Trong bối cảnh nền kinh tế đứng trước thách thức cán đích mục tiêu tăng trưởng trên 8% vào cuối năm, yêu cầu về dòng vốn tín dụng và các nguồn lực tài chính cho doanh nghiệp ngày càng trở nên cấp thiết. Các chuyên gia cho rằng, chính sách tiền tệ cần được điều hành linh hoạt, thận trọng và phải tạo ra “đệm an toàn” đủ lớn để vừa hỗ trợ tăng trưởng, vừa kiểm soát rủi ro vĩ mô.
GS.TS Trần Thọ Đạt (Đại học Kinh tế quốc dân) nhấn mạnh, điều hành tiền tệ cần tuân theo “tam giác mục tiêu”: ổn định tỷ giá, kiểm soát lạm phát và duy trì lãi suất cho vay ở mức hợp lý. Với các lĩnh vực ưu tiên, lãi suất cho vay cần được giữ quanh mức 6 - 7%/năm, nhằm giúp doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu giảm bớt gánh nặng chi phí vốn. Để đạt hiệu quả lan tỏa, chính sách tiền tệ không thể tách rời mà phải gắn kết với chính sách tài khóa, tạo sự liên thông và đồng bộ trong toàn bộ hệ thống.
Trên thực tế, chính sách tài khóa chủ động, đặc biệt là giải ngân vốn đầu tư công, đang được kỳ vọng đóng vai trò dẫn dắt. Nếu tập trung vào những công trình có chất lượng cao như hạ tầng logistics, năng lượng tái tạo hay chuyển đổi số, thì nguồn vốn công không chỉ kích thích đầu tư tư nhân mà còn nâng cao tổng cầu mà không làm gia tăng áp lực lạm phát. Theo GS.TS Đạt, đây là giải pháp giúp ổn định vĩ mô trong ngắn hạn, đồng thời định hướng dòng vốn vào các ngành tạo giá trị gia tăng cao, thúc đẩy năng suất lao động và sức cạnh tranh dài hạn.
Những lĩnh vực được khuyến nghị ưu tiên vốn là công nghiệp chế biến, chế tạo công nghệ cao, công nghiệp hỗ trợ, kinh tế số, năng lượng sạch và logistics. Đây là những ngành có khả năng lan tỏa mạnh về công nghệ, qua đó đóng góp cho việc nâng năng suất nhân tố tổng hợp (TFP).
Cùng với đó, cần có các cơ chế tín dụng ưu đãi, từ lãi suất, thời hạn vay cho đến bảo lãnh tín dụng, dành riêng cho các dự án xanh, dự án chuyển đổi số và hoạt động gắn với đổi mới sáng tạo. Việc ứng dụng công nghệ, nhất là dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo trong thẩm định, cũng được khuyến nghị để mở rộng khả năng tiếp cận vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Để tạo đột phá trong sản xuất và dịch vụ, chuyên gia cho rằng cần kết nối chính sách tài chính với chính sách khoa học - công nghệ. Một phần vốn đầu tư công cũng như tín dụng ưu đãi nên được phân bổ cho các dự án nghiên cứu - phát triển (R&D), quỹ đầu tư mạo hiểm hay trung tâm đổi mới sáng tạo. Song song, phát triển ngân hàng số, ví điện tử và tài chính vi mô sẽ góp phần hỗ trợ khu vực kinh tế phi chính thức, qua đó mở rộng tiêu dùng và đầu tư trong xã hội.
Bước sang giai đoạn từ năm 2026, đề xuất nâng tỷ trọng tín dụng cho năm lĩnh vực ưu tiên - nông nghiệp, xuất khẩu, SME, công nghiệp hỗ trợ và công nghệ cao, từ mức 26 - 28% hiện tại lên 32 - 35% tổng dư nợ vào cuối 2026, đồng thời tiếp tục tăng đều mỗi năm cho đến 2030. Cùng với đó, trái phiếu xanh, hiện chỉ chiếm 1% tổng giá trị phát hành, được kỳ vọng sẽ chiếm tới 10 - 12% vào năm 2030, còn tín dụng xanh dự kiến đạt 15% tổng dư nợ toàn hệ thống.
Không chỉ dừng ở tín dụng, vốn dành cho R&D và đổi mới sáng tạo cũng cần được nâng mạnh, từ mức 0,5% GDP hiện nay lên 1% GDP vào năm 2028 và 1,5% GDP vào 2030. Với hạ tầng logistics và năng lượng sạch, tỷ trọng vốn đầu tư công sẽ được đề xuất tăng từ 21% lên 30% trong giai đoạn 2026 - 2030, ưu tiên cho các dự án liên kết vùng, cảng biển và năng lượng tái tạo, với sự tham gia của cả ngân sách nhà nước, PPP và vốn quốc tế.
Dù vậy, GS.TS Trần Thọ Đạt cũng lưu ý rằng việc dồn vốn vào những lĩnh vực động lực cần đi kèm cơ chế giám sát chặt chẽ để hạn chế rủi ro đạo đức và tránh sự lệ thuộc quá mức vào một số ngành. Chỉ khi cân bằng được giữa hỗ trợ tăng trưởng và kiểm soát an toàn hệ thống, chính sách vốn mới thực sự phát huy hiệu quả, giúp kinh tế đạt được cả mục tiêu trước mắt lẫn lợi ích dài hạn.
