Innovative Finance Facility for Climate) có thể hỗ trợ lên đến 36 tỷ USD/năm cho các nước; Chương trình GSS+ Bonds hỗ trợ phát hành hơn 3,5 tỷ USD trái phiếu xanh, xã hội và bền vững; đồng thời hỗ trợ thiết lập tiêu chuẩn ASEAN về quỹ đầu tư có trách nhiệm. Những sáng kiến này đang góp phần thúc đẩy nguồn vốn trong và ngoài nước cho tài chính xanh.
Các diễn giả cũng nhấn mạnh khoảng cách tài chính xanh trên toàn cầu vẫn còn lớn do dòng chảy tài chính khí hậu quốc tế còn hạn chế, đặc biệt tại các nước đang phát triển. Cần có các nguồn vốn mang tính khơi nguồn (catalytic finance), nâng cao năng lực cho doanh nghiệp vừa và nhỏ và giải quyết khoảng cách giới trong tiếp cận tài chính xanh. Việc đồng bộ hóa hệ thống taxonomy là quan trọng, nhưng điều cốt lõi là làm sao để các dự án chuyển đổi trở nên hấp dẫn với nhà đầu tư. Vai trò của các ngân hàng phát triển đa phương và chính phủ trong việc chia sẻ rủi ro, đồng thời đề xuất cơ chế tài chính thông minh, linh hoạt để thu hút vốn tư nhân vào quá trình chuyển đổi xanh.
Nhận định về thị trường tài chính xanh tại Việt Nam, các diễn giả cũng nêu ra những rào cản trong thị trường tài chính xanh tại Việt Nam như: Thiếu hệ thống phân loại rõ ràng, công bố ESG còn hạn chế và tiêu chuẩn quốc tế còn quá cao so với năng lực thị trường. Việc cải cách chính sách tài chính như ưu đãi thuế, điều chỉnh trần tín dụng, miễn hoặc giảm dự trữ bắt buộc cho tín dụng xanh, và khung pháp lý rõ ràng cho phát hành trái phiếu xanh.
Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung, kinh nghiệm từ các quốc gia trên thế giới cho thấy, để xây dựng một thị trường tài chính xanh hiệu quả, cần có khung pháp lý vững chắc, các công cụ chính sách linh hoạt và cơ chế hỗ trợ phù hợp. Đặc biệt, việc nâng cao khả năng huy động vốn từ thị trường tài chính quốc tế, tăng cường hợp tác công tư và phát triển các sản phẩm tài chính xanh là những nhiệm vụ mang tính đột phá.
Ngoài ra, việc hoàn thiện cấu trúc tài chính toàn cầu, khung chính sách tài chính quốc gia nhằm tạo môi trường thuận lợi để huy động đúng, đủ, hiệu quả nguồn lực tài chính cho tăng trưởng xanh là yếu tố cốt lõi mang tính quyết đảm bảo sự thành công cho chiến lược huy động vốn ở quy mô toàn cầu cũng như phạm vi quốc gia.
Kết luận phiên thảo luận, Thứ trưởng Đỗ Thành Trung nhấn mạnh: "Việt Nam cam kết triển khai thực chất các cam kết xanh, đồng thời sẵn sàng chia sẻ và học hỏi để hướng tới một hệ thống tài chính toàn cầu công bằng, bền vững cho tất cả".
Phiên thảo luận "Đổi mới tài chính và chiến lược huy động vốn cho tăng trưởng xanh toàn cầu" đã góp phần quan trọng vào việc định hình khung khổ chính sách và hợp tác quốc tế nhằm thúc đẩy tăng trưởng xanh, vì một tương lai bền vững và phát triển bao trùm cho mọi quốc gia./.
