Thống kê về tổng lượng phát thải khí nhà kính tại Việt Nam do Viện Môi trường Nông nghiệp công bố cho thấy, có tới 80% lượng khí thải tới từ ngành nông nghiệp. Đặc biệt, trong lĩnh vực trồng trọt, phương pháp sản xuất lúa nước truyền thống cùng việc xử lý rơm rạ sau thu hoạch chưa hiệu quả đã thải ra lượng khí mê-tan lớn, gây ô nhiễm môi trường.
Trong bối cảnh thị trường quốc tế ngày càng ưa chuộng sản phẩm xanh và bền vững, ngành nông nghiệp Việt Nam nói chung và ngành lúa gạo nói riêng cần phải thay đổi cách làm để theo kịp xu thế.
Vừa qua, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã tổ chức Hội nghị tham vấn Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025-2035 nhằm chuyển đổi xanh ngành nông nghiệp.
Theo đó, một trong những mục tiêu quan trọng của Đề án là hình thành cơ sở dữ liệu phát thải trong trồng trọt (theo cây trồng, vùng sinh thái) và kết nối đồng bộ với Hệ thống đăng ký quốc gia.
Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung, thực tế cho thấy, việc chuyển đổi số, nhất là xây dựng cơ sở dữ liệu cho ngành trồng trọt vẫn còn đang gặp nhiều khó khăn. Mặc dù đã có nhiều vùng sản xuất lúa gạo triển khai mô hình trồng lúa phát thải thấp, song sự thiếu hụt về hệ thống dữ liệu đang gây ra không ít khó khăn cho việc quản lý.
Hiện nay, việc chưa có hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm được (MRV) chuẩn hoá đã làm hạn chế quá trình đánh giá tác động thực tế và khó tích hợp các cơ chế tín chỉ carbon.
Ngoài ra, do chưa có cơ sở dữ liệu quốc gia hoặc hệ thống báo cáo phát thải định kỳ theo cây trồng, vùng sinh thái và biện pháp canh tác, nên chưa thể đồng bộ hóa nền tảng dữ liệu số cho quản lý nông nghiệp.
Bên cạnh đó, các số liệu phát thải khí mê-tan và N2O về các cây trồng chủ lực, trong đó có cây lúa, còn thiếu để chuyển đổi số ngành trồng trọt.
TS Ong Quốc Cường, đại diện Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI) đề xuất, cần sử dụng dữ liệu để quản lý hoạt động trên đồng ruộng. Tuy nhiên, để làm được điều này thì cần một hệ thống thu thập dữ liệu hoàn chỉnh, đồng nhất.
Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025-2035 được đánh giá là bước ngoặt để ngành nông nghiệp nâng cao quản lý dữ liệu số, hướng tới chuyển đổi xanh toàn diện.
Theo kế hoạch, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật sẽ hoàn thiện dự thảo sau Hội nghị tham vấn để khẩn trương trình Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành Đề án, đẩy nhanh tiến độ thực hiện./.
