Ngày 15/9 tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội thảo quốc gia với chủ đề “Hoạt động bảo vệ tầng ô-dôn hướng tới chuyển đổi xanh: Thúc đẩy hợp tác liên chính phủ, hợp tác công - tư”. Sự kiện có sự tham dự của đại diện Quỹ Đa phương, các cơ quan bộ, ngành, địa phương, cùng nhiều tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới, UNEP, GGGI, UNDP, ADB, GIZ… và cộng đồng doanh nghiệp, chuyên gia trong lĩnh vực môi trường.
Năm 2025 cũng là dấu mốc 40 năm kể từ khi Công ước Vienna được thông qua, mở đầu cho hợp tác toàn cầu bảo vệ tầng ô-dôn - “tấm lá chắn” bảo vệ sự sống Trái đất. Tiếp nối Công ước, Nghị định thư Montreal năm 1987 đã trở thành một trong những hiệp ước môi trường thành công nhất lịch sử.
Đến nay, nhân loại đã loại trừ được 99% các chất gây suy giảm tầng ô-dôn, và theo đánh giá khoa học, tầng ô-dôn có thể phục hồi về mức năm 1980 vào khoảng năm 2040.
Theo Thứ trưởng Bộ NN-MT Lê Công Thành, những nỗ lực hợp tác quốc tế đã giúp giảm phát thải khoảng 135 tỷ tấn CO2 từ năm 1990 đến nay, tương đương 25% mục tiêu toàn cầu hạn chế mức tăng nhiệt độ. Đây là minh chứng cho thành công của sự kết hợp giữa khoa học, chính sách và hợp tác đa phương, vừa bảo vệ sức khỏe con người, vừa đóng góp cho phát triển bền vững.
Việt Nam tham gia Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal từ năm 1994. Gần ba thập kỷ qua, với sự hỗ trợ từ Quỹ Đa phương, Ngân hàng Thế giới, UNEP cùng nhiều đối tác phát triển, Việt Nam đã loại trừ thành công nhiều chất làm suy giảm tầng ô-dôn, đồng thời thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi sang công nghệ thân thiện khí hậu. Năm 2023, Việt Nam tiếp tục tham gia Cam kết làm mát toàn cầu.
Các quy định quốc tế cũng đã được lồng ghép trong Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các nghị định thi hành, như Nghị định 06/2022/NĐ-CP và 119/2025/NĐ-CP. Nhờ đó, việc quản lý và loại trừ các chất được kiểm soát gắn kết chặt chẽ với mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và chuyển đổi xanh. Thống kê đến tháng 8/2025 cho thấy Việt Nam đã ngăn ngừa phát thải khoảng 240 triệu tấn CO2 tương đương từ hoạt động loại trừ các chất này.
Đại diện Quỹ Đa phương, bà Tina Chondraki Birmpili cho biết quỹ đã hợp tác chặt chẽ với Việt Nam thông qua 90 dự án, tổng giá trị khoảng 30 triệu USD, nhằm hỗ trợ xây dựng khung pháp lý, quản lý môi chất lạnh và loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn. Hiện quỹ đang hỗ trợ Việt Nam triển khai kế hoạch thực hiện Bản sửa đổi Kigali của Nghị định thư Montreal, tập trung vào giải pháp tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính.
Theo ông Lê Ngọc Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, Luật Bảo vệ môi trường đã quy định đầy đủ các nội dung liên quan đến quản lý vòng đời của những chất này, từ sản xuất, xuất nhập khẩu đến thu gom, tái chế, tiêu hủy. Đồng thời, luật cũng khuyến khích phát triển công nghệ, thiết bị sử dụng các chất không làm suy giảm tầng ô-dôn, thân thiện với khí hậu.
Trong giai đoạn 2024-2045, Việt Nam dự kiến giảm trực tiếp hơn 11 triệu tấn CO₂ tương đương thông qua quản lý và loại trừ các chất HFC. Nếu kết hợp thêm các giải pháp như tái chế, thu hồi, sử dụng môi chất lạnh có chỉ số nóng lên toàn cầu thấp, lượng giảm phát thải sẽ còn lớn hơn, góp phần quan trọng vào mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Ngoài lợi ích về môi trường, hoạt động bảo vệ tầng ô-dôn còn mở ra cơ hội mới cho Việt Nam tham gia thị trường tín chỉ carbon, huy động nguồn lực tài chính quốc tế và thúc đẩy đổi mới công nghệ. Đây cũng là bước đi chiến lược để thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) trong Thỏa thuận Paris.
Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ tiếp tục triển khai kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát, đồng thời lồng ghép mục tiêu làm mát bền vững vào Chiến lược biến đổi khí hậu đến năm 2050. Bên cạnh đó, việc ban hành các tiêu chuẩn kỹ thuật về hiệu suất năng lượng, cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ và huy động nguồn lực tài chính sẽ được chú trọng, bảo đảm sự gắn kết giữa bảo vệ tầng ô-dôn và phát triển kinh tế xanh.
