Câu chuyện của ông Ba không chỉ là hành trình đưa một đặc sản làng nghề vươn tầm quốc gia và quốc tế, mà còn là minh chứng cho ý chí, sự sáng tạo và khát vọng làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.
Ông Nguyễn Văn Ba sinh năm 1983, là người con thứ ba trong một gia đình có 5 anh em, di cư từ Hà Nam lên xóm Việt Cường, xã Hóa Thượng (Đồng Hỷ, Thái Nguyên) để lập vùng kinh tế mới khi ông mới 5 tuổi. Hoàn cảnh gia đình khó khăn đã khiến việc học hành của ông Ba phải dang dở. Ông từng trải qua nhiều nghề để mưu sinh, bao gồm cả những năm tháng làm việc ở miền Nam. Chính trong quãng thời gian này, ông Ba nhận thấy miến dong được bày bán ở chợ với mẫu mã đẹp, bắt mắt và tiêu thụ mạnh, đặc biệt vào các dịp lễ Tết. Điều này đã thôi thúc ông trở về quê hương, nơi có nghề làm miến truyền thống đã gắn bó với gia đình hai đời, để gây dựng lại sự nghiệp từ chính đặc sản của làng mình.
Nghề làm miến ở Việt Cường đã có từ khoảng những năm 1950, nhưng trước đây chủ yếu sản xuất thủ công, manh mún, quy mô nhỏ lẻ, và phụ thuộc nhiều vào thời tiết. Miến làm ra chỉ được buộc thành bó đơn giản, khó tiếp cận thị trường xa, khiến thương hiệu dần mai một. Với quyết tâm khôi phục và phát triển làng nghề, năm 2007, ông Nguyễn Văn Ba đã mạnh dạn thành lập Hợp tác xã Miến Việt Cường cùng 7 thành viên ban đầu. Đây là bước đi táo bạo, đánh dấu khởi đầu cho một hành trình đầy thử thách nhưng cũng tràn đầy triển vọng.
Ngay từ những ngày đầu, ông Nguyễn Văn Ba đã nhận thức rõ rằng muốn miến Việt Cường phát triển bền vững, không thể mãi duy trì phương thức thủ công truyền thống. Ông tập trung vào việc đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất và thay thế các công đoạn làm miến thủ công bằng máy móc. Năm 2008, hợp tác xã bắt đầu chú trọng cải tiến dây chuyền sản xuất. Thay vì ép miến bằng tay, hợp tác xã đã đầu tư hệ thống máy ép thủy lực với công suất lên tới 2 tấn sản phẩm/ngày. Việc khuấy bột cũng được thực hiện bằng máy, và miến được cắt bằng máy thay vì thủ công.
Sáng chế hệ thống phơi miến tự động/bán tự động. Đây là một trong những đóng góp đột phá của ông Ba. Nhận thấy sự phụ thuộc lớn vào thời tiết trong khâu phơi miến (thường dẫn đến hỏng miến khi trời mưa), ông Ba đã trăn trở và cùng một số thành viên sáng chế ra dây chuyền phơi miến bán tự động chạy bằng ròng rọc vào năm 2017. Dây chuyền này không chỉ khắc phục được nhược điểm phụ thuộc thời tiết mà còn tăng năng suất lên khoảng 1 tấn miến/ngày, giảm bớt nhân công và chi phí sản xuất đến 70-80%. Với diện tích giàn phơi tự động 5.000m2, sản phẩm miến không chỉ đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm mà còn có sợi miến dài "vô tận" tùy thuộc vào độ dài của dây chuyền.
Ông Ba cũng là người tiên phong trong việc nghiên cứu các dòng sản phẩm miến mới từ các loại củ khác nhau như miến sắn dây, miến khoai lang, miến tỏi đen, bên cạnh miến dong truyền thống. Điều này giúp đa dạng hóa sản phẩm, đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng và mở rộng thị trường. Dưới sự lãnh đạo của ông Ba, hợp tác xã đã chú trọng đặc biệt đến việc kiểm soát chất lượng nguyên liệu, sử dụng 100% bột củ dong riềng tía nguyên chất và không dùng hóa chất. Mỗi sản phẩm đều có mã QR để người tiêu dùng dễ dàng truy xuất nguồn gốc, tạo sự minh bạch và niềm tin.
Nhờ tầm nhìn chiến lược và sự đầu tư bài bản của ông Nguyễn Văn Ba, Miến dong Việt Cường đã từng bước chinh phục các danh hiệu uy tín: Sản phẩm OCOP 5 sao cấp Quốc gia. Đây là đỉnh cao của sự nỗ lực. Miến dong Việt Cường đã được công nhận là sản phẩm OCOP 5 sao cấp Quốc gia, khẳng định chất lượng và giá trị vượt trội. Các sản phẩm khác như miến sắn dây, miến tỏi đen đạt 4 sao và miến khoai lang đạt 3 sao.
Từ một sản phẩm làng nghề địa phương, miến Việt Cường đã có mặt tại nhiều hệ thống siêu thị lớn trên toàn quốc như Go!, AEON, LOTTE, MEGA, BigC, COOP MART, INTIMEX. Đặc biệt, ông Ba đã đưa sản phẩm xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ, Canada, Nga, Vương quốc Anh, Đài Loan, Lào và một số nước châu Âu. Ông Ba chú trọng cải tiến bao bì sản phẩm, thiết kế mẫu mã đẹp mắt, chuyên nghiệp để phù hợp với thị trường hiện đại, giúp nhận diện thương hiệu tốt hơn.
Những đóng góp của ông Nguyễn Văn Ba đã được ghi nhận xứng đáng: "Nông dân Việt Nam xuất sắc 2021", ông Nguyễn Văn Ba đã vinh dự được Hội đồng chung khảo Trung ương bình chọn là một trong 63 "Nông dân Việt Nam xuất sắc". Đây là sự công nhận cho những đóng góp đột phá của ông trong phát triển nông nghiệp, nông thôn và nâng cao giá trị nông sản Việt Nam.
Năm 2023, hợp tác xã Miến Việt Cường dưới sự lãnh đạo của ông Ba được UBND tỉnh Thái Nguyên tặng danh hiệu Doanh nghiệp xuất sắc. Hợp tác xã cũng được vinh danh tại Lễ Tôn Vinh hợp tác xã Tiêu Biểu và Trao Giải “Ngôi Sao HTX – COOPSTAR AWARD 2025”.
Dưới sự dẫn dắt của ông Ba, hợp tác xã đã tạo việc làm ổn định cho hàng chục lao động thường xuyên và nhiều lao động thời vụ với mức thu nhập khá, góp phần quan trọng vào việc nâng cao đời sống cho người dân địa phương. Bình quân mỗi năm, hợp tác xã cung cấp 400-500 tấn miến ra thị trường, với doanh thu lên tới hàng chục tỷ đồng. Ông Nguyễn Văn Ba đã trở thành tấm gương sáng, một chủ thể OCOP đi đầu ở huyện Đồng Hỷ, truyền cảm hứng cho nhiều người dân và doanh nghiệp khác học hỏi, tích cực tìm tòi và phát triển từ chính các nguồn lực sẵn có tại địa phương.
Ông Nguyễn Văn Ba không chỉ là một giám đốc hợp tác xã mà còn là một nhà lãnh đạo có tầm nhìn xa, một người sáng chế tài hoa và một nông dân tâm huyết với mục tiêu. Từ việc học hết cấp 2 và xuất thân từ hoàn cảnh khó khăn, ông Ba đã chứng minh rằng với ý chí vươn lên, sự sáng tạo và tinh thần không ngừng học hỏi, bất cứ ai cũng có thể làm nên điều phi thường, đưa sản phẩm truyền thống của quê hương vươn tầm thế giới. Câu chuyện của ông là nguồn động lực mạnh mẽ cho thế hệ trẻ và những người làm nông nghiệp Việt Nam./.
