Thị trường tài sản số tại Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ, với khoảng 17 triệu người tham gia và giá trị giao dịch ước tính lên tới 1.000 tỷ USD trong năm 2024. Việt Nam hiện nằm trong nhóm quốc gia có mức độ quan tâm đến tài sản số cao nhất thế giới: xếp top 5 về sự quan tâm, top 3 về sử dụng sàn quốc tế, top 6 về DeFi, với quy mô thị trường hơn 100 tỷ USD. Tuy nhiên, thực tế cho thấy hành lang pháp lý còn thiếu và chưa đồng bộ đã trở thành rào cản lớn khiến doanh nghiệp và các start-up khó phát huy trọn vẹn tiềm năng.
Nhận thấy xu hướng phát triển tất yếu của công nghệ blockchain và tài sản mã hóa, Chính phủ đã có những động thái đầu tiên nhằm xây dựng khung quản lý chính thống. Ngày 1/8, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký Quyết định số 1646/QĐ-TTg, thành lập Ban Chỉ đạo về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, trực tiếp đảm nhiệm vai trò Trưởng Ban Chỉ đạo. Cùng thời điểm, Kế hoạch hành động triển khai Trung tâm tài chính quốc tế cũng được ban hành, đặt mục tiêu đến cuối năm 2025 sẽ đưa vào vận hành tại TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.
Để cụ thể hóa định hướng này, Bộ Tài chính đã trình Dự thảo Nghị quyết thí điểm xây dựng sàn giao dịch tài sản mã hóa trong khuôn khổ Trung tâm tài chính quốc tế. Dự thảo xác định blockchain là nền tảng công nghệ cốt lõi, đồng thời nêu rõ phạm vi điều chỉnh bao gồm phát hành, chào bán, mua bán và trao đổi tài sản mã hóa. Các đối tượng chịu sự quản lý là tổ chức phát hành, đơn vị cung cấp dịch vụ, nhà đầu tư cá nhân và tổ chức tài chính.
Một điểm mới đáng chú ý trong dự thảo là việc cho phép tổ chức cung cấp dịch vụ được chủ động lựa chọn loại tài sản niêm yết, nhưng được khuyến nghị ưu tiên những tài sản có tính thanh khoản cao để bảo đảm sự an toàn và minh bạch. Theo các chuyên gia, đây không chỉ là bước đi nhằm chấm dứt tình trạng “vùng xám” pháp lý mà còn mở ra cú hích lớn cho thị trường tài chính.
Luật sư Đào Tiến Phong, Giám đốc điều hành Hãng luật Investpush, cho rằng ưu tiên hàng đầu của chính sách là bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, phòng chống rửa tiền, ngăn chặn tài trợ khủng bố và tránh thất thu thuế. Ông nhấn mạnh, việc có sàn giao dịch tài sản số sẽ mang đến cho doanh nghiệp thêm một kênh huy động vốn. Tuy nhiên, để vận hành hiệu quả, cần sửa đổi các luật hiện hành để doanh nghiệp có thể hạch toán vốn huy động qua kênh này, đồng thời tách bạch giữa huy động cho dự án và cho doanh nghiệp.
Ở góc nhìn doanh nghiệp, ông Huỳnh Quốc Nam, Giám đốc phát triển kinh doanh OKX Global, nhận định các sàn giao dịch tài sản số sẽ nâng cao tính minh bạch nhờ cơ chế định danh khách hàng điện tử (eKYC), hạn chế gian lận và lừa đảo. Không chỉ vậy, chúng còn tạo thêm nguồn thu thuế cho Nhà nước, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của nhiều ngành nghề liên quan.
Sự đồng thuận cũng đến từ giới chuyên môn khi cho rằng một sàn giao dịch phù hợp với nhu cầu nhà đầu tư nội địa vừa bảo đảm an toàn, vừa gắn với chiến lược quốc gia, sẽ giúp thị trường tạo ra lợi nhuận bền vững. Nhiều doanh nghiệp blockchain bày tỏ kỳ vọng, việc triển khai sàn giao dịch chính thống sẽ kéo các start-up quay trở lại Việt Nam, thay vì phải đặt trụ sở ở Singapore, đồng thời gia tăng sức hút đối với dòng vốn đầu tư quốc tế, góp phần định hình một hệ sinh thái tài chính - công nghệ bắt kịp xu thế toàn cầu.
Để chuẩn bị cho bước phát triển lâu dài, Quốc hội đã thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số, có hiệu lực từ 1/1/2026. Đây là văn bản pháp lý lần đầu tiên điều chỉnh toàn diện các lĩnh vực nền tảng số, dữ liệu số, trí tuệ nhân tạo, blockchain và tài sản số. Đồng thời, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội cũng ban hành Nghị quyết về phát triển trung tâm tài chính, trong đó cho phép xây dựng các sàn giao dịch chuyên biệt, bao gồm cả sàn giao dịch tài sản mã hóa.
Với những động thái trên, việc thí điểm sàn giao dịch tài sản số không chỉ là thử nghiệm công nghệ mới mà còn là bước đi chiến lược, mở ra cơ hội để Việt Nam định vị vị thế trên bản đồ blockchain toàn cầu.
