Tại các huyện miền Tây Nghệ An như Tương Dương, Kỳ Sơn, Quế Phong, những cánh rừng mét đang dần phủ xanh các sườn đồi, góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn miền núi. Từ loại cây mọc hoang, nhiều năm nay, cây mét được người dân quy hoạch, trồng tập trung theo chuỗi, trở thành một mô hình sinh kế bền vững, là "của để dành" giúp nhiều gia đình ở Nghệ An thoát nghèo nhanh chóng.
Năm 2022, dự án phát triển cây mét theo chuỗi giá trị được triển khai tại các xã vùng đệm của huyện Tương Dương như: Tam Thái, Tam Quang, Tam Hợp, Tam Đình và thị trấn Thạch Giám. Đây là loại cây sinh trưởng khỏe, dễ trồng, không tốn công chăm sóc, có thể khai thác nhiều giá trị từ khi còn non đến trưởng thành.
Chồi mét được người dân thu hái làm măng - một thực phẩm được thị trường ưa chuộng. Khi cây trưởng thành, người dân thu hoạch rồi bán để làm nguyên liệu sản xuất giấy, đồ thủ công mỹ nghệ, vật liệu xây dựng, trang trí các công trình dân sinh. Rừng mét còn góp phần phòng, chống xói mòn, sạt lở đất, hạn chế tác động tiêu cực do mưa lũ.
Xã Tam Quang là địa phương điển hình trong mô hình trồng mét theo chuỗi. Những ngày này, các tuyến đường liên bản của xã Tam Quang tấp nập xe tải của thương lái đến tận nơi thu mua mét.
Chỉ riêng bản Tam Liên có 110 hộ tham gia trồng mét với tổng diện tích hơn 400ha. Cây mét đang dần phủ xanh các bãi đất trống, đồi trọc của bản làng.
Gia đình bà Lương Thị Đoàn (trú xã Tam Quang) là một trong những hộ đầu tiên mạnh dạn trồng mét theo chuỗi. Mỗi năm rừng mét của bà thu hoạch hàng nghìn cây, cho thu nhập hàng chục triệu đồng. Không những vậy, vào mùa hái măng còn cho gia đình bà Đoàn thu hoạch đều đặn.
Giá mét hiện tại là 18.000- 26.000 đồng/cây tùy kích thước và độ già. Đầu ra ổn định nên người dân không phải lo nghỉ nhiều. Muốn thu hoạch mét, người dân chỉ đến rừng chặt cây, bỏ cành rồi đưa đến một vài điểm tập kết cố định, lái thương sẽ đến tận nơi thu mua.
"Mỗi khi nhà có công việc lớn hoặc đóng học phí cho con, tôi chỉ cần chặt vài trăm cây đem bán là có tiền. Cây dễ trồng, không tốn thời gian cũng như công chăm sóc lại cho thu hoạch dài hạn, được giá khiến chúng tôi rất phấn khởi”, bà Đoàn chia sẻ.
Nhờ trồng cây mét, gia đình chị Lương Thị Nhung (56 tuổi, trú xã Tam Quang) từng bước thoát nghèo, dần có của ăn của để, con cái được học hành đến nơi đến chốn. Gia đình chị cũng như hàng chục hộ dân ví cây mét như “cây thoát nghèo”, là khoản tiết kiệm dài hạn, lúc cần tiền thì vào rừng “rút vốn”.
Bà Kha Thị Hiền- Chủ tịch UBND xã Tam Quang chia sẻ, cây mét là loại cây trồng một lần có thể thu hoạch cả đời. Đây là mô hình vừa đảm bảo thu nhập ổn định, vừa bảo vệ môi trường. Địa phương đang khuyến khích nhân rộng diện tích, hướng đến phát triển rừng bền vững. Không chỉ mang lại cuộc sống đủ đầy, tương lai cho người dân địa phương mà còn gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa và phát triển du lịch cộng đồng./.
