Trong bối cảnh thương mại điện tử (TMĐT) đang phát triển với tốc độ vượt bậc, câu chuyện kiểm soát hàng giả, hàng nhái trên môi trường số tiếp tục là thách thức lớn đối với cơ quan quản lý. Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho rằng, song song với những cơ hội mở rộng thị trường, TMĐT cũng kéo theo không ít nguy cơ về gian lận thương mại, đòi hỏi phải có biện pháp quản lý chặt chẽ và phản ứng kịp thời.
Theo Thứ trưởng, phần lớn doanh nghiệp kinh doanh trên các sàn TMĐT hiện đều tuân thủ quy định, cung cấp hàng hóa chính hãng, góp phần thúc đẩy thương mại nội địa và mang lại lợi ích thiết thực cho người tiêu dùng. “Hàng giả, hàng nhái chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ”, ông Tân khẳng định. Dù vậy, không thể phủ nhận vẫn tồn tại tình trạng trà trộn hàng kém chất lượng, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ dưới nhiều hình thức tinh vi.
Ông Tân cho biết, Bộ Công Thương đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm ngăn chặn tình trạng này. Về mặt pháp lý, hành lang quy định quản lý TMĐT đã được thiết lập khá đầy đủ, bao gồm các quy định về xử lý vi phạm và bảo vệ người tiêu dùng. Bộ hiện cũng thay mặt Chính phủ trình Quốc hội dự án Luật Thương mại điện tử (sửa đổi), trong đó xác định rõ trách nhiệm của từng chủ thể, đặc biệt là các sàn TMĐT, nhằm tăng cường hiệu lực quản lý và ràng buộc nghĩa vụ trong kiểm soát hàng hóa lưu thông trực tuyến.
Bên cạnh đó, Chính phủ, Thủ tướng và các cơ quan liên quan đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị về công tác phòng, chống hàng gian, hàng giả nói chung và trên môi trường điện tử nói riêng. Một trong những bước đi cụ thể là Đề án chống hàng giả, hàng kém chất lượng trong TMĐT, do Thủ tướng phê duyệt, hiện được Bộ Công Thương triển khai trên phạm vi toàn quốc.
Lực lượng quản lý thị trường vẫn là nòng cốt trong công tác này. Các đơn vị địa phương thường xuyên phối hợp với Bộ Công an, Hải quan và các cơ quan chức năng khác để tổ chức kiểm tra, kiểm soát liên tục. Đặc biệt, giữa năm nay, một tháng cao điểm phòng chống hàng giả đã được phát động theo chỉ đạo của Thủ tướng, huy động đồng loạt các lực lượng vào cuộc nhằm ngăn chặn và xử lý triệt để các hành vi vi phạm.
Về phía các sàn TMĐT, pháp luật hiện hành đã quy định rõ trách nhiệm trong việc kiểm soát nguồn gốc hàng hóa, hóa đơn chứng từ và quá trình giao nhận. Các chủ sàn phải bảo đảm hàng hóa có nguồn gốc rõ ràng, chứng minh được tính hợp pháp, đồng thời chịu trách nhiệm bồi hoàn khi xảy ra vi phạm. “Nếu phát hiện hàng giả, hàng nhái, trong vòng 24 giờ, sàn TMĐT phải yêu cầu dỡ bỏ gian hàng của người bán”, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh, coi đây là biện pháp bắt buộc để ngăn ngừa hàng gian xuất hiện trên không gian mạng.
Không chỉ dừng lại ở việc xử lý trực tuyến, ông Tân cho rằng cần đẩy mạnh tấn công vào các đầu mối thực, nơi sản xuất, kho chứa, điểm tập kết hàng giả nhằm triệt tiêu nguồn cung. Theo ông, dù hoạt động TMĐT diễn ra trên nền tảng số, song hàng hóa vẫn được giao nhận ngoài đời thực, do đó các lực lượng phải kết hợp giữa kiểm soát trực tuyến và thực địa để đạt hiệu quả cao nhất.
Với mức tăng trưởng dự kiến 25-27% trong năm 2025, thương mại điện tử Việt Nam vẫn duy trì đà phát triển ấn tượng, chứng tỏ niềm tin của người tiêu dùng đối với phương thức mua bán hiện đại này. Tuy nhiên, để TMĐT thực sự trở thành kênh phân phối bền vững, các cơ quan quản lý, lực lượng chức năng và chủ sàn cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ, xử lý nghiêm các vi phạm, đồng thời tạo môi trường kinh doanh minh bạch, an toàn cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.
