Tháng 7 là thời điểm cam sành vào chính vụ ở Vĩnh Long. Những năm trước, đây là lúc nhà vườn tất bật thu hoạch, mong chờ giá cao. Nhưng năm nay, niềm vui ấy không còn.
Cam rớt giá vì đâu?
Theo ghi nhận thực tế, giá cam sành hiện chỉ còn 4.000 – 7.000 đồng/kg, loại nhỏ và cam chua có nơi chỉ bán được 3.000 đồng/kg. Trong khi đó, chi phí chăm sóc vườn cam thì không hề rẻ từ phân bón, thuốc trừ sâu đến công lao động đều tăng. Bán cả vườn cam cũng không đủ trả tiền đầu tư, chưa nói đến tiền thuê người hái.
Nguyên nhân đầu tiên là do quá nhiều nơi cùng vào vụ cam khiến nguồn cung vượt cầu. Nhưng sâu xa hơn, sản xuất cam ở Vĩnh Long vẫn còn nhỏ lẻ, chưa có vùng trồng quy hoạch rõ ràng, thiếu sự liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp. Nhiều vườn chưa đạt chuẩn an toàn (VietGAP), khó vào siêu thị hay xuất khẩu.
Chị Nguyễn Thị Bích Liên – một thương lái tại chợ đầu mối Bình Điền cho biết: “Cam sành năm nay quá nhiều, mà chất lượng không đồng đều, hàng đẹp thì còn bán được giá, còn cam nhỏ, cam chua thì rất khó bán. Người tiêu dùng giờ kỹ tính hơn nhiều.”
Còn theo ông Lê Văn Trung – Chủ nhiệm hợp tác xã nông nghiệp tại xã Mỹ Hòa cho biết: “Không có vùng trồng quy hoạch, nông dân mạnh ai nấy trồng. Đầu ra phụ thuộc vào thương lái, gặp thời điểm dư hàng là coi như xong.”
Trong khi đó, người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến chất lượng và nguồn gốc nông sản. Cam sành Vĩnh Long dù ngon nhưng thiếu thương hiệu, không có tem truy xuất, nên không cạnh tranh được với các loại cam khác.
Nhiều hộ dân vì lỗ vốn liên tiếp đã quyết định chặt bỏ vườn cam, chuyển sang trồng cây khác. Có vườn cam quá già, sâu bệnh nhiều, muốn phục hồi thì tốn kém, đầu tư tiếp cũng rủi ro. Nhiều người chán nản, bỏ luôn cả đất.
Hướng đi mới cho cam sành
Thực tế, cam sành Vĩnh Long vẫn có chất lượng tốt và được người tiêu dùng ưa chuộng. Vấn đề nằm ở cách trồng, cách làm thương hiệu và tổ chức bán hàng.
Theo bà Vũ Nam Phương – Chuyên gia nông nghiệp, nhận định: “Cam sành Vĩnh Long có tiềm năng về chất lượng và sản lượng. Vấn đề là phải thay đổi cách làm: từ sản xuất manh mún sang liên kết quy mô; từ bán trái tươi sang phát triển chuỗi giá trị; từ phụ thuộc thương lái sang chủ động thị trường.”
Năm 2025 được kỳ vọng là bước ngoặt với nhiều giải pháp tái cấu trúc ngành cam sành tại địa phương. Một số hướng đi đang được chính quyền, doanh nghiệp và nông dân phối hợp triển khai như: Quy hoạch vùng trồng tập trung, áp dụng mô hình nông nghiệp công nghệ cao; Xây dựng thương hiệu "Cam sành Vĩnh Long" với mã QR truy xuất, nhãn mác rõ rang; Liên kết chuỗi giá trị, đưa doanh nghiệp vào cuộc từ khâu canh tác đến tiêu thụ; Hướng đến chứng nhận VietGAP, GlobalGAP để mở đường vào siêu thị, xuất khẩu.
Với sự vào cuộc đồng bộ từ chính quyền đến người dân và doanh nghiệp, cam sành Vĩnh Long kỳ vọng sẽ từng bước lấy lại vị thế, không còn là “trái đắng” mà trở lại là “trái ngọt” của vùng đất phù sa màu mỡ miền Tây.
Câu chuyện cam sành Vĩnh Long rớt giá không còn là chuyện nhất thời. Đằng sau đó là những bất cập trong sản xuất, tổ chức thị trường và tư duy làm nông. Nếu không có giải pháp căn cơ, không chỉ người dân mất thu nhập, mà cả ngành cam sành cũng sẽ đánh mất cơ hội phục hồi và phát triển bền vững trong tương lai.
