Đây là chính sách quan trọng, nhằm mở rộng quyền lợi an sinh cho cả lao động nữ sinh con, lao động nam có vợ sinh con và người trực tiếp nuôi dưỡng trẻ sơ sinh.
Dưới đây là hướng dẫn cụ thể giúp người tham gia BHXH tự nguyện nhận trợ cấp thai sản nhanh chóng, đầy đủ và đúng quy định.
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ trong 60 ngày đầu sau khi sinh
Ngay sau khi sinh con, người tham gia cần nộp hồ sơ trong vòng 60 ngày kể từ ngày sinh. Nếu quá thời hạn, người tham gia phải làm văn bản giải trình gửi cơ quan BHXH khi nộp hồ sơ.
Hồ sơ cần chuẩn bị gồm: Bản sao giấy khai sinh hoặc giấy chứng sinh của con; Trường hợp đặc biệt: nếu thai chết lưu hoặc con mất sau khi sinh, cần có một trong các giấy tờ sau: Bản tóm tắt hồ sơ bệnh án hoặc giấy ra viện của người mẹ có ghi rõ tình trạng con mất; Giấy báo tử của con; Giấy xác nhận của UBND cấp xã (trường hợp con mất trong 24 giờ sau sinh).
Cách nộp hồ sơ: Người tham gia có thể chọn một trong ba hình thức thuận tiện:
- Trực tiếp tại cơ quan BHXH gần nhất;
- Trực tuyến qua Cổng Dịch vụ công quốc gia hoặc Cổng Dịch vụ công BHXH Việt Nam;
- Qua bưu điện bằng dịch vụ bưu chính công ích.
Sau khi tiếp nhận, cơ quan BHXH phải giải quyết trong vòng 5 ngày làm việc. Nếu hồ sơ chưa hợp lệ, cơ quan BHXH sẽ có văn bản phản hồi và nêu rõ lý do.
Bước 2: Đảm bảo đủ điều kiện để được hưởng trợ cấp
Để được hưởng chế độ thai sản, người tham gia BHXH tự nguyện phải đáp ứng điều kiện về thời gian đóng BHXH: Lao động nữ sinh con: đã đóng BHXH tự nguyện (hoặc kết hợp cả bắt buộc và tự nguyện) từ đủ 6 tháng trở lên trong vòng 12 tháng trước khi sinh.
Lao động nam có vợ sinh con: cũng phải có tối thiểu 6 tháng đóng BHXH trong 12 tháng trước thời điểm vợ sinh con.
Trường hợp đặc biệt: nếu chỉ có người mẹ tham gia BHXH mà mẹ mất sau sinh, người cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng trẻ sơ sinh sẽ được hưởng trợ cấp thai sản thay.
Bước 3: Nhận quyết định hưởng và quyền lợi tương đương BHXH bắt buộc
Khi hoàn tất hồ sơ và đáp ứng điều kiện, người tham gia sẽ nhận được Quyết định hưởng trợ cấp thai sản do cơ quan BHXH ban hành.
Người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng quyền lợi tương đương người đóng BHXH bắt buộc, bao gồm cả mức trợ cấp và thời gian nghỉ hưởng chế độ thai sản theo Luật BHXH năm 2024.
Đặc biệt, toàn bộ quá trình làm thủ tục là hoàn toàn miễn phí, người dân không phải nộp bất kỳ khoản lệ phí nào.
Cơ sở pháp lý
Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024; Nghị định số 158/2025/NĐ-CP của Chính phủ hướng dẫn chi tiết thi hành Luật BHXH; Quyết định số 863/QĐ-BNV ngày 1/7/2025 của Bộ Nội vụ.
Chính sách mới này thể hiện sự nhân văn và bao quát của hệ thống an sinh xã hội, giúp mọi người dân – dù làm việc tự do hay không có hợp đồng lao động – vẫn được đảm bảo quyền lợi thai sản, qua đó khuyến khích tham gia BHXH tự nguyện, hướng tới mục tiêu an sinh xã hội toàn dân.
