Nhằm cung cấp thông tin về định hướng, giải pháp thực hiện Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi), đồng thời rà soát một số nội dung liên quan đến Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật trong lĩnh vực môi trường. Mục tiêu là đánh giá thực trạng áp dụng các quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện hành trong xử lý chất thải, chỉ ra những khó khăn, vướng mắc và đề xuất giải pháp hoàn thiện cơ chế, chính sách. Sáng 29/8, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội khóa XV phối hợp Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức hội thảo “Hoàn thiện quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật và đơn giá, định mức kinh tế - kỹ thuật trong lĩnh vực môi trường”.
Phát biểu tại Hội thảo, ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội nhấn mạnh, quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật và định mức kinh tế kỹ thuật giữ vai trò then chốt trong quản lý môi trường. Đây không chỉ là công cụ pháp lý quan trọng để bảo vệ môi trường, bảo đảm lợi ích cộng đồng, mà còn là thước đo kỹ thuật nhằm đánh giá chất lượng môi trường và kiểm soát ô nhiễm. Trên thế giới, hệ thống quy chuẩn ngày càng được siết chặt, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và bảo vệ hệ sinh thái.
Tại Việt Nam, hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật thời gian qua đã được chú trọng hoàn thiện, tiệm cận chuẩn mực quốc tế và đáp ứng yêu cầu hội nhập. Việc xây dựng và ban hành định mức kinh tế kỹ thuật cũng được đẩy mạnh, tạo nền tảng cho việc xác định giá dịch vụ, lập dự toán ngân sách, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, chất lượng dịch vụ công, đồng thời làm cơ sở pháp lý cho công tác đấu thầu ở cả trung ương và địa phương.
Theo các chuyên gia, việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật và định mức kinh tế kỹ thuật trong lĩnh vực môi trường là yêu cầu cấp thiết. Đây cũng là một trong những điều kiện tiên quyết để hàng Việt Nam nâng cao sức cạnh tranh, có thể tiếp cận các thị trường khó tính, đồng thời bảo đảm mục tiêu phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường.
Trong bối cảnh yêu cầu bảo vệ môi trường ngày càng cao, việc xây dựng một hệ thống quy chuẩn và định mức hợp lý không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội. Nếu đầy đủ, rõ ràng và khả thi, hệ thống này sẽ giúp doanh nghiệp giảm chi phí tuân thủ, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.
Thực tế hiện nay, mặc dù hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kinh tế - kỹ thuật về môi trường ở Việt Nam đã từng bước hoàn thiện, song vẫn còn một số hạn chế.
Chia sẻ về vấn đề này, đại diện VCCI, cho biết: Mặc dù hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kinh tế - kỹ thuật về môi trường đã từng bước hoàn thiện, song
Đơn cử như ở một số lĩnh vực mới như phát thải khí nhà kính, quản lý carbon, kinh tế tuần hoàn… chưa có quy chuẩn đầy đủ; một số quy chuẩn ban hành chưa thật sự cần thiết, gây phát sinh chi phí không đáng có; nhiều chỉ tiêu kỹ thuật bị phản ánh là quá nghiêm ngặt, vượt xa thực tiễn sản xuất; một số yêu cầu công nghệ, môi trường còn quá cao so với trình độ hiện hành trong và ngoài nước
Bên cạnh đó, thời gian chuyển tiếp thực hiện quy chuẩn chưa hợp lý, gây thiếu ổn định trong kinh doanh; Suất vốn đầu tư chưa dự phòng các tình huống phát sinh; định mức dịch vụ môi trường còn chưa phù hợp thực tế.
Từ thực tiễn đó, đại diện VCCI đề xuất bổ sung nhanh các quy chuẩn, tiêu chuẩn còn thiếu cho lĩnh vực mới, ưu tiên các vấn đề biến đổi khí hậu, giảm phát thải, tín chỉ carbon, kinh tế tuần hoàn. Đảm bảo tính cần thiết khi ban hành quy chuẩn, tránh chồng chéo hoặc áp dụng nhiều biện pháp cho cùng một vấn đề. Mở rộng tham vấn các đối tượng chịu tác động, đặc biệt là doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng, để quy chuẩn sát thực tiễn và khả thi hơn.
Đồng thời, thiết lập chỉ tiêu kỹ thuật hợp lý, chỉ tập trung vào an toàn sức khỏe, môi trường; giá trị giới hạn cần dựa trên đánh giá khoa học và thông lệ quốc tế. Hoàn thiện định mức kinh tế - kỹ thuật, tính đúng, đủ chi phí, định kỳ cập nhật để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ và duy trì chất lượng dịch vụ.
Trước những ý kiến của các chuyên gia tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho biết, Bộ đã thực hiện tốt trách nhiệm của ngành trong việc xây dựng, ban hành 27/31 quy chuẩn quốc gia trong kế hoạch 2021-2025, 04 quy chuẩn quốc gia còn lại sẽ dự kiến ban hành hoàn thành trong năm 2025; đồng thời, các định mức kinh tế kỹ thuật lĩnh vực môi trường ban hành đã được cơ quan trung ương và địa phương áp dụng trên phạm vi cả nước.
Bên cạnh các kết quả đạt được trong thời gian qua, việc hoàn thiện các tiêu chuẩn, quy chuẩn và định mức kinh tế - kỹ thuật lĩnh vực môi trường thời gian tới cần tiếp tục triển khai có hiệu quả hơn nhằm thực hiện tốt hơn nữa công tác bảo vệ môi trường. Theo đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục rà soát nhóm tiêu chuẩn về chất lượng môi trường xung quanh và tiêu chuẩn về chất thải, ban hành Kế hoạch xây dựng tiêu chuẩn; một số quy chuẩn về môi trường liên quan đến chất lượng sản phẩm hàng hóa (như các lò đốt chất thải, lò hơi sử dụng chất thải...); nhóm quy chuẩn áp dụng cho loại hình sản xuất có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường ở mức độ cao thuộc đối tượng phải áp dụng công nghệ hiện có tốt nhất sẽ khẩn trương được nghiên cứu xây dựng và ban hành.
Bộ cũng tiếp tục đẩy mạnh việc tiếp cận xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn Việt Nam theo hướng hài hòa với hệ thống tiêu chuẩn khu vực, tiêu chuẩn của các tổ chức quốc tế đối với một số lĩnh vực như tái chế và tái sử dụng chất thải, đối với các sản phẩm thân thiện với môi trường, giúp doanh nghiệp, nhà sản xuất nâng cao trình độ khoa học công nghệ, cập nhật được các xu hướng mới của thế giới để tiếp cận và đáp ứng nhu cầu thị trường.
Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ thường xuyên rà soát, bổ sung các văn bản quy định về định mức kinh tế - kỹ thuật trong hoạt động quan trắc môi trường để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ giữa Luật, Nghị định, Thông tư và các văn bản chuyên ngành. Bộ sẽ sớm ban hành đầy đủ hệ thống định mức kinh tế - kỹ thuật cho tất cả loại hình quan trắc môi trường, phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm của Bộ và cũng là căn cứ để địa phương tham khảo áp dụng.
