Với diện tích hơn 2.100 ha, Xã Ya Tờ Mốt là địa bàn trọng điểm về cây lúa ở huyện Ea Súp. Ở đây, lúa được xem là cây trồng chủ lực mang lại thu nhập khá cho người dân. Thời điểm hiện tại, người dân trên địa bàn xã đã thu hoạch được khoảng 70% diện tích, những khu vực chưa gặt chủ yếu là lúa ST24, ST25.
Ông Vũ Đại Lượng, Chủ tịch UBND xã cho biết: “Năm nay, thời tiết thuận lợi, cây lúa phát triển tốt. Năng suất đạt 7 tấn/ha. Sản lượng lúa người dân thu hoạch được thương lái tới thu mua với giá 6.500 – 7.000 đồng/kg. Tuy nhiên, trên địa bàn xã chưa có cơ sở chế biến lúa gạo”.
Trong mùa khô năm 2024, đa phần diện tích lúa trong quy hoạch của địa phương cơ bản được bảo đảm nước tưới. Tình trạng thiếu nước cục bộ chỉ xuất hiện ở những ruộng cao hoặc ở khu vực cuối kênh mương. Hơn 60% diện tích lúa đã được thu hoạch tính đến thời điểm này. Năng suất bình quân đạt 6,7 – 7 tấn/ha, có nơi đạt đến 10 tấn/ha. Vụ thu hoạch lúa đông xuân 2023-2024 tại Ea Súp được đánh giá là thành công.
Ông Nguyễn Bá Bân - Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) huyện Ea Súp cho biết trong vụ đông xuân 2023 - 2024, toàn huyện gieo trồng 7.157 ha lúa nước. Các giống lúa cho năng suất cao và hiệu quả như Đài Thơm 8, TBR39, TBR225, OM5451, RVT, ST24, ST25 được nhiều nông dân trên địa bàn huyện sử dụng. Bên cạnh đó, ngành nông nghiệp còn chủ động phối hợp với Chi nhánh Thủy lợi Ea Súp (thuộc Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đắk Lắk) tổ chức công tác điều tiết hợp lý và hướng dẫn nông dân sử dụng nước tiết kiệm.
Theo quy hoạch, huyện Ea Súp có diện tích đất trồng lúa là trên 10.783 ha. Trong đó, 7.200 ha là đất chuyên trồng lúa nước. Các xã có diện tích trồng lúa hai vụ lớn nhất là: Ya Tờ Mốt, Ea Rốk, Ea Lê, Ea Bung và Cư M’lan. Cư Kbang cũng là xã có trên 1.168 ha diện tích trồng lúa, tương đối lớn nhưng chỉ trồng được một vụ trong mùa mưa do chưa có hệ thống thủy lợi phục vụ sản xuất.
Thời gian qua, huyện Ea Súp đã triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp để xây dựng, phát triển vùng lúa gạo, xây dựng thương hiệu lúa gạo huyện Ea Súp trên cơ sở hướng tới liên kết "4 nhà". Trong đó, tập trung vào giống, khoa học công nghệ, tổ chức sản xuất quy mô lớn, sản xuất theo chuỗi giá trị và ký kết hợp đồng tiêu thụ với các doanh nghiệp (DN) bằng những dòng gạo chất lượng cao, đáp ứng thị hiếu thị trường.
Lúa gạo ở Ea Súp có nhiều điều kiện thuận lợi về mặt thổ nhưỡng, khí hậu phù hợp; nông dân có nhiều kinh nghiệm trong sản xuất lúa… nên có chất lượng tốt, hương vị đặc trưng so với các địa phương khác trong tỉnh. Ngoài ra, hệ thống thủy lợi được mở rộng, đầu tư sửa chữa, nâng cấp hằng năm giúp cho việc sản lượng được duy trì ổn định. Các thương lái, DN đánh giá cao lúa Ea Súp vì những yếu tố này.
Từ năm 2018, huyện đã triển khai được một số chương trình như: Dự án xây dựng cánh đồng mẫu lớn quy mô 170 ha trên địa bàn các xã: Ea Lê, Ea Bung và xã Ea Rốc và sản xuất lúa thương phẩm chất lượng cao theo chuỗi liên kết sử dụng giống lúa TBR 225; Dự án sản xuất lúa theo chuỗi liên kết có 600 hộ dân tham gia; Chuỗi liên kết sản xuất lúa tại hai xã Ya Tờ Mốt và Ea Bung có quy mô 170 ha.
Ngoài ra, huyện còn xây dựng mô hình sản xuất lúa có chứng nhận VietGAP cho các hợp tác xã (HTX) sản xuất lúa trên địa bàn huyện. Đồng thời, tổ chức các hội thảo, tham quan đánh giá, hội nghị tổng kết dự án nhằm kết nối người sản xuất với DN thu mua nông sản. Trong năm 2023, huyện đã xây dựng Dự án phát triển chuỗi giá trị lúa, gạo với chế biến sâu sản phẩm bún, phở khô ở HTX Giảm nghèo Ea Súp.
Trên hành trình, xây dựng thương hiệu Gạo Ea Súp gắn với địa lý, còn tồn tại một số “nút thắt” cần tháo gỡ cần được tháo gỡ. Trước tiên là mối liên kết còn lỏng lẻo, không gắn kết được lợi ích và trách nhiệm lâu dài giữa DN và hộ sản xuất trong các HTX.
Bên cạnh đó, việc tiếp cận các chính sách hỗ trợ cho các tổ chức, cá nhân trong liên kết sản xuất vẫn còn khó khăn. Giải quyết được những trở ngại này, cây lúa Ea Súp sẽ vươn xa hơn nữa, góp phần thúc đẩy kinh tế huyện vùng biên này phát triển mạnh mẽ và đem lại cuộc sống ấm no cho người dân./.
