Phát triển kinh tế tuần hoàn trong ngành chăn nuôi góp phần tăng trưởng xanh

Phát triển chăn nuôi theo mô hình kinh tế tuần hoàn là việc triển khai các loại hình, phương thức, công nghệ chăn nuôi gắn với giảm tiêu hao nguyên liệu đầu vào, hạn chế phát thải đầu ra, xử lý tối ưu chất thải chăn nuôi làm đầu vào cho trồng trọt, nuôi trồng thủy sản và lâm nghiệp.

Theo định hướng kinh tế tuần hoàn, chăn nuôi phải gắn với trồng trọt và các ngành khác để hình thành chuỗi kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp. Chất thải chăn nuôi, phụ phẩm nông nghiệp là nguồn tài nguyên quý cần khai thác hiệu quả. Việc xử lý và tái sử dụng chất thải chăn nuôi, phụ phẩm nông nghiệp là trách nhiệm chung của toàn xã hội.

Các chuyên gia cho rằng, những năm qua ngành chăn nuôi phát triển quy mô lớn, tạo nên những giá trị lớn về kinh tế. Tuy nhiên, ngành chăn nuôi cũng kéo theo các hệ lụy về ô nhiễm môi trường, khí thải nhà kính… cùng với việc các phụ phẩm trong chăn nuôi chưa được tái sản xuất trong các lĩnh vực khác. Trong bối cảnh ấy, việc sản xuất theo chuỗi để tích hợp đa giá trị là hướng đi bền vững góp phần tái cơ cấu ngành chăn nuôi. Sản xuất theo chuỗi tuần hoàn góp phần tạo nên nền nông nghiệp sinh thái, giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Theo thống kê, tính đến thời điểm hiện tại, số lượng đàn lợn đạt hơn 28,8 triệu con, đàn trâu bò đạt hơn 8,9 triệu con, đàn gia cầm đạt 533 triệu con. Sản lượng thịt, trứng, sữa cơ bản đáp ứng nhu cầu tiêu thụ nội địa và xuất khẩu. Giá trị toàn ngành chăn nuôi năm 2022 ước đạt 23,7 tỷ USD. Với xu hướng tăng trưởng như hiện nay, số lượng đàn vật nuôi lớn có tác động nhất định đối với môi trường.

Theo đó, một số yêu cầu đối với ngành chăn nuôi theo hướng kinh tế tuần hoàn bao gồm:

- Hoạt động chăn nuôi cần tạo ra hiệu quả kinh tế, giảm phát thải;

- Phải có chính sách ưu đãi thu hút doanh nghiệp đầu tư;

- Kết nối được các mô hình kinh tế tuần hoàn trong chuỗi giá trị nông sản;

- Phải có công cụ đánh giá việc sử dụng, xử lý chất thải chăn nuôi và phụ phẩm nông nghiệp...

Bà Nguyễn Giang Thu, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho hay, thời gian qua sản xuất nông nghiệp đã xuất hiện các mô hình như: Vườn ao chuồng (VAC); luân canh lúa - tôm, lúa - cá; sản xuất phân hữu cơ từ khí thải nông nghiệp; sản xuất tổng hợp bò - trùn quế - cỏ/ngô - gia súc, gia cầm - cá; chăn nuôi an toàn sinh học 4F; vòng tuần hoàn xanh trong các trang trại bò sữa; nuôi thủy sản với công nghệ tuần hoàn nước… Tuy nhiên, phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam phát triển chưa tương xứng với tiềm năng sản xuất; tỷ lệ thu và tái chế các phụ phẩm còn rất thấp. Tư duy trước đây vẫn còn coi phụ phẩm đó là rác thải, chưa coi đó là tài nguyên cần phải xử lý để tiếp tục tuần hoàn.

Hiện nay, Việt Nam hiện đang đối mặt với một số thách thức như nhận thức về kinh tế tuần hoàn quy mô nhỏ - vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ ở nông thôn, hợp tác xã còn sơ khai, tâm lý ngại rủi ro, mức đầu tư cho các mô hình tái chế lớn, khung luật pháp chưa hoàn thiện. Do đó, Việt Nam cần xây dựng hành lang pháp lý và tiêu chuẩn hóa kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực nông nghiệp; trong đó hoàn thiện cơ chế chính sách để đưa ra quy chuẩn sản xuất và thương mại hóa.

Bên cạnh đó, xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích, ưu đãi cho các đối tượng doanh nghiệp, hợp tác xã sản xuất áp dụng công nghệ về kinh tế tuần hoàn. Thúc đẩy liên kết, hợp tác trong nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ trong nước và quốc tế. Thúc đẩy số hóa và xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu, phân tích dữ liệu về kinh tế tuần hoàn.

Cần áp dụng khoa học công nghệ trên thế giới, khu vực và sáng kiến từ doanh nghiệp, các nhà khoa học trong nước và nước ngoài để xử lý phụ phẩm chăn nuôi hiệu quả, đảm bảo xử lý được các vấn đề về môi trường.