TP.HCM đang đẩy mạnh chương trình chuyển đổi giao thông xanh, hướng đến mục tiêu điện hóa phương tiện, giảm phát thải và bảo vệ môi trường. Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM (HIDS) vừa gửi UBND TP báo cáo tổng hợp góp ý từ các chuyên gia và các doanh nghiệp trong hệ sinh thái xe điện, bao gồm nhà sản xuất, kinh doanh, nền tảng công nghệ, đơn vị tài chính, hạ tầng và năng lượng. Hầu hết ý kiến đều thống nhất về tính cấp thiết của việc chuyển đổi, đồng thời khẳng định sẵn sàng đồng hành cùng thành phố trong quá trình triển khai.
Một trong những nội dung nhận được nhiều sự quan tâm là Đề án “Chuyển đổi xe 2 bánh từ xăng sang điện cho toàn bộ tài xế công nghệ và giao hàng”. Các chuyên gia đánh giá đối tượng áp dụng của đề án là hợp lý, nếu thực hiện thành công sẽ tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực và góp phần định hình hình ảnh giao thông xanh của thành phố.
Tuy nhiên, bên cạnh sự ủng hộ, các doanh nghiệp vận hành nền tảng công nghệ cũng đưa ra kiến nghị về lộ trình chuyển đổi. Họ cho rằng, cần ít nhất 5 năm khuyến khích tài xế tự nguyện chuyển sang xe điện trước khi áp dụng các biện pháp hành chính, nhằm đảm bảo tính khả thi và tránh gây xáo trộn lớn cho sinh kế của người lao động.
Ngoài ra, việc áp dụng quy định hạn chế hoặc cấm ký hợp đồng mới với tài xế dùng xe xăng cũng được đề nghị cần có cơ sở pháp lý chặt chẽ, để tránh nguy cơ cạnh tranh không lành mạnh hoặc hình thành thế độc quyền. Về hỗ trợ tài chính, doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh xe điện đề xuất nhiều phương án như trợ cấp trực tiếp, miễn giảm thuế và phí, cho vay ưu đãi không cần thế chấp hoặc kết nối với nền tảng gọi xe để trừ tiền vay trực tiếp từ thu nhập hàng ngày của tài xế.
Các nền tảng công nghệ cũng cam kết đưa ra gói hỗ trợ vay không cần vốn đối ứng, chia sẻ rủi ro với tổ chức tín dụng, áp dụng chính sách chia sẻ doanh thu ưu đãi, đồng thời hỗ trợ đào tạo nâng cao kỹ năng và xử lý xe xăng cũ cho tài xế. Các tổ chức tài chính bày tỏ sẵn sàng cung cấp các gói vay trả góp với lãi suất thấp cùng những hình thức vay linh hoạt khác.
Một vấn đề khác được các bên đồng loạt nhấn mạnh là hạ tầng sạc và tiêu chuẩn kỹ thuật cho xe điện. Không ít ý kiến lo ngại tình trạng “xe điện hóa nhưng điện không sạch”, đồng nghĩa với việc tác động môi trường chưa được giải quyết triệt để. Vì vậy, nhóm doanh nghiệp năng lượng và hạ tầng đề xuất phát triển mạng lưới sạc theo tiêu chuẩn an toàn, đồng thời kết hợp sử dụng điện mặt trời để đảm bảo nguồn năng lượng xanh.
Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh xe điện mong muốn sớm ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia cho cả xe điện và hạ tầng sạc, vừa tạo sự yên tâm cho nhà đầu tư, vừa khuyến khích tái chế pin. Các nền tảng cũng đề nghị chuẩn hóa hạ tầng sạc và mở rộng ưu đãi cho cả xe hybrid.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp trong lĩnh vực pin, trạm sạc và xử lý pin thải loại mong muốn được đầu tư nhà máy tại TP.HCM với các ưu đãi phù hợp. HIDS cho rằng, để đảm bảo an toàn và bền vững, cần có chính sách toàn diện, kèm yêu cầu kỹ thuật bắt buộc đối với việc thu hồi, tái chế và xử lý pin sau sử dụng.
Từ các ý kiến thu thập được, HIDS kiến nghị Sở Xây dựng đẩy nhanh tiến độ những dự án đã được phê duyệt, đặc biệt là điện hóa xe buýt và sử dụng năng lượng xanh toàn thành phố. Viện sẽ phối hợp cùng các đơn vị liên quan xây dựng lộ trình cụ thể, hoàn thiện phương án phủ xanh 100% phương tiện tại các khu vực phát thải thấp như Cần Giờ và Côn Đảo. Đồng thời, HIDS sẽ bổ sung kết quả từ các hội thảo, khảo sát ý kiến tài xế xe xăng về khó khăn và thách thức khi chuyển đổi để có cơ sở điều chỉnh đề án phù hợp.
Trong suốt quá trình triển khai, HIDS nhấn mạnh tầm quan trọng của việc làm rõ cơ sở pháp lý, thủ tục, thẩm quyền và trách nhiệm thực hiện của từng chính sách. Dự kiến, báo cáo hoàn chỉnh sẽ được trình UBND TP.HCM trong tháng 9, mở đường cho những bước đi mạnh mẽ hơn trong hành trình đưa giao thông thành phố tiến gần hơn tới mục tiêu phát thải thấp, bền vững và thân thiện với môi trường.
