Thời tiết khó đoán kéo theo nỗi lo mất mùa, giảm năng suất
Từ đầu năm 2025 đến nay, những cơn mưa trái mùa bất ngờ xuất hiện tại nhiều vùng trồng sầu riêng trọng điểm như thị xã Buôn Hồ, các huyện Krông Pắc, Krông Năng, Ea H'leo… khiến nông dân lo lắng. Thời điểm này, sầu riêng đang trong giai đoạn phân hóa mầm hoa – hay còn gọi là “ra mắt cua”. Mưa đầu mùa thường mang tính axit, kết hợp với độ ẩm cao tạo điều kiện lý tưởng cho nấm, khuẩn phát triển. Hệ quả là nhiều mắt cua bị đen, khô, không thể phát triển thành hoa, buộc người trồng phải xử lý lại để ra đợt hoa mới
Không chỉ mưa trái mùa, những đợt lạnh kéo dài xen kẽ trong thời gian qua cũng khiến sức sống của hoa sầu riêng suy giảm rõ rệt, tỷ lệ đậu trái thấp hơn so với cùng kỳ năm trước. Trong khi mùa vụ đang đến gần, nỗi lo “mất trắng” lại lơ lửng trong lòng không ít nhà vườn. Ám ảnh mất mùa, giảm năng suất và thất thu cứ treo lơ lửng trong lòng nhiều nông hộ.
Là “thủ phủ” sầu riêng của tỉnh Đắk Lắk, huyện Krông Pắc đang trở thành vùng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Nhiều nông dân lo ngại, nếu không kịp thời áp dụng các biện pháp canh tác phù hợp và chủ động ứng phó, sản lượng vụ sầu riêng năm nay có thể giảm tới 30%. Lúc này, sự linh hoạt và kinh nghiệm của người trồng trở thành yếu tố then chốt để bảo vệ thành quả cả một mùa vụ.
Gia đình ông Hướng Viết Thời - một nông hộ tại xã Ea Kênh (huyện Krông Pắc) kỳ vọng vườn sầu riêng 2 ha sẽ cho sản lượng gấp đôi so với 7 tấn thu bói năm ngoái. Thế nhưng, thời tiết năm nay lại diễn ra thất thường với nhiều trận mưa trái mùa đúng lúc "siết" nước nuôi hoa khiến ông không khỏi lo lắng.
Ông Thời cho biết hoa chưa kịp xổ đã gặp mưa, khiến việc "siết" nước bất thành, cây ra hoa không đồng loạt, phải chia thành 3-4 đợt. Do vậy mà kỹ thuật chăm sóc khó áp dụng đồng bộ. Mặt khác, mưa trái vụ còn mang theo axit, độ ẩm cao làm phát sinh nấm bệnh. Ông Thời dự đoán năng suất sẽ giảm khoảng 30%, chi phí đầu tư tăng gần gấp đôi. Hiện gia đình ông đang theo sát thời tiết, chờ hoa xổ hết mới có thể xử lý bệnh cho vườn.
Ông Tần Đình Thập - một nông hộ khác cùng xã Ea Kênh cho biết, sống ở địa phương từ năm 1987 nhưng chưa năm nào người trồng sầu riêng gặp nhiều khó khăn do thời tiết thất thường như năm nay. Những đợt lạnh kéo dài và mưa trái vụ khiến vườn cây ra hoa không đồng loạt, trái non cũng đứng trước nguy cơ rụng hàng loạt. Mưa lớn bất chợt xen kẽ nắng gắt gây "sốc" nước, khiến trái non úng, không kịp thích nghi và rụng dần.
Căng mình ứng phó cứu vườn sầu riêng
Trước diễn biến thời tiết phức tạp, nhiều nông hộ trồng sầu riêng tại địa phương đã nỗ lực ứng phó bằng cách điều chỉnh lại hệ thống tưới tiêu, bón phân cân đối nhằm nâng cao sức đề kháng cho cây. Cùng với đó, mọi người còn nhắc nhở nhau theo dõi chặt chẽ dự báo thời tiết hàng ngày để kịp thời phòng ngừa rủi ro.
Ông Hướng Viết Thời cho biết hơn 10 năm trồng sầu riêng, chưa năm nào thời tiết lại khó đoán như năm nay. Trên mỗi cây hiện giờ có đến ba lớp hoa, làm kéo dài thời vụ thu hoạch lên 2 tháng thay vì 1 như trước. Điều đó cũng đồng nghĩa với tăng chi phí đầu tư và gây khó khăn cho việc chăm sóc sau thu hoạch. Hiện ông đang bám sát diễn biến thời tiết để điều chỉnh kỹ thuật và sử dụng các loại phân - thuốc một cách phù hợp.
Ông Mai Đình Thọ - Chủ tịch HĐQT Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp sạch (xã Ea Yông - huyện Krông Pắc) cho biết gần 200 ha sầu riêng của các thành viên HTX đang chịu ảnh hưởng nghiêm trọng về năng suất do thời tiết bất thường. Trước tình hình này, HTX đã mời các nhà khoa học đến tư vấn kỹ thuật, giúp bà con tìm giải pháp phù hợp, tránh lạm dụng phân, thuốc. Về lâu dài, HTX định hướng ứng dụng công nghệ số trong sản xuất để giảm tác động tiêu cực của thời tiết.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, sầu riêng là loại cây trồng rất mẫn cảm với biến động thời tiết, nhất là trong giai đoạn chăm sóc hoa và quả non. Để hạn chế tác động bất lợi đến năng suất, người dân cần theo dõi sát tình hình vườn cây, đồng thời kết hợp hài hòa giữa quy trình khuyến cáo, kinh nghiệm thực tế và điều kiện thời tiết từng giai đoạn để sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật phù hợp.
TS. Phan Việt Hà - Phó Viện trưởng phụ trách Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên, khuyến cáo: “Về lâu dài, người trồng sầu riêng cần chú trọng đến “sức khỏe” tổng thể của cả vườn cây. Bởi vườn cây có khỏe thì từng cây mới có khả năng chống chịu tốt trước những điều kiện bất lợi”./.
