Tăng trưởng xanh, phát triển bền vững là yêu cầu tất yếu, không thể thiếu và là xu thế chung mà tất cả mọi quốc gia trên thế giới đều mong muốn đạt tới. Nhận thức rõ điều này, Thủ tướng Chính phủ đã có những cam kết rất mạnh mẽ tại COP26 khẳng định mong muốn của Việt Nam đạt được sự thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường, và công bằng về xã hội.
Để đạt được mục tiêu về tăng trưởng xanh đòi hỏi phải huy động toàn bộ sức mạnh của cả hệ thống chính trị cũng như cộng đồng doanh nghiệp trong đó có doanh nghiệp FDI. Có thể nói trong suốt thời gian qua, đặc biệt là giai đoạn hiện nay, doanh nghiệp FDI đóng vai trò rất quan trọng trong sự phục hồi và tăng trưởng kinh tế, thực hiện phát triển bền vững bao trùm, trong đó có tăng trưởng xanh. Doanh nghiệp FDI không chỉ giúp tạo ra sự thay đổi về nhận thức, giúp tạo ra nguồn lực, kinh nghiệm để quản trị, công nghệ trang thiết bị hiện đại thực hiện các mục tiêu tăng trưởng xanh trong sản xuất. Đồng thời hợp tác, đồng hành cùng các doanh nghiệp trong nước chung tay góp sức vì sự nghiệp tăng trưởng xanh chung.
Chia sẻ về vấn đề này tại Tọa đàm: "Doanh nghiệp FDI trong tăng trưởng xanh của Việt Nam" do Cổng thông tin Chính phủ tổ chức, ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục đầu tư nước ngoài Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) cho biết: Có thể nói, trong thời gian qua, sự đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp FDI là rất lớn. Cho đến nay, theo tính toán của chúng tôi, khu vực doanh nghiệp bao gồm doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước đã đầu tư khoảng 9 tỷ USD trong các lĩnh vực liên quan đến tăng trưởng xanh, phát triển xanh như là năng lượng tái tạo, hay là đầu tư các trang thiết bị phục vụ cho kinh tế xanh. Con số này chiếm khoảng 2% GDP và bình quân tăng trưởng trong suốt 2 năm vừa qua đạt mức độ tăng trưởng khá cao, tức là 10-13%. Đây là một trong những tín hiệu rất tốt. Cộng đồng doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp FDI đã giúp tạo nên sự thay đổi hành vi trong việc sản xuất, tiêu dùng, kinh doanh, góp phần thực hiện mục tiêu về tăng trưởng xanh.
Bên cạnh đó, ông Nguyễn Anh Tuấn cũng thẳng thắn chỉ ra những khó khăn, thách thức của doanh nghiệp FDI đang gặp phải. Theo đó, khó khăn đối với doanh nghiệp FDI xuất phát từ nhiều khía cạnh. Đặc biệt, không chỉ khó khăn đối với doanh nghiệp FDI đâu mà còn khó khăn với doanh nghiệp trong nước, mà khó khăn với doanh nghiệp trong nước nhiều hơn. Những khó khăn này có phần liên quan đến trách nhiệm của Chính phủ trong việc tạo cơ chế chính sách, tạo môi trường khuyến khích, phát triển, nuôi dưỡng đầu tư sản xuất, kinh doanh phục vụ cho mục tiêu phát triển xanh. Vì vậy, Chính phủ sẽ cần tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành rà soát, đảm bảo rằng khung khổ pháp lý thực sự thuận lợi, có tính khuyến khích. Trong đó, cần tìm ra cơ chế chính sách ưu đãi thực sự thiết thực, đúng và trúng để hỗ trợ doanh nghiệp thay đổi nhận thức và thực hiện một cách có hiệu quả trong việc sản xuất kinh doanh theo hướng xanh.
Mặt khác, về phía doanh nghiệp, xuất phát từ nội tại, có khó khăn, đặc biệt với các doanh nghiệp trong nước. Đầu tiên là tư duy. Tư duy của doanh nghiệp về việc đầu tư sản xuất kinh doanh theo hướng xanh cho đến bây giờ chưa trở thành nhận thức tự thân và cần thiết phải thay đổi.
Thứ hai là khó khăn liên quan đến nguồn lực và công nghệ. Hiện, doanh nghiệp nước ngoài có nhu cầu thực hiện sản xuất xanh, đó là một yêu cầu theo đúng tiêu chuẩn liên quan ESG. Đó là yêu cầu của các nền kinh tế phát triển, như EU, Hoa Kỳ. Đáp ứng những yêu cầu đó thì các sản phẩm của mình mới tiếp cận được thị trường.
Thứ ba, khó khăn đối với các doanh nghiệp là nguồn nhân lực. Cho đến giờ chúng ta vẫn đánh giá nguồn nhân lực bao giờ cũng đóng vai trò là trung tâm, chủ thể, động lực của sự phát triển, không chỉ của các quốc gia mà kể cả các doanh nghiệp. Chúng ta cần phải đào tạo ra nguồn nhân lực thực sự chất lượng cao, đặc biệt có tư duy nhận thức trong việc thực hiện sản xuất kinh doanh theo hướng xanh.
Ông Nguyễn Anh Tuấn bày tỏ sự tin tưởng, nếu giải quyết được tất cả vấn đề trên, các khó khăn của doanh nghiệp sẽ được giải tỏa. Đồng thời, ông cũng tin rằng, các doanh nghiệp nước ngoài sẽ đồng hành cùng các doanh nghiệp trong nước trong việc đóng góp cho thành công của mục tiêu tăng trưởng xanh.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Quang Vinh, Phó Chủ tịch VCCI, Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp vì sự Phát triển Bền vững Việt Nam (VBCSD) cho hay, theo thống kê của Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững, mỗi năm kinh tế tuần hoàn tạo ra khoảng 4-5 nghìn tỷ đô và tạo ra rất nhiều công ăn việc làm mới thông qua các mô hình kinh doanh mới. Vì vậy, làm thế nào để các doanh nghiệp Việt Nam và các doanh nghiệp FDI đang hoạt động ở Việt Nam chớp được cơ hội này? Thứ nhất là nhận thức của các doanh nghiệp, đặc biệt là của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, thậm chí siêu nhỏ, về phát triển bền vững nói chung, về tăng trưởng xanh và những vấn đề về kinh doanh có trách nhiệm… là rất thấp.
Một điểm nữa khó khăn cho doanh nghiệp chính là nguồn tài chính xanh. "Nguồn lực ở đây ngoài nguồn lực con người, còn tài lực nữa. Chúng ta đang đứng trước cơ hội được hỗ trợ của cộng đồng quốc tế về tài chính xanh, chúng ta phải có những doanh nghiệp xanh".
Hiện tại, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cùng Bộ KH&ĐT và các bộ, ngành liên quan đang phối hợp để đưa ra quy định về thế nào là doanh nghiệp xanh để đáp ứng được những khoản tài chính xanh, đầu tư xanh cho doanh nghiệp. Đó vừa là cơ hội, vừa là thách thức.
"Điểm quan trọng nữa là hành lang pháp lý. Từ trước đến nay, tôi thấy là Bộ KH&ĐT, Bộ TN&MT và các bộ ngành luôn cố gắng đưa ra các chương trình rất rõ ràng, hành động rõ ràng rồi đưa ra lộ trình rõ ràng. Do đó, ông Vinh cho rằng, Chính phủ và các bộ ngành liên quan cần phải cải thiện nhiều hơn nữa, chuyển động nhanh hơn nữa để có thể nắm bắt được, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp trong bối cảnh mới này", ông Vinh nói.
Bên cạnh đó, ông Vinh cũng nhấn mạnh, vai trò của các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, nhất là những tập đoàn lớn, tập đoàn đa quốc gia đầu tư trong lĩnh vực sản xuất xanh, tiêu dùng xanh, bền vững là hết sức quan trọng vì họ đóng vai trò dẫn dắt và quản trị vấn đề này, thông qua chuỗi giá trị và chuỗi cung ứng./.
