Nâng tầm xuất khẩu từ vùng trồng đến đóng gói
Sầu riêng hiện là cây trồng chủ lực mang lại giá trị kinh tế cao cho nông dân Lâm Đồng, với hơn 42.000 ha canh tác – chiếm 28% tổng diện tích cả nước. Điều đáng chú ý là Lâm Đồng đã thiết lập được hệ thống xuất khẩu bài bản, khi có tới 337 mã số vùng trồng và 53 cơ sở đóng gói được Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) phê duyệt. Tổng diện tích các vùng trồng đủ điều kiện xuất khẩu đạt hơn 13.000 ha, còn các cơ sở đóng gói có nhà xưởng đạt chuẩn lên tới gần 135.000 m².
Trong chuyến khảo sát thực địa tại Lâm Đồng vào tháng 7 vừa qua, đoàn công tác của GACC do ông Li Mingdong – Trưởng phòng Kiểm dịch Động - Thực vật (Hải quan Nam Ninh) và bà Wang Ying – chuyên gia kỹ thuật từ Hải quan Côn Minh – đã đánh giá rất cao chất lượng sầu riêng Lâm Đồng. Qua kiểm tra tại nhiều vùng trồng lớn và cơ sở đóng gói quy mô, đoàn ghi nhận các địa phương và doanh nghiệp thực hiện nghiêm túc yêu cầu kiểm dịch, truy xuất nguồn gốc, cũng như quản lý quy trình canh tác, bảo quản sau thu hoạch.
Ông Nguyễn Hoàng Phúc nhận định: “Chuyến công tác của phía Trung Quốc là minh chứng rõ ràng cho thấy, nếu làm bài bản từ đầu chuỗi đến cuối chuỗi, nông sản Việt hoàn toàn có thể chinh phục những thị trường khó tính. Điều quan trọng là chúng ta phải duy trì được sự ổn định về chất lượng và có sự giám sát đồng bộ giữa cơ quan quản lý và người dân.” Sự công nhận từ đối tác nhập khẩu không chỉ tạo thuận lợi cho các lô hàng xuất khẩu sầu riêng hiện tại mà còn mở ra cơ hội đàm phán thị trường lâu dài và sâu rộng hơn trong tương lai.
Theo ông Nguyễn Hoàng Phúc – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lâm Đồng, toàn bộ hệ thống từ vùng trồng đến đóng gói hiện nay đã được phân bổ rõ ràng theo địa bàn hành chính mới. "Khu vực Lâm Đồng cũ có 197 mã số vùng trồng trên diện tích hơn 8.000 ha và 37 cơ sở đóng gói. Bình Thuận cũ có 26 mã số với trên 1.300 ha và 12 cơ sở đóng gói, trong khi Đắk Nông cũ có 114 mã số vùng trồng với hơn 3.700 ha và 4 cơ sở đóng gói đạt chuẩn", ông Phúc thông tin. Cơ cấu này cho thấy sự lan tỏa của ngành hàng sầu riêng trên toàn tỉnh và khả năng phối hợp vùng để nâng cao năng lực xuất khẩu.
Duy trì mã số, truy xuất nguồn gốc theo chuẩn quốc tế
Không chỉ dừng ở việc cấp mã số, ngành nông nghiệp tỉnh còn siết chặt kiểm soát chất lượng thông qua hoạt động giám sát dư lượng hóa chất và sinh vật gây hại. Từ đầu tháng 6/2025 đến nay, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã tiến hành lấy 234 mẫu quả sầu riêng tại các vùng trồng để phân tích dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, Cadimi, chì, đồng thời giám định các sinh vật gây hại như rệp sáp.
Kết quả cho thấy 4 mẫu có nhiễm chì, nhưng đều trong ngưỡng cho phép; 6 vùng trồng có mẫu nhiễm Cadimi, trong đó có một mẫu vượt ngưỡng cho phép (0,074 mg/kg so với giới hạn 0,05 mg/kg). Ngay sau khi phát hiện, Chi cục đã yêu cầu chủ vùng trồng xác minh nguyên nhân, có biện pháp khắc phục và báo cáo lại kết quả xử lý. Ngoài ra, 6 mẫu được phát hiện có sinh vật gây hại, nhưng không ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiêu chuẩn xuất khẩu.
Ông Phúc cho rằng, kết quả này phản ánh hai vấn đề: “Một mặt, việc giám sát đang được thực hiện nghiêm túc và có hiệu quả cảnh báo sớm. Mặt khác, nó cho thấy cần tăng cường hướng dẫn người dân sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đúng kỹ thuật, đúng danh mục và tuân thủ nguyên tắc 4 đúng.” Chi cục hiện đang tiếp tục lấy mẫu đất, mẫu nước tại các vùng có dấu hiệu nhiễm để xác định nguyên nhân sâu xa và hướng dẫn biện pháp xử lý bền vững.
Từ giữa tháng 4 đến nay, Lâm Đồng đã giám sát chặt 76 vùng trồng đã được cấp mã số xuất khẩu. Các nội dung kiểm tra bao gồm nhật ký canh tác, vật tư nông nghiệp sử dụng và tình hình sinh vật gây hại. Nhờ duy trì tốt các tiêu chuẩn kỹ thuật và cập nhật đầy đủ hồ sơ, các vùng trồng đều được đánh giá đạt yêu cầu, đủ điều kiện tiếp tục xuất khẩu.
Cùng lúc, 38 vùng trồng và 10 cơ sở đóng gói khác cũng đang được giám sát để duy trì mã số hoặc chuẩn bị cấp mới. Việc này giúp tạo ra chuỗi cung ứng ổn định, hạn chế rủi ro bị cảnh báo hoặc trả hàng từ thị trường nhập khẩu. Các cơ sở đóng gói hiện nay đều áp dụng quy trình một chiều, kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, loại bỏ hoàn toàn chất bảo quản bị cấm như Vàng O – từng là nguyên nhân khiến nhiều lô hàng sầu riêng từ Việt Nam bị từ chối.
Theo ông Phúc, điểm mấu chốt để giữ vững và mở rộng thị trường chính là truy xuất nguồn gốc rõ ràng: “Mỗi trái sầu riêng xuất khẩu đều phải ‘có danh tính’, ghi nhận được nơi trồng, ngày thu hoạch, cơ sở đóng gói. Điều đó tạo lòng tin và minh bạch với người tiêu dùng cũng như cơ quan kiểm dịch nước bạn.”
Củng cố ý thức người trồng và doanh nghiệp để giữ thị trường bền vững
Sở Nông nghiệp và Môi trường Lâm Đồng đang khuyến cáo người dân tuân thủ nghiêm ngặt quy trình canh tác an toàn, không tự ý thay đổi giống, vật tư hay thời điểm thu hoạch nếu chưa có hướng dẫn từ chuyên môn. Đồng thời, ngành nông nghiệp cũng cảnh báo nguy cơ đứt gãy chuỗi liên kết nếu một bộ phận nông dân vì lợi ích trước mắt mà phá vỡ hợp đồng với doanh nghiệp.
Ông Nguyễn Hoàng Phúc nhấn mạnh: “Muốn phát triển bền vững, không thể làm ăn nhỏ lẻ, manh mún, mà cần sự đồng hành giữa doanh nghiệp, nông dân và nhà quản lý. Chỉ cần một vùng trồng vi phạm là có thể ảnh hưởng đến cả ngành hàng.” Sở cũng đã chỉ đạo tăng cường tuyên truyền, tập huấn cho các tổ hợp tác, HTX về cách sử dụng phân bón không chứa Cadimi và chì, tuyệt đối không sử dụng thuốc nằm ngoài danh mục được phép của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Việc duy trì chất lượng ổn định, đảm bảo an toàn thực phẩm và tuân thủ quy định kiểm dịch không chỉ giúp sầu riêng Lâm Đồng trụ vững tại thị trường Trung Quốc mà còn mở ra cơ hội khai thác các thị trường cao cấp khác như Hàn Quốc, Nhật Bản hay châu Âu. Con đường này không dễ, nhưng nếu kiên trì đi đúng hướng, nông sản Lâm Đồng hoàn toàn có thể chạm đến những mục tiêu xa hơn.
